Un muffin difficile à avaler!
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
UNMUFFINDIFFICILEÀAVALER!
M
ARIE-ÈVECÔTÉETJEAN-SÉBASTIENRODRIGUEZ-PAQUETTE*
ROBIC,SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Quelestleniveauderesponsabilitédesdifférentsintervenantsenmatièrede
franchisage?Quellessontlesobligationsdulocateurenversunsous-locataireen
l’absencedeliencontractuel?
Enjanvierdernier,dansl’affaire2855-0523Québecinc.c.IvanhoéCambridgeinc.,
2014QCCA124,laCourd’appels’estprononcéesurcessujets,enabordantentre
autreslaquestiondel’obligationdebonnefoi.Lejugementintégralestdisponiblevia
cethyperlien
Danscetteaffaire,unfranchisé(le«Franchisé»)delachaîneMMMuffinsCanada
Inc.(le«Franchiseur»)opéraitdepuis1993unkiosquederestaurationdanslafoire
alimentaired’uncentrecommercialdeMontréal,àtitredesous-locateur.En2004,le
propriétaireducentrecommercial,IvanhoéCambridgeInc.(le«Locateur»),décida
dedéménagerlafoirealimentaireàlasuitederénovations.Ilentrepritdoncdes
négociationsavecleFranchiseuretleFranchisé,quiacceptèrentfinalementla
délocalisationproposée,sanssavoirqueleLocateurvenaitdelouerunkiosqueàun
deleurconcurrentdirect,CaféDépôt.LeLocateurleuravaitdonccachécette
information.
Aprèsledéménagement,leFranchiséconstataunediminutionimportantedeses
revenus,qu’ilattribuaitàlaprésencedukiosquedeCaféDépôt.Ilprétendaitalors
quecekiosqueinterceptaitsespotentielsclients,puisqu’ilétaitpositionné
directementàl’entréedelafoirealimentaire.
LeFranchisédécidadoncdepoursuivreleLocateur,enluireprochantlapertede
profitsetladiminutiondevaleurdesonentreprise.
Danssonjugement,laCoursupérieureareconnulamauvaisefoiduLocateur,mais
n’apasaccordélasommeréclaméeàtitredepertedeprofitsetdepertedevaleur
©CIPS,2014.
*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinPrintemps2014(vol.17no4)ducabinet.Publication068.173F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
del’entreprise;jugeantqueleliendecausalitérequisn’avaitpasétédémontré
[2855-0523Québecinc.c.IvanhoéCambridgeinc.,2011QCCS6624].
Enappel,laCouraconfirmélejugementdepremièreinstanceetenaprofitépour
discuterdecertainesnotionsimportantes,dontl’obligationdebonnefoi.
Enraisondel’absencedecontratliantleFranchiséauLocateur,cedernieralléguait
qu’iln’avaitaucuneobligationdebonnefoiàl’endroitduFranchisé.
LaCourd’appelarejetécetargumentetarappeléquemêmeenl’absenced’une
claused’exclusivitéoudeliencontractuel,lelocateurdoitexercersesdroitsen
respectantsonobligationdebonnefoi[2855-0523Québecinc.c.Ivanhoé
Cambridgeinc.,2014QCCA124].
Toutefois,laCourarejetél’argumentduFranchisévoulantquelalocalisationdu
kiosquedeCaféDépôtconstituaitdelaconcurrencedéloyale.Eneffet,ellea
rappeléqueleLocateuravaitledroitdedisposerdeslieuxàsaguise,pourvuqu’il
n’abusepasdecedroit.Ainsi,leLocateuravaitl’obligationd’informerleFranchisé
dufaitqu’unconcurrentdirectoccuperaitlekiosquesituéàl’entréedelafoire
commerciale,cequitoutefoisnel’empêchaitpasdelouercetemplacementàce
concurrent.
Nousretenonsdecetteaffairequ’enmatièredefranchisage,unlocateurades
obligationsenversunsous-locataire,mêmesiaucuncontratnelesliel’unàl’autre.
Lelocateurdoitdoncfairepreuvedebonnefoietpeutêtretenuresponsabled’un
préjudicecauséàunsous-locataireparsafaute,mêmesansliencontractueldirect.
Ilestégalementprudentpourunfranchiseurdeveilleraubiendesesfranchisés.Il
s’agitd’unsujetquiestdeplusenplustraitéetconsidéréparnostribunaux.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
MarquesdecommercedeROBIC,SENCRL(«ROBIC»)