Survol de cinq décisions d’intérêt en matière de noms de domaine en 2010
SURVOLDECINQDÉCISIONSD’INTÉRÊTENMATIÈREDENO
MSDE
DOMAINEEN2010
MARCELNAUD*
ROBIC,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATSETAGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Introduction-Politiquedel’ACEIenmatièrederèglementdesdifférends
1.revenuquebec.ca:LeMinistreduRevenuduQuébecc.Lemouvement
d’aideauxvictimesdelacrised’Oka(MAVCO)DCA1189-CRA
2.sickchildren.ca:TheHospitalforSickChildrenv.TorontoSickChildren
Society,DCA-1201-CIRA
3.napa.ca:UAPInc.c.JimStrater,CIRA-154
4.MortgageBrokers.comv.MortgageBrokersCity,2010ONSC1797
(CanLII)—2010-03-31
5.francineleblanc.ca:Leblancc.Raymond-Beaubien,2010QCCQ313
(CanLII)
Conclusion-Quefaut-ilretenir?
Onnepeutdirequel’année2010enfutunefasteauchapitredesdécisions
concernantlesnomsdedomainedetype.ca.Eneffet,ilyaeumoinsde20
décisionsd’arbitragecetteannée-làrenduesenvertudelaPolitiquedel’Autorité
canadiennepourlesenregistrementsInternetenmatièrederèglementdes
différends(«PRD»).Toutefois,lesannéesprécédentesn’ontguèreétéplusactives,
puisque161décisionsseulementontétérenduesautotaldepuisledébutdelaPRD
en2002jusqu’en2010,etce,malgréqueleCanadasoit–ennombreabsoluetnon
pasenproportiondesapopulation–l’undescinqpaysoùsetrouveleplusgrand
nombrededéfendeursdansdesprocéduresenarbitragedevantl’OMPIconcernant
desnomsdedomainedetype.com,.netet.org
1.
©CIPS,2011.*Avocatetagentdemarquesdecommerce,MarcelNaudestmembredeROBIC,
S.E.N.C.R.L.,un
cabinetmultidisciplinaired’avocats,d’agentsdebrevetsetd’agentsdemarquesdecommerce.Publié
à(2011),22:2Cahiersdepropriétéintellectuelle.Publication410.
1WIPODomainNameDisputeResolutionStatistics,Respondentcountryfiling(Ranking)
2
Ils’agitvraisemblablementlàd’unindicerévélateurdufaitquelateneuretlecadre
delaPRDn’ontpassurépondreadéquatement,jusqu’àprésent,auxconflitsquece
typederecoursvisehabituellementàrésoudre.Quoiqu’ilensoit,leprésentarticle,
aprèsunrappeldesprincipesapplicables,ferad’abordétatdetroisdécisions
renduesenvertudelaPRDayantretenuplusparticulièrementl’attention,soiten
raisondeleurstramesfactuellesinusitéesouencoredeconclusionsquecertains
pourraientqualifierdediscutables.
Politiquedel’ACEIenmatièrederèglementdesdifférends
DanslesprocéduresentreprisesenvertudelaPRD,unepartieplaignantepeut
obtenird’uncomité,forméd’unoudetroisarbitresselonlecas,uneordonnance
visantletransfertdunomdedomaineencausedétenuparuntitulaire.
Selonleparagraphe4.1PRD,pourobtenirgaindecausedanslecadredela
procédure,leplaignantdoit:a)prouverselonlaprépondérancedesprobabilitésquelenomdedomaine.ca
dutitulaireestsemblableaupointdecréerdelaconfusionavecunemarque
àl’égarddelaquelleleplaignantavaitdesdroitsavantladate
d’enregistrementdunomdedomaineetcontinuedelesavoir;
b)prouverselonlaprépondérancedesprobabilitésqueletitulaireaenregistré
lenomdedomainedemauvaisefoiselonleparagraphe3.7PRD
c)fournirdesélémentsdepreuveselonlesquelsletitulairen’aaucunintérêt
légitimedanslenomdedomaineausensduparagraphe3.6.PRD.
Untitulairedoitdoncsesoumettreàlaprocéduresiunplaignantallègueles
élémentsci-dessusdansuneplaintequ’ilasoumiseconformémentàlaPRDetaux
règlesdeprocédurescorrespondantes.Toutefois,mêmesileplaignantprouveles
élémentsmentionnésauxalinéasa)etb)etfournitdesélémentsdepreuve
relativementàcequiestmentionnéàl’alinéac),letitulaireobtiendragaindecause
danslecadredelaprocédures’ilprouve,selonlaprépondérancedesprobabilités,
qu’ilaunintérêtlégitimedanslenomdedomaineausensduparagraphe3.6PRD.
Selonleparagraphe3.7PRD,untitulaireseraconsidéréavoirenregistréunnomde
domainedemauvaisefoiuniquementdansl’uneoul’autredessituationssuivantes:
a)letitulaireaenregistrélenomdedomaineouacquisl’enregistrement
principalementdanslebutdelevendre,delelouer,deleconcédersous
licenceoudeletransférerd’uneautrefaçonauplaignant,àunepersonne
ayantoctroyéunelicenceàcelui-ciouàunepersonneàlaquellecelui-cia
octroyéunelicenceàl’égarddelamarque,ouencoreàunconcurrentdu
plaignant,decedonneurdelicenceoudecetitulairedelicence,pourune
3
contrepartiedevaleursupérieureauxfraisqu’ilaréellementengagéspour
l’enregistrementdunomdedomaineoul’acquisitiondel’enregistrement;
b)letitulaireaenregistrélenomdedomaineouacquisl’enregistrementafin
d’empêcherleplaignantoulapersonnedequicelui-citientouàlaquelleila
octroyéunelicenceàl’égarddelamarqued’enregistrerlamarquecomme
nomdedomaine,danslamesureoùils’estlivré,seuloudeconcertavecune
ouplusieursautrespersonnes,àl’enregistrementdenomsdedomaineafin
d’empêcherdespersonnesquiontdesdroitsàl’égarddemarques
d’enregistrercesmarquescommenomsdedomaine;et
c)letitulaireaenregistrélenomdedomaineouacquisl’enregistrement
principalementpournuireàl’entrepriseduplaignantoudelapersonnedequi
celui-citientouàlaquelleilaoctroyéunelicenceàl’égarddelamarque,dont
ilestunconcurrent.
Letitulaireaunintérêtlégitimedansunnomdedomainesi,avantqu’ilreçoiveun
avisduplaignant,ouaunomdecelui-ci,suivantlequeluneplainteaétésoumise,
l’uneoul’autredessituationssuivantesexiste:
a)lenomdedomaineétaitunemarqueetila,debonnefoi,employélamarque
etavaitdesdroitsàl’égarddecelle-ci;
b)ila,debonnefoi,employélenomdedomaineauCanadaenliaisonavecdes
marchandises,desservicesoudesentreprisesetlenomdedomainedécrit
clairementdanscepays,enlangueanglaiseoufrançaise:
(i)lanatureoulaqualitédecesmarchandises,servicesou
entreprises;
(ii)lesconditionsdanslesquelleslesmarchandisesontété
produites,lesservicesontétéfournisoul’entrepriseaété
exploitéeoulespersonnesquiontparticipéàcesactivités;
(iii)lelieud’originedecesmarchandises,servicesou
entreprise;
c)ila,debonnefoi,employélenomdedomaineauCanadaenliaisonavecdes
marchandises,desservicesouuneentrepriseetlenomdedomaineest
comprisauCanadacommeétantleurnomgénérique,dansunelangue,
quellequ’ellesoit;
d)ila,debonnefoi,employélenomdedomaineauCanadaenliaisonavecune
activiténoncommerciale,ycomprisdansunecritique,uncompterenduoula
communicationdenouvelles;
4
e)lenomdedomainecomprendladénominationsocialedutitulaireouaétéun
nom,unnomdefamilleouuneautrementionsouslequelletitulaireaété
connu;
f)lenomdedomainecorrespondaitaunomgéographiquedel’endroitoùle
titulaireexerçaitsesactivitésnoncommercialesoudel’endroitoùsetrouvait
sonétablissement.
Enayantàl’espritlecadrejuridiqueexposéci-dessus,voicitroisdécisions
d’arbitragerenduesen2010enapplicationdelaPRD.
2.revenuquebec.ca:LeMinistreduRevenuduQuébecc.Lemouvement
d’aideauxvictimesdelacrised’Oka(MAVCO)DCA1189-CRA
DanscetteaffairepourlaquelleunrecoursenvertudelaPRDaétéentrepris,il
s’avèrequeIetitulaireutilisaitIenomdedomaine
contexted’unsitewebconsacréaux«victimesduministèreduRevenuduQuébec»
dansIecadreduquelIeTitulaireetdestiersexposaientleurscritiquesdesautorités
gouvernementales.
Leplaignantsoutientquelenomdedomaine
pointdecréerdelaconfusionaveclamarqueREVENUQUÉBECetprétendquele
titulaireaenregistrélenomdedomainedemauvaisefoietn’aaucunintérêtlégitime
danslenomdedomaineausensdelaPRD.
Lecomité,rappelantqueIedroitàlamarquenaîtdesonusageetnondeson
enregistrement,estd’avisqueleplaignanta«undroitclairdanslacontraction
RevenuQuébecqu’ilutilisepourannoncersesservices».Onpeutconcluredecette
affirmationquelecomitésembleestimerquel’expressionREVENUQUÉBECpeut
êtrequalifiéedemarqueduplaignant,encequeleparagraphe3.2PRDprévoitque
«Marque»peutsignifierunemarquedecommerceouunnomcommercialqu’une
personneaemployéouemploieaCanadapourdistinguersesmarchandises,ses
servicesousonentreprise,deceuxd’autrespersonnes.
Cefaisant,lecomitéconclutquelenomdedomaineesteffectivementsemblableau
pointdecréerdelaconfusionaveclamarqueREVENUQUÉBEC.
Auniveauducritèredemauvaisefoi,ladécisionindique,plutôtlaconiquement,que
lecomitéestd’avisqueIeTitulaireaenregistréIenomencause«afind’empêcher
despersonnesquiontdesdroitsàl’égarddemarquesd’enregistrercesmarques
commenomsdedomaine»ausensduparagraphe3.7b)PRDet,surcettebase,le
comitéconclutquelePlaignantasatisfaitaudeuxièmecritère.
5
Cequiestparticulièrementpréoccupantsurleplandelarigueuraveclaquelleles
comitéschargésderendredesdécisionsenvertudelaPRDagissent,c’estdenoter
qu’enl’espèce,lecomitéestcomplètementsilencieuxquantàl’exigenceselon
laquelleilfautégalementprouveretconvaincrelecomitéque,selonla
prépondérancedesprobabilités,letitulaires’estlivréàl’enregistrementdenoms
de
domaineafind’empêcherdes
personnesquiontdesdroitsàl’égarddemarques
d’enregistrercesmarquescommenomsdedomaine.
Ainsi,ilnesuffitpasdedéterminerqueletitulaireauraitenregistrélenomde
domaineencauseouacquissonenregistrementafind’empêcherleplaignant
d’enregistrerlamarquecommenomdedomaine.Encorefaut-ilqu’ilyaaitune
dimensionrépétitiveàcettepratique,impliquantplusd’unnomdedomaine,ceque
riendanslesmotifsdeladécisionpubliéenepermetdeconclure.
Àelleseule,cettelacunedanslapreuvedelaplaignante,oudecequ’ilenaété
rapportédansladécision,auraitdûsuffiredanscecaspourconclurequelesfaits
nepermettentpasdesouteniruneconclusionselonlaquellelenomdedomaine
auraitétéenregistrédemauvaisefoiselonleparagraphe3.7b)PRD.Dèslors,en
l’absencedetelsfaits,lecomitéauraitdûconclureenl’inexistencedemauvaisefoi
ausensduparagraphe3.7PRD.Iln’appartientpasauxcomitéschargésderendre
desdécisionsenvertudelaPRDd’altérerlaportéedecelle-ci,cherchantpeut-être
àcompenserpourcertainesdéficiencesqu’ilsperçoiventàsonégard,maisplutôtde
l’appliquerdanssonintégralité.
Toutefois,nonseulementlecomitéa-t-il,àtortsemble-t-il,conclutàl’existencede
mauvaisefoiausensdelaPRD,maisilaégalementconcluàl’absenced’intérêt
légitimedutitulaire,etce,malgréquelaPRDprévoitqu’untitulairedenomde
domaineaunintérêtlégitimedanslenomdedomainenotamments’ila,debonne
foi,employélenomdedomaineauCanadaenliaisonavecuneactiviténon
commerciale.
Ens’appuyantsurdesdécisionsrenduesenvertudel’UniformDomain-Name
Dispute-ResolutionPolicy(«UDRP»),unepolitiquederèglementdelitigesen
matièredenomsdedomaine,notammentpourceuxdetype.com,.netet.org,qui
diffèredelaPRD,lecomitéindiquedanssesmotifsque:
Lecomitéprendactedesargumentstenantàlanatureetaucontenu
dusiteduTitulairequiseveutuneplateformed’expressionoude
revendicationconcernantlapolitiqueprovinciale.Del’avisducomité,
l’exercicedelalibertéd’expression,unevaleurfondamentaledenos
sociétésdémocratiques,n’exigepasquel’onfasseentorseauxdroits
depropriétéintellectuelledansuncontexteoùilexisteunemultitude
denomsdedomaineetd’outilspourfairevaloirsesopinionsenligne.
[…]Lalibertéd’expressionnesauraitjustifierleparasitismedu
Titulairequise[sic]faisantdétourneraitdesconsommateursàla
recherchedusitedupropriétairedelamarquedecommerce.[…]De
6
lamêmemanière,l’exercicedelalibertéd’expressionn’estpas
subordonnéàlafacultéouàlalatituded’utiliserlamarquede
commerced’untiers.
D’aucunspourraientraisonnablementprétendrequelecomitéasoitdonnéune
interprétationindûmentétroiteàlanotionde«bonnefoi»auparagraphe3.6d)ou
encorequ’ilaoutrepassélecadred’analyseàl’intérieurduquelildevaitrendresa
décision,notammentenénonçantque«leComiténedoutepasquedanssalistede
nombreuxnomsdedomaineenregistrés,IeTitulairepuissetrouveruneenseigne
toutaussireluisantepourhébergersonsiteetpoursuivresesactivités
d’engagementpolitique.»
Laquestionicin’estpasdesavoirsid’autresnomsque
auraientpuêtrechoisisetpréférésparletitulairepourfairecequ’ilafaitplutôtque
savoirsi,selonlaprépondérancedesprobabilités
enliaisonavecuneactiviténoncommercialeet,sioui,enquoicetemploin’enest
pasundebonnefoiparleplaignant.Ens’abstenantd’exposerclairementsa
positionsurcettequestiondanslesmotifsdesadécision,lecomitéacontribuéà
donneràlaPRD,quantàcetaspectdansuntelcontexte,undegréd’imprévisibilité
excessifrelativementàlaconclusionprobablequ’unjuriste,ouunepartieconseillée
parcelui-ci,devraitpouvoirévalueretanticiperavantdeprépareruneplainteouune
réponseàcelle-ci.
2.sickchildren.ca:TheHospitalforSickChildrenv.TorontoSickChildren
Society,DCA-1201-CIRA
DanscetteaffairepourlaquelleunrecoursenvertudelaPRDaétéentrepris,la
plaignanteavaitadoptéetemployélesmarquesofficiellessuivantesannoncéesau
registredesmarquesdecommerce:
SICKKIDSTHEHOSPITALFORSICKCHILDREN
Design,annoncéesouslen
o0916244
SICKKIDSTHEHOSPITALFORSICKCHILDREN
Design,annoncéesouslen
o0916241
THEHOSPITALFORSICKCHILDREN&DESIGN,
annoncéesouslen
o0901990
7
Celles-ciontétéutiliséesnotammentenliaisonavecdesactivitésdecollectesde
fonds.Laplaignanteaégalementadoptéetemployéplusieursmarquesofficielles
contenantlestermes«SICKKIDS»et«SICKKIDSFOUNDATION».
Latitulairequantàelleaenregistrélenomdedomaine
10-11,lequelétaitutiliséenliaisonavecunsitewebprésentantdefaçon
proéminentedesbannièresd’installationsdelaplaignantesurchacunedespages.
Laplaignanteprétendquelenomdedomaineaétéemployéparlatitulaireafinde
donnerl’impressionqu’ellefaisaitdesactivitésdecollectesdefonds,maissans
l’autorisationdelaplaignanteetàsoninsu.
Ils’avèrequelatitulaireutilisaitdesboîtesdeconservepourrecueillirdesfondset
quelesboîtesenquestioncomprenaitlaphotod’unenfantmaladeàl’hôpital,de
mêmequelenumérodetéléphonesansfraisdel’hôpitaletsonadresseweb
www.sickkids.ca.Laplaignanteaffirmen’avoirjamaispermisàquiquecesoitde
collecterdesfondsensonnomaumoyendeboîtesdeconserve.Elleaégalement
déposéuneplainteauprèsdesautoritéspolicièrespourqu’uneenquêtesoitmenée
etaémisuncommuniquépouraviserlepublicdelaprésencedecesboîtesde
conserve.
Danssaréponse,latitulaireneniepaslesfaitsalléguésparlaplaignante,mais
ajoutenotammentqu’elleestuneorganisationcommunautairedeterrainquiexiste
depuisavril2004etqu’elleaobtenulestatutd’organismedebienfaisanceenmars
2006.Elleaffirmeégalementavoirobtenupartéléphonel’autorisationdesolliciter
desdonsdanslescentrescommerciauxetlesairesderestaurationdecescentres
avecdesboîtesdeconserve,pourvuquecesboîtescomportentdesétiquettes
identifiantclairementlaplaignante.Ellefaitaussivaloirquelesite
www.sickkidsfoundation.comdelaplaignanteinvitelesgensàutiliserdiverses
méthodespourcollecterdesfondspourlaplaignantesansimposerdeconditionsou
derestrictionsparticulières.
Danssadécision,lecomitéd’arbitrageaconsidéréquel’élémentmot
«sickchildren»dunomdedomaineétaitsemblableaupointdecréerdela
confusionaveclesélémentsmots«SICKKIDSTHEHOSPITALFORSICK
CHILDREN»,etce,malgrél’absencedestermes«SICKKIDSTHEHOSPITAL
FOR»danslenomdedomaine.Pourjustifiercetteposition,lecomitéaffirmeque
dansladéterminationquantàsavoirsiunnomdedomaineestsemblableaupoint
decréerdelaconfusionavecunemarque,ildoittenircompteducontextedans
lequellenomdedomaineestemployé.
Àcesujet,ladoctrinenotequ’aucunautreaspectdelaPRDn’acrééplus
d’incertitudequelaportéeetl’applicationdelanotionde«similitudeaupointde
créerdelaconfusion»(confusinglysimilar),alorsquecertainscomitésappliquentle
critèrecommes’ils’agissaitd’untestpluslargedeconfusioncommeceluiàl’article
6delaLoisurlesmarquesdecommerce,tandisqued’autresappliquentlecritère
8
defaçonpluslittéralecommeuntestderessemblance,uneapproche
prépondérantedepuis2005.
2
Debonsargumentspeuventd’ailleursêtreavancéspoursoutenirqu’esterronée
l’approcheconsistantàtenircompteducontexted’utilisationdunomàl’étapevisant
àdéterminersilenomestsemblableaupointdecréerdelaconfusionavecune
marque.Eneffet,laformulationlaplusrapprochéedanslaLoisurlesmarquesde
commercecomparativementautextedelaPRDsetrouvedansl’expression«dont
laressemblanceesttellequ’onpourraitvraisemblablementlaconfondreavec»à
l’article9(1)LMCtraitantdesmarquesinterdites.Or,cetestenestunde
ressemblanceetnondeconfusion,commel’enseignelajurisprudence.
3
Ilconvientégalementdenoterquel’OMPIarelevéunconsensusassezlargeparmi
lesarbitresrendantdesdécisionsenvertudel’UniformDomain-NameDispute-
ResolutionPolicy,pourleslitigesenarbitragerelatifsauxdomainesde
type.com,.net,.org.Selonceconsensus,lecontenud’unsitewebnedoitpasêtre
considérédansletestdeconfusingsimilarityetletestdoitplutôtêtrelimitéàune
comparaisonentrelamarqueetlenomdedomaine
4.
Parailleurs,silecomitéavaitvraimenttenucomptedetouteslescirconstances,
incluantcellesénuméréesauparagraphe6(5)delaLoisurlesmarquesde
commercepourévaluerlaprobabilitédeconfusion,ilauraitaussidûtenircomptedu
degrédecaractèredistinctifinhérentdestermescomposantlesmarquesdela
plaignanteetlenomdedomainedutitulaire.Cefaisant,plusieursauraientpu
trouverplusraisonnabledeconclureque,considérantlaconnotationdescriptivedes
termes«sickkids»et«sickchildren»,quemêmedepetitesdifférentesdevraient
suffireàdistinguerl’undel’autreetque,dèslors,lenomdedomainen’estpas
similaireaupointdecréerdelaconfusionavecl’uneoul’autredesmarquesdela
plaignante.
Ainsi,quantàlaportéedececritère,ilconvientderetenirlagrandeincertitudeau
niveaudel’interprétationquepeutenfaireuncomitéd’arbitrageetl’importancepour
cescomitésnonseulementd’interprétercorrectementcecritèredelaPRD,mais
égalementdel’appliquerd’unefaçonconformeetcohérenteavecl’interprétation
retenue.
Auniveauducritèredelamauvaisefoi,lecomitédonneraisonàlaplaignanteen
concluantqueletitulaireaenregistrélenomdedomaineouacquisl’enregistrement
principalementpournuireàl’entreprisedelaplaignante,dontilseraitunconcurrent.
2BURSHTEIN(Burshtein),TheLawofDomainNames&Trade-MarksontheInternet,éditionà
feuillesmobiles(Toronto:Carswell,2005),§7.23,àlap.7-51.
3Assoc.olympiquecanadiennec.TechniquipLtd.,1999CanLII8993(C.A.F.)
4WIPOOverviewofWIPOPanelViewsonSelectedUDRPQuestions,question1.2
9
Pourjustifiercetteconclusionendépitdufaitquelatitulairedisaitrecueillirdes
fondspourlaplaignanteetqu’iln’existaitpasdepreuvedirectedel’intentiondela
titulaireaumomentdel’enregistrementdunom,lecomitéainférél’intention
prépondérantedenuireàpartirdel’utilisationquelatitulaireafaitedusiteweb
correspondantaunomdedomaineetdel’utilisationparlatitulairedemarques
officiellesdelarequéranteafindeprofiterdel’achalandageetdelaréputation
rattachéesàcesmarques.
Auniveauducritèredel’intérêtlégitime,lecomitédonneaussiraisonàla
plaignanteenconcluantquel’utilisationdunomdedomainen’apasétéfaitede
bonnefoiparlatitulaire.
Étantdonnélesmotifsrapportésci-dessus,lecomitéadoncordonnéletransfertdu
nomdedomaine
3.napa.ca:UAPInc.c.JimStrater,CIRA-154
DanscetteaffairepourlaquelleunrecoursenvertudelaPRDaétéentrepris,le
titulaireapparentfaisantl’objetdelaplainte(JimStrater)détientlenomdedomaine
incorporéedétenueparunerésidentedelarégiond’OttawaenOntario.La
plaignante,quiaffirmeêtrelalicenciéeexclusiveauCanadadelamarqueNAPA
appartenantàNationalAutomotivePartsAssociationetenregistréeenliaison
notammentavecdespiècesd’auto,reprocheautitulaired’avoircherchéàsoustraire
lenomdedomained’unarbitrageéventuelenétantpartieàuntransfertdunomde
domainealorsquecelui-cifaisaitl’objetd’uneréclamationextrajudiciairelorsqu’il
étaitdétenupar1686808OntarioInc.
Danssaplainte,leplaignantfaitvaloirqu’elleestunelicenciéeexclusivedu
propriétaired’unefamilledemarquesNAPA,NationalAutomotivePartsAssociation,
etqu’elleenestunefiliale,sanstoutefoisfournircopiedelalicenceausoutiende
cesaffirmationsoud’autresélémentsquiauraientpermisdelescorroborer.Malgré
lesreprésentationsdutitulaireinsistantsurcefait,lecomitérefusedevoirdans
cettepreuvequilaisseàdésirerunobstacledéterminantempêchantlaplaignante
depouvoirêtreconsidéréecommeayantdesdroits(ausensduparagraphe3.3de
laPRD)danslesmarquesNAPA.D’office,lecomitéarelevéquelemêmecabinet
étaitàlafoisreprésentantpoursignificationdemarquesdelaplaignanteetde
NationalAutomotivePartsAssociation,etquecelalaconfortaitdanslepoids
accordéauxaffirmationsdelaplaignante.
Ainsi,lecomitéconclutqu’auniveaudupremiercritèredelaPRD,lenomde
domaineestsemblableaupointdecréerdelaconfusionaveclamarqueNAPAà
l’égarddelaquelleleplaignantavaitdesdroitsavantladated’enregistrementdu
nomdedomaine.
10
Encequiconcernelecritèredemauvaisefoi,laplaignantefaitvaloirqu’àtoutle
moinsle10août2009,lenomdedomaineétaitutiliséenliaisonavecunsiteweb
comportantplusieursimagesdevoituresetdeshyperlienscomportantnotamment
lestermes »carcovers », »carmuffler »et »exhaustsystems »,demêmeque »car
batteryprice »et »automaintenance ».Ens’appuyantsurdesdécisionsantérieures
renduesenvertudelaPRD,leplaignantinvitelecomitéconclurequ’ils’agitd’un
casdemauvaisefoiausensduparagraphe3.7c)delaPRD.Enréplique,letitulaire
justifiecettesituationparlefaitqu’iln’étaitpasaucourantducontenudecettepage
puisquececontenu,toutcommeceluipourl’ensembledesnomsdedomaine
détenusenprévisiond’untransfertàunacquéreurindéterminééventuel,était
dynamiquementetautomatiquementgénéréenlotparunalgorithmesurlequelle
titulairen’avaitaucuncontrôleetparlefaitquedescorrectifsontétéapportésparle
titulairedèsquelaplaignanteaportécettesituationàsaconnaissance.
Ausurplus,lecomitéreconnaîtqu’enl’espèce,contrairementàd’autresdécisions
surlesquelleslaplaignantes’appuyaitpourtenterdeconfortersaposition,lemot
«Napa»constituantlenomdedomaine
(d’unerégiongéographique),n’ayantpas,commedanslesautrescascités,un
degrésignificatifdecaractèredistinctinhérent.Dèslors,onnepeutinférerduseul
faitdesonenregistrementparletitulairequecedernierconnaissaitlesmarques
NAPAdelaplaignanteetavaitenregistrélenomdedomainepourluinuire.La
preuvetendplutôtàdémontrerqueletitulaireaenregistrélenomdedomainesans
connaîtrel’existencedesmarquesNAPAetenayantcommemotifd’enregistrement
lavaleurspéculativedunomdedomainepourdesviticulteursdelarégiondeNapa
enCalifornie,notammentconsidérantlefaitqueletitulairedétenaitégalementle
nomnapavalley.ca.Ainsi,lescirconstancesparticulièresdel’affaireontentraînéla
conclusionsuivantedelapartducomité:ThePanelistroubledbytheevidenceofaperiodduringwhichthe
domainnamewaslinkedtositesofcompetitorsoftheComplainant
priortotheRegistrant’sreceiptofthedemandletterfromthe
Complainant.Nevertheless,theburdenofproofappliedtoPolicy
3.7(c)isontheComplainanttoestablish,onthebalanceof
probabilities,thattheRegistrantregisteredthedomainname
primarilyforthepurposeofdisruptingthebusinessofthe
Complainant.ThePanelfindsthattheComplainanthasfailedto
meetthatburden.
Ilfautdoncretenirdecettedécisionque,danscertainscas,ilestpossiblequ’une
ordonnancedetransfertsoitrefuséemalgréqu’unnomdedomaineaitétéutiliséen
liaisonavecdeslienspublicitairespourdesproduitsidentiquesousemblablesà
ceuxenliaisonaveclesquelslamarqueencauseestenregistréeouemployée.
Auniveaujudiciaire,lesdeuxdécisionssuivantesimpliquantdesnomsdedomaine
méritentd’êtreexaminées.
11
4.MortgageBrokers.comv.MortgageBrokersCity,2010ONSC1797
(CanLII)—2010-03-31
Danscetteaffaire,ils’agitd’unrecoursjudiciairedevantlacoursupérieurede
l’Ontario.L’activitécommercialedesdemandeursconsisteàregrouperdescourtiers
hypothécairessousunemarqueetunnomcommuns,MORTGAGEBROKERS.COM,
afind’obtenirdemeilleuresconditionsdeprêtsauprèsdesinstitutionsfinancières.
En2005,certainsdesdéfendeursunissentleursforcesaveclesdemandeurs,
notammentparlebiaisd’ententesdelicenceentreleursentreprisesrespectives.En
vertudecesententes,lesprêteursavancentl’argentauxdemandeurs,quireçoivent
alorslescommissionsetlespartagentaveccesdéfendeursetleursagents.Entre
2007et2009,d’autresdéfendeurss’unissentauxpremiersetlespartiestentent
alorsdenégocierunenouvelleentente,sanssuccès.Ainsi,lesdemandeursont
reçudesavisdedémissionsde41courtiershypothécairesd’Ottawaetl’entreprise
concurrenteMortgageBrokersCityInc.desdéfendeursdébutentsesactivitéspeu
detempsparlasuite,faisantdésormaisconcurrenceauxdemandeurs.
Lesdemandeurscherchent,aumoyend’uneinjonctioninterlocutoire,àempêcher
lesdéfendeursd’employerlamarquedecommerceMortgageBrokersOttawa&
Designettouteautremarquedecommerce,nomcommercialounomdedomaine
similaire,incluantmortgagebrokersottawa.cometd’autresnomsdedomainesousla
formemortgagebrokers[ville].com.Ilsallèguentquecelacréedelaconfusionavec
leurmarquedecommerceMORTAGEBROKERS.COM&DESIGNetleurnom
commercialetnomdedomaineMortgageBrokers.com.
Initialement,lesdemandeursreprochaientàl’undesdéfendeursd’avoirsecrètement
enregistrélenomdedomaineottawamortagebrokers.comalorsqu’enréalitéles
défendeursutilisaientouvertementlenomdedomainemortgagebrokersottawa.com
etleservicecourrielcorrespondantdepuis2006etcenomavaitétéenregistréavant
lesententesdelicenceentrelesdemandeursetlesdéfendeurs.Faceàcettepreuve,
lesdemandeursontmodifiéleurthéoriedelacausepourprétendrequeleur
entrepriseetsonachalandageàOttawaétaientassociésàcenomdedomaineet
quelesdéfendeurssesontappropriésfautivementcenomparlasuitepourétablir
uneentrepriseconcurrente.
Laréclamationdesdemandeursciblaitinitialementlesitewebdesdéfendeurset
l’ensembledesnomsdedomainesouslaformemortgagebrokers[ville].comen
faisantvaloirquelesnomsetélémentsgraphiquesappelaientl’attentiondupublic
demanièreàvraisemblablementcauserdelaconfusionavecl’entreprisedes
demandeurs.Toutefois,enfindecomptelaréclamationdesdemandeursenest
venueàcibleessentiellementlenomdedomaine
limitantsignificativementl’étendudeleurréclamation.
12
Pourrendresadécision,lacourdevaitrépondreauxquestionssuivantes:
1)Ya-t-ilunequestionsérieuseàjuger?
2)Est-cequelesdemandeurssubiraientunpréjudiceirréparablesi
l’injonctionn’étaitpasaccordée?
3)Est-cequelaprépondérancedesinconvénientsfavoriseles
demandeurs?
Ausujetdelapremièrequestion,lacourconclutquelesdemandeurspeuventavoir
cequ’elleaqualifiéd’unarguablecase.Cependant,ausujetdeladeuxième
question,lacourjugequelapreuvenepermetpasdeconclurequelesdemandeurs
subiraientunpréjudiceirréparablesil’injonctionn’étaitpasaccordée,notamment
considérantlefaitque,danslamesureoùdesdommagespeuventexister,ceux
pourOttawapeuventêtrequantifiés.
Enfin,ausujetdelatroisièmequestion,lacourconclutqueprépondérancedes
inconvénientsnefavorisepaslesdemandeurspuisqu’uneinjonctionmettraitun
termeàl’entreprisedesdéfendeurs,alorsqu’onnepeutquespéculerquantàl’effet
quel’absenced’injonctioninterlocutoirepourraitavoirsurlesdemandeurs.Par
ailleurs,lacoursoulignequelefaitpourlesdemandeursdes’êtrefaitenquelque
sortejusticeàeux-mêmes,commel’arévélélapreuve,enretenantdes
commissionsexigiblesparlesdéfendeursenvertudesententesentrelesparties,
avaitminimalementfaitpencherlabalancedesinconvénientsducôtédes
défendeurs,etqu’ils’agissaitd’unfaitdéterminantàl’issuedonnéeenl’espèce.
5.francineleblanc.ca:Leblancc.Raymond-Beaubien,2010QCCQ313
(CanLII)
Danscetteaffaire,ils’agitd’unrecoursjudiciairedevantlacourdespetitescréances.
Audébutd’août2007,lademanderesseentreencontactavecledéfendeurafinde
luiconfierlemandatdeconstruireunsiteWebpoursonentreprise.L’entente
verbaleprévoyaitqueleshonorairesdudéfendeurseraientde60$l’heure,plusles
coûtsderéservationd’unnomdedomaineetlescoûtsd’hébergementdusite,avec
find’octobrecommedatedemiseenligneprojetée.
Laréservationdunomdedomaine,francineleblanc.ca,s’estfaitele6août2007par
ledéfendeur.Lademanderesseengagealorsdesfraispourpréparersescartes
professionnellesetsonpapierentêtequireproduiraientlevisueldusiteprojeté,y
comprissonnomdedomaine.
Lesélémentsgraphiquesàintégrerausiteontététransmisaudéfendeurverslafin
denovembre2007,retardantainsilalivraisondusite.Selonledéfendeur,auplus
tardaudébutdedécembre2007,deuxdestroisétapesderéalisationduprojet
avaientétécomplétées,sansqueledéfendeurn’aitreçudepaiementdela
13
demanderessealorsqu’ilaffirmequel’ententeverbaleprévoyaitlepaiementd’un
tiersdelasommeducontrataprèschacunedestroisétapesderéalisation.
Ledéfendeuradèslorsrefuséderemettrelenomdedomainefrancineleblanc.caà
lademanderessetantetaussilongtempsqu’ilneseraitpaspayépourletravail
effectué,tandisque,desoncôté,lademanderessemanifestaitsonimpatience
concernantlesdélaisderéalisation,d’autantplusqueledéfendeurs’étaitvuoffrir
uncontrattrèsalléchantparungrosclientàlafind’octobre2007ayanteupoureffet
deretarderdavantagelalivraisondusitedelademanderesse.
Aprèss’êtretournéeversuneautreentreprisepourlaconstructiondesonsite,la
demanderesseréclamelasommede6029,19$commeconséquencedunon-
respectdececontratdeservice.Lasommeréclaméeestconstituéedefraisde
papeterie(569,75$),degraphisme(959,44$),dedommagescompensatoiresau
montantde2500$etdedommagesexemplairespourusurpationdenomau
montantde2000$.Ledéfendeurniedevoircemontant,alléguantavoirréalisé95%
desonmandat,ajoutantquelademanderessen’apasrespectélesconditionsde
leurententeverbale.
Danssonanalyse,lacourdéterminequelademanderessepouvaitmettrefin
unilatéralementàsoncontratenvertudel’article2125C.c.Q.enpayantà
l’entrepreneurlesfraisetdépensesactuels,demêmequelavaleurdestravaux
exécutésaumomentdelarésiliation.
Concluantàuneresponsabilitépartagéequantaunon-respectdesdélaisprévusen
regarddelalivraisondusitedelademanderesse,etsanspreuvedepertede
clientèledécoulantdesdélaisadditionnels,lacourn’accorderaquelamoitiédu
montantréclaméenfraisdepapeterie,soit250$,etaucunautremontantau
chapitredesdommages,notammentconsidérantque(i)tantlescartes
professionnellesquelepapierentêtedelademanderesseimprimésaveclamention
dunomdedomaineétaientinutilisables,etque(ii)lesfraisdegraphismedevaient
êtrepayésdetoutefaçonparlademanderesse,quellequesoitl’entrepriseoula
personnechargéedeconstruirelesite.
Enfin,lacourconsidèrequ’iln’yapaseuusurpationdenom,danslamesureoùle
défendeurn’ajamaisétépayépourlaréservationdunomdedomainequ’ilavait
pourtantfaite.Lacourestimequeledéfendeurétaitjustifiédeconserverlenomde
domainejusqu’àcequ’ilsoitpayé,cequinefutjamaislecas.Encequiatraitaux
honorairesimpayésdudéfendeur,ildevrapoursuivrelademanderessedansun
dossierdistinct,étantdonnéquelademandereconventionnellequeledéfendeurdit
avoirdéposéeaugreffenefiguraitpasauplumitif.
Cecasestuneillustrationdesrisquesqu’uneentreprisepeutencourirenconfiantà
unfournisseurdeservicesdecréationdesitesweblatâched’enregistrerunnomde
domainedontl’entreprisedépend,ouprojettedépendre,poursonexploitation.Au-
14
delàdel’identitédutitulaireidentifiéauregistredesnomsdedomaine,c’estleou
lesindividusdisposantducontrôleeffectifsurlagestiondunomdedomainequi
doiventtoujoursêtresubordonnésàlavolontédel’entreprise,sansquoicelle-ci
perd,danslesfaits,sacapacitéd’exercersonrôlededétenteuretd’utilisateurdu
nomdedomaine.Ils’agitensommed’unemanifestationdufaitqueledroitexclusif
quiserattacheàl’enregistrementetl’utilisationd’unnomdedomainen’est
adéquatementprotégéques’iln’existepasd’obstaclespourletitulairequantàce
qu’ilpeutvouloirenfaire.
Quefaut-ilretenir?
Desquelquesfaitssaillantsrapportésdanscetarticle,ilconvientderetenir,entre
autres,que:1)desmarquesdecommercedontlecaractèredistinctifinhérentestfaibleou
quicomportentouconsistentendestermesclairementdescriptifssont
susceptiblesdedonnerlieuàdeslitigesdenomsdedomainequiauraient
probablementétéévitéssilesdemandeursavaientplutôtoptépourdesmarques
dontlecaractèredistinctifinhérentavaitétéplusfort;
2)laportéedecertainscritèresdelaPRDestinterprétéeparfoisd’unefaçon
tellequecelacontribueàcréerundegréd’incertitudehautementindésirablepour
lespartiesimpliquéesdansunlitigerégiparlaPRD;et
3)unmanquedeprécautionoudesimprudencescommisesparlespartiesou
l’uned’ellesrelativementauxquestionsdecontrôleetd’utilisationdenomsde
domainelorsquedébuteunerelationd’affairesentrecespartiespeuvent
entraînerdesconséquencesnéfastes,maisprévisiblesetqu’ilauraitétéaiséde
prévenircontractuellement.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
15
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)