Un montant insuffisant d’annuités peut entraîner la péremption d’un brevet
1
UNMONTANTINSUFFISANTD’ANNUITÉSPEUTENTRAÎNER
LAPÉREMPTIOND’UNBREVET
Unpremiercommentairesurlesconséquencesdel’affaire
DutchIndustriesLtd.c.Canada(LeCommissairedesbrevets)
GarabedNahabedian,LaurentCarrièreetBarryGamache*
LEGERROBICRICHARD,avocats
ROBIC,agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
55St-Jacques,Montréal(Québec)CanadaH2Y3X2
Tél.(514)987-6242-Fax(514)845-7874
Courriel:marion@robic.com–SiteInternet:www.robic.ca
UnedécisionrécentedelaSectiondepremièreinstancedelaCourfédéraledu
Canadaafaitdroitàunedemandedecontrôlejudiciairesuiteàunedécisiondu
CommissairedesbrevetsduCanadalequelavaitacceptélepaiementenretardd’un
montantpartield’annuitésalorsqueladatefixéepourlepaiementdesannuitésétait
révolue.Desmontantserronés(enfait,desmontantsinférieursàceuxquiétaient
réellementdus)avaientétépayésdurantplusieursannéessurlaprémissequele
brevetépouvaitréclamerlestatutde«petiteentité»(etainsidesmontantsd’annuités
moinsélevés)alorsquetelstatutneluiétaitpasdisponible
1.
Le24novembre1994,lebrevetéBartonNo-TillDiskInc.(«Barton»)avaitaccordéune
licenceexclusiveàFlexi-CoilLtd.(«Flexi-Coil»)parlaquellelesdroitsd’exploiter
l’inventiondécritedanslebrevetcanadienno2,121,388(«lebrevet’388»)étaient
concédésàFlexi-Coil.Lebrevet’388résultaitd’unedemandeproduitele15avril1994
etfutdélivréle23juillet1996.BartonavaitégalementconcédéàFlexi-Coildesdroits
dansuneinventiondécritedanslademandecanadienneno2,146,904(«demande
‘904»).
Dansd’autresprocéduresinitiéesdevantlaCourfédéraleduCanada,ilétaitallégué
queDutchIndustriesLtd.avaitcontrefaitlebrevet’388.Danssadéfenseàl’encontre
decetteprocédure,DutchIndustriesLtd.alléguaitquelebrevet’388étaitpériméen
raisondunonpaiementdesannuitésrequisesàl’intérieurdesdélaisprescritspour
soumettrecelles-ci.Lescirconstancesdunonpaiementdecesannuitésétaientdécrites
©LEGERROBICRICHARD,2001.
*TousmembresduGroupeconstituéducabinetd’avocatsLEGERROBIC
RICHARDetducabinetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerceROBIC,
s.e.n.c.Capsulepubliéedanslenumérodejanvier2002(vol.14,no2)deLes
cahiersdepropriétéintellectuelle.
1DutchIndustriesLtd.c.LeCommissairedesbrevets,(décisiondu2001-08-13dela
jugeDawsondanslesdossiersT-967-00etT-968-00);citationneutre:2001F.C.T.
879;[2001]F.C.J.1250;disponiblesurlesiteInternetdelaCourfédéraledu
Canadaàl’adresseURLhttp://decisions.fct-cf.gc.ca/cf/2001/2001cfpi879.html.
2
commerésultantdupaiementdemontantsd’annuitésinsuffisantspuisquelebreveté
réclamaitlestatutdepetiteentitéalorsquecestatutneluiétaitpasdisponible.
Lesannuitéspayéesenfonctiondustatutdepetiteentitéfurentpayéesparlebreveté
jusqu’au29mars2000.Àcemoment,lesprocureursdubrevetéBartonécrivaientau
Commissairedesbrevetsrelativementaubrevet’388etàlademande’904enindiquant
queBartonnepouvaitréclamerlestatutdepetiteentitéetce,depuisle25novembre
1994.Aveccettelettre,étaitannexéelabalancedesmontantsd’annuitésquiauraient
dusêtrepayésparlebrevetéenfonctiondesonstatutdegrandeentitéetquin’avaient
pasétépayésdepuisle25novembre1994.LeCommissairedesbrevetsaacceptéces
paiements.
LesdemandesdecontrôlesjudiciairesfurentinitiéesparDutchIndustriesLtd.qui
réclamaitdesordonnancesannulantladécisionduCommissaired’accepterces
paiementsrétroactifsetdéclarantquetantlebrevet’388quelademande’904n’étaient
dorénavantplusenvigueureuégardàl’omissiondepayerlesannuitésrequisesà
l’intérieurdesdélaisprescritsainsiquel’omissiondeprésenterunerequêteen
rétablissementàl’intérieurdesdélaisprescrits.
Relativementaubrevet’388,laCourarevulesdispositionsapplicablesdelaLoisurles
brevets,L.R.C.1985,c.P-4envigueuràl’époquepertinente:Leparagraphe27.1(1)
mentionnaitque«Ledemandeuresttenudepayeraucommissaire,afindemaintenirsa
demandeenétat,lestaxesréglementairespourchaquepérioderéglementaire».LaLoi
surlesBrevetsmentionnaitégalementqu’unedemandeétaitréputéeabandonnéesiles
taxesréglementairesn’étaientpasacquittéesavantl’expirationdudélairéglementaire
pourlapériodeencause.LaLoimentionnaitdeplusauparagraphe27.1(3)quela
présomptiond’abandonétaitannuléesurdépôtauCommissaireparledemandeur
d’unerequêteàceteffetdansledélairéglementaireetpaiementdestaxes
réglementaires.
LaCourfitégalementréférenceàl’article76.1desRèglessurlesbrevetsenvigueurà
l’époque,laquelleselisaitenpartiecommesuit:«Lestaxesrequisespourmainteniren
étatlademandedebrevetdoiventêtrepayéespourchaquepérioded’unancomprise
entrelepremieretledix-neuvièmeanniversairedudépôtdelademandeauCanada».
LesRèglesprévoyaientquecestaxes«doiventêtrepayées»avantl’expirationde
chaquepériodeprécédemmentmentionnée.Finalement,lesRèglesindiquaient(à
l’époquepertinente)quelarequêteenrétablissementviséeparleparagraphe27.1(3)
delaLoidevaitêtredéposéedanslessix(6)moisquisuivaientladateàlaquellela
demandedebrevetétaitréputéeabandonnée.Bienquel’article139desRègles
accordaitauCommissaireunediscrétionpourétendrecertainsdélaisrelativementà
d’autressujets,tellediscrétionn’existaitpasencequiconcernelesdispositionsci-haut
mentionnéesdel’article76.1desRègles(voirleparagraphe76.1(6)envigueurà
l’époque).
EuégardauxdispositionsclairesdelaLoisurlesbrevets,laCourconsidéraqu’ily
avaitpourlebrevetéuneobligationnonéquivoquedepayerlesannuitésrequisesainsi
3
qu’uneconséquenceclairedepéremptionsilesannuitésrequisesn’étaientpaspayées
àl’intérieurdesdélaisfixéspourcefaire.Deplus,laCourconsidéraquetouterequête
enrétablissementauraitdueêtreinitiéeconformémentauxRèglesenvigueurà
l’époque,c’est-à-direàl’intérieurdelapériodedesix(6)moispourcefaire.
EuégardàlaconclusionqueleCommissairen’avaitpasladiscrétionpouraccepterle
paiementdelabalancedesannuitésaprèsl’expirationdelapériodepourrequérirla
requêteenrétablissement,laCourenvintàlaconclusionquetantlebrevet’388quela
demande’904n’étaientdorénavantplusenvigueur.
CettedécisiondelaCourestunavertissementsérieuxauxbrevetésainsiqu’àleurs
procureursconcernantlestatutdubrevetélequelpeutinfluencerletarifdesannuités
quedoitpayerlebreveté.Afindepouvoirmesurertouteslesimplicationsdecet
avertissement,nousferonsci-aprèsunerévisiondesdispositionslégislatives
présentementenvigueurvisantlestatutdepetiteentité.
L’article2desRèglessurlesbrevets(1996)stipulequ’une«petiteentité»signifie:
Uneentitédotéed’aupluscinquante(50)employésouuneuniversité.Laprésente
définitionexclutlesentitéssuivantes:
a)cellequiatransféréundroitsurl’inventionouoctroyéunelicenceàl’égard
decedroitàuneentitédotéedeplusde50employésquin’estpasune
université,ouquiesttenuedelefaireparcontratoutouteautreobligation
légale;
b)cellequiatransféréundroitsurl’inventionouoctroyéunelicenceàl’égard
decedroitàuneentitédotéed’auplus50employésouàuneuniversité,ou
quiesttenuedelefaireparcontratoutouteautreobligationlégale,etquiest
aucourantdutransfertfuturd’undroitsurl’inventionoudel’octroifuturd’une
licenceàl’égarddecedroitàuneentitédotéedeplusde50employésqui
n’estpasuneuniversité,oudel’existenced’uncontratoud’uneautre
obligationlégaleprévoyantletransfertd’unteldroitoul’octroid’unetelle
licenceàcettedernière.[Lesitaliquessontnôtres.]
Lemontantdesdroitsgouvernementauxàpayerpouri)ledépôtd’unedemandede
brevet,larequêted’examend’unedemandeouladélivrancedubrevet,ii)une
demandeinternationale,iii)unerequêteenréexamend’unbrevetetiv)lemaintienen
étatd’unbrevet(ouannuités)estfonctiondustatutde«petiteentité»oude«grande
entité»dudemandeur/breveté.
Dansl’affairequenousavonsanalysée,laCourfédéraleaconsidéréquelepaiement
«insuffisant»destaxesdemaintien(annuités)dansunbrevetetdansunedemande
debrevetacrééunesituationquiacausél’abandondéfinitifdubrevetetdela
demande.
4
Cettedécisionconfirmel’importancedetenircomptedanslesmeilleursdélaisdustatut
correctdepetiteentitéoudegrandeentitéoudetoutchangementdestatutd’un
demandeur/brevetépourquelasituationpuisseêtreexaminéeetqueleCommissaire
puisseêtreavisédetoutchangementàcesujet,sinécessaire.
Aujourd’hui,lespointssuivantsdoiventplusparticulièrementêtreconsidérésdansle
cadredecettedéterminationdustatutdepetiteentitéoudegrandeentitéd’unbreveté
oudemandeur:
-Unpaiementd’annuité«insuffisant»estconsidéréparleBureaucanadiendes
brevetscommeétantunnon-paiement.
-Laconséquenced’untelpaiement«insuffisant»estl’abandondudossier
(brevetoudemande).
-Lestatutdepetiteentitéoudegrandeentitéd’unbreveté/demandeurnepeut
pasêtrecorrigéparlepaiementd’unetaxeadditionnelle,dansunesituationoù
ilestquestiond’annuités,aprèsl’expirationdelapériodedegrâced’un(1)an.
-LeCommissairen’apasautoritéoudiscrétion,encequiconcernelepaiement
desannuités,d’accepterunpaiementcorrectifd’unetaxeofficielleau-delàdela
périodefixéeparlaLoietlesRèglessurlesbrevets(1996).
-Ledéfautdepayerl’annuitéprescriteàtempsnepeutêtrecorrigéquedurantla
périodedegrâced’un(1)anprévueparl’article152desRègles.
-Ledélaipourlepaiementdesannuitésn’estpas«prolongeable»(article
27.1(1)delaLoietarticles154(1)et157desRèglespourlesdemandeset
article46(1)delaLoietarticles100(1)et102desRèglesencequiconcerne
lesbrevets).Cecirevientàdirequesiunetaxedemaintien(annuité)n’estpas
payéeàtemps,niunbrevetniunedemandenepeuventêtresauvésd’une
«péremption»oud’un«abandonirrévocable»àmoinsquelesmesures
nécessairessoientprisesdanslapériodedegrâced’un(1)anpour,dansle
casd’unbrevet,payerlataxedemaintienenquestionaccompagnéedela
surtaxenécessaireet,danslecasd’unedemandeeninstance,payerlataxede
rétablissementaccompagnéedel’annuitédue.
Ladécisiondutribunalci-hautmentionnéeconcerneenparticulierlenon-paiementdes
taxesdemaintiendansundossier(brevetoudemande).Ilyatoutefoisd’autres
situationsdanslesquellesdestaxesofficiellessontdues.Suiteàcettedécision,ilest
trèsimportantdefaireattentionauxsituationsconcernantlestatut(petiteougrande
entité)d’undemandeuroubreveté,etauxsituationsdanslesquellesdestaxes
officiellessontduesetauxdélaisfixésparlaLoisurlesbrevetsetlesRèglessurles
brevets(1996).Cettedécisionafaitl’objetd’unavisofficieldelapartdel’Officedela
propriétéintellectuelleduCanadaqu’onpeutretrouver,entreautres,ausiteinternetde
l’OPICainsiqu’àl’éditiondu3octobre2001duJournaldesmarquesdecommerce.
5
6
UNMONTANTINSUFFISANT
D’ANNUITÉSPEUTENTRAÎNER
LAPÉREMPTIOND’UNBREVET
UNPREMIERCOMMENTAIRESURLES
CONSÉQUENCESDEL’AFFAIRE
DUTCHINDUSTRIESLTD.c.CANADA
(LECOMMISSAIREDESBREVETS)
(2002),14-2Lescahiersdepropriétéintellectuelle
GarabedNahabedian283
LaurentCarrière
BarryGamache
LÉGERROBICRICHARD,avocats
ROBIC,agentsdebrevetsetdemarques
55St-Jacques
Montréal(Québec)
CanadaH2Y3X2
Tél.(514)987-6242
Fax(514)845-7874
Courriel:marion@robic.com
SiteInternet:www.robic.ca
7
©GarabedNahabedian,LaurentCarrièreetLEGERROBICRICHARD,2001.
Ingénieur,agentdebrevetsetdemarquesdecommerce,GarabedNahabedianestl’undesassociés
principauxducabinetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerceROBIC,s.e.n.c.auquelle
cabinetd’avocatsLEGERROBICRICHAD,s.e.n.c.estassocié.Avocatetagentdemarquesde
commerce,LaurentCarrièreestl’undesassociésprincipauxducabinetd’avocatsLEGERROBIC
RICHARD,se.n.c.etducabinetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerceROBIC,s.e.n.c.
Avocat,BarryGamacheestmembrecabinetd’avocatsLEGERROBICRICHARD,se.n.c.etdu
cabinetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerceROBIC,s.e.n.c
Cedocumentrésulted’unenotedeserviceetd’uncommentairejurisprudentieletneprétenddonc
pasexposerl’étatcompletdudroitsurlaquestion.Ilesttoujoursrecommandédeconsulterson
propreconseilpourfinsd’évaluerunesituationparticulière.Cetexteaétépubliéàtitrede«capsule»
à(2002),14-2Lescahiersdepropriétéintellectuelle.