Stratégie pour la protection internationale d’une invention par brevet
1
STRATÉGIESPOURLAPROTECTIONINTERNATIONALED’UNEINVENTIONPAR
BREVET
IsabelleGirard*
LEGERROBICRICHARD
,S.E.N.C.R.L.
Avocats,agentsdebrevetsetdemarques
CentreCDPCapital
1001,Square-Victoria–BlocE–8
eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.(514)9876242-Fax(514)8457874
info@robic.com–www.robic.ca
Aveclamondialisationdesmarchés,mêmelespetitesetmoyennes
entreprisesontmaintenantl’opportunitédecommercialiserleursproduits
auprèsd’uneclientèledisperséeàtraverslaplanète.Laprotectionpar
brevet,àgrandeéchelle,desinnovationscomportecependantdesfrais
importantsquiforcentsouventcesentreprisesàabandonnerleursdroitsde
propriétédansdesmarchéspourtantprometteurs.Cetypedesituationpeut
parcontreêtreévitéentirantprofitaumaximumdespossibilitésdusystème
desbrevetsetdestraitésinternationauxenmatièredepropriété
intellectuelle.
Avecunbudgetlimité,ilestcapitaldechoisiravecsoinlesterritoiresoùune
protectionparbrevetpeutêtresouhaitée,defaçonàcequechaquebrevet
obtenujustifielesdépensesencourues.Unbrevetconfèreàsontitulaire
l’exclusivitépourlafabrication,laventeetl’utilisationdel’invention
protégée.Enpratique,lefacteurleplusimportantàconsidérerest
l’importancedumarchépourlaventeduproduitàbreveterdansunpays
donné.Ilpeutégalements’avéreravantageuxdeconsidérerlesterritoires
d’opérationdepartenairesstratégiquesquipourraientêtreimpliquésdansla
commercialisationetladistributionduproduitenquestion.Commeunbrevet
estessentiellementunoutildéfensif,unestratégieàconsidérerestla
protectiondesterritoiresoùlescompétiteurslesplusimportantsontdes
installationsappropriéespourlafabricationdeproduitssimilaires;unbrevet
dansunseulpayspourraitainsiempêcheràlasourcelacommercialisation
del’innovationbrevetéeparcescompétiteurs.
Lechoixdesterritoiresàprotégerestunexerciceimportantmaisdifficileà
effectuertôtdansleprocessusdemiseenmarchéd’unproduit.Or,c’est
©CIPS,2005.
*DeLEGERROBICRICHARD
,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired avocats,d agentsde
brevetsetd agentsdemarquesdecommerce.PubliédansleBulletinHiver2005(vol9,no1).
Publication068.065F.
2
justementàcemoment,avantmêmeladivulgationpubliqueetlaventedu
produit,quedesdemandesdebrevetdanschacundecesterritoiresdoivent
êtredéposéespouryréserversesdroitsàl’invention.Commentréconcilier
cesexigences,àpremièrevuecontradictoires?Deuxtraitésinternationaux
peuventêtrejudicieusementutilisésàcettefin:LaConventiondeParis,etle
Traitédecoopérationenmatièredebrevets(PatentCooperationTreaty,ou
PCT).
DeparlaConventiondeParis,àlaquelleadhèrentàcejour169pays,le
dépôtd’unedemandedebrevetdansundespaysmembresprocureau
déposantun«droitdepriorité»,envertuduqueldesdemandesdebrevet
pourlamêmeinventionpeuventêtredéposéesdanslesautrespays
membresdansundélaidedouzemois,sanspertededroits.End’autres
termes,lesdemandesultérieuresdéposéessousprioritébénéficierontdes
mêmesavantagesquesiellesavaientétédéposéesenmêmetempsquela
premièredemande.L’utilisationdecetteannéedeprioritépeutêtre
particulièrementavantageusedanslecasoùlapremièredemandedéposée
estunedemandeprovisoireauxÉtats-Unis,ouinformelleauCanada;dans
lesdeuxcas,unetelledemandepeutêtrepréparéeàmoindrecoût,en
autantqu’elledécrivetouslesélémentsdel’inventionpouvant
éventuellementfairel’objetd’uneprotectionetqu’ellesoitremplacée,dans
lesdouzemois,pardesdemandescomplètes.
LePCT,pourlequelplusd’unecentainedepayssontsignataires,permetle
dépôtd’uneseuledemandedebrevettoutenréservantlesdroitsà
l’inventiondanstouslespaysmembres.Desdemandesindividuellesdoivent
toutdemêmeéventuellementêtredéposéesdanstouslesterritoiresoùune
protectionestsouhaitée,maisl’échéancepourcesdépôtsestreportéeà
trentemoisdeladatedepriorité;ainsiledéposantbénéficied’unepériode
dedeuxansetdemiaprèssonpremierdépôtpourévaluerlemarchéet
établirunestratégiedeprotectioninternationaleappropriée.Deplus,la
phaseinternationaleduPCTcomprendunerecherched’artantérieuretun
examendelademandeparunExaminateurdebrevets,cequidonneune
idéedeschancesd’obtenirdesbrevetspourcetteinventionetdelaportée
delaprotectionaccessible.
Unestratégieavantageusepermettantdegardertouteslesportesouvertes
lepluslongtempspossibletoutenminimisantlescoûtsaudépartestledépôt
initiald’unedemandedebrevetprovisoireouinformelle,suividouzemoisplus
tarddudépôtd’unedemandedebrevetPCT.Lepassageparlaphase
internationaleduPCTacependantpourdésavantagederetarderd’autant
demoisladélivrancedesbrevetscorrespondants.Unealternative
intéressantepeutêtrededéposerlademandedebrevet,parallèlementàla
voiePCT,directementdanslespaysoùl’onestcertaindevouloirobtenirune
3
protectionrapide.C’estsouventlecasdesÉtats-Unis,parexemple.Ilest
égalementimportant,avantl’expirationdel’annéedepriorité,des’assurer
quetouslespaysconsidéréspouruneprotectionsontbienmembresduPCT,
puisqueadvenantlecascontraire,desdemandesdebrevetdevrontyêtre
déposéesdirectementdanslesdouzemoissuivantlepremierdépôt.
Enconclusion,malgrélesfraisimportantsassociésàl’obtentiondebrevetsau
niveauinternational,l’entrepreneuravertipourratirerprofitdesdélaisquelui
offrentlestraitésinternationauxenmatièredebrevetsetétablirdemanière
éclairéeunestratégiedeprotectionquiluipermettraderentabiliserau
maximumsoninvestissement.
4
ROBIC,ungrouped avocatsetd agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdela
propriétéintellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielset
modèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationet
appellationsd origine;droitsd auteur,propriétélittéraireetartistique,droits
voisinsetdel artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;
biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsde
commerce,know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsde
technologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérification
diligenteetaudit;etce,tantauCanadaqu ailleursdanslemonde.La
maîtrisedesintangibles.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentand
trademarkagentsdedicatedsince1892totheprotectionandthe
valorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesignsand
utilitypatents;trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;
copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;
computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competition
andanti-trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,
distributionandbusinesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecution
litigationandarbitration;duediligence;inCanadaandthroughouttheworld.
Ideaslivehere.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA