Stratégie pour la protection d’une invention – Première partie : La protection au Canada
STRATÉGIEPOURLAPROTECTIOND’UNEINVENTION
PREMIÈREPARTIE:LAPROTECTIONAUCANADA
MICHELBÉLANGER*
ROBIC,S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Établirlameilleurestratégieconcernantlaprotectiond’uneinventionn’estpas
simple.Plusieursparamètressontàconsidérer,notammentlestadede
développementdel’invention,lapertinencedeconservercelle-cicommeunsecret
fabrique,lesobjectifsd’affaires,lebudget,lescompétiteurs,leséventuelscoûts
judiciaires,etc.Bref,ilfauttrouverdesréponsesàunjoyeuxcocktaildequestions
avantd’yvoirclair.Mauxdetêteassurés.Unp’titAspirin
®
1avecça?
Unpremieraspectàconsidérerestlestadededéveloppementduprojetquipeut
êtreunprojetàvenir,unprojetencoursdedéveloppement,unprojetmatureetprêt
àêtrecommercialiséouencoreunprojettrèsrécemmentrendupublicetlecas
échéantcommercialisé.
Selonledegréd’avancementduprojet,diversesoptionsdétailléesci-dessoussont
disponibles.Ilestànoterquedansleprésentarticle,nousnousconcentreronssur
lesstratégiesàadopterenvududépôtdepremièresdemandesrégulièresde
brevetsauCanadaetlecaséchéantauxÉtats-Unis.Lesstratégiesconcernantles
secretsdefabriquesdemêmequeledépôtdedemandesparallèlesetprenant
avantagededispositionsdeconventionsettraitésinternationauxliantleCanada,
ferontl’objetdeprochainsarticles.AvancementduprojetActionsàfaireet/ou
maintenir
(détailléesci-après)
Projetàvenirouencoretrèsembryonnaire,gardé
secret,etpourlequell’informationdisponiblese
résumepourl’essentielàdesobjectifsde
réalisationetquelquespistesderechercheset
développementsàengager:A,B,CetD
Projetencours,gardésecretmaispasencore
A,B,C,D,E,FetG
©CIPS2010.*ChimisteetagentdebrevetsdeROBIC,sencrl,un
cabinetmultidisciplicanired,avocatsetd’agents
debrevetsetdemarquesdecommerce.PubliédansLechimiste.Publication60.21
1LetermeAspirin®estunemarquedecommercedelasociétéBayerAG.
2
assezavancépourpermettred’enfaireune
descriptioncomplèteetsuffisante,nipourêtre
commercialisé:
Projetmature,gardésecretetprêtpourla
commercialisation:A,B,C,D,F,GetH
Projetmature,déjàcommercialiséet/oumisà
disponibilitédupublic(yinclusviaunedescription
dansundocumentimprimé):I
Détailsdesactionsàfaireet/oumaintenir:
A)
Prendrelesdispositionsadéquatespourgardervotreprojetsecret,notamment
établirdesententesdeconfidentialitéavectouslesintervenantsauprojet,
sécuriserleslieuxoùlesrecherchessonteffectuéesetencontrôlerl’accès.
B)Tenirunregistre(i.e.cahierdelaboratoire)destravauxderecherchesaccomplis.
Leregistredoitêtredatéetsignésuivantlesrèglesdel’art.
C)S’assurerquechaquepersonnetravaillantsurleprojetestclairementidentifiéeet
assujettieàuneobligationlégaledegarderlesecretetdecédersesdroitsde
brevetsaufuturdemandeurdebrevets(parexempleàl’employeur)
23.
D)Mandatervotreagentdebrevetsdegénéreroumettreàjourunecartographie
desréalisationsdéjàétéeffectuéesetaccessiblesaupublicenrapportavecvotre
projet.Unetellecartographie(souventappelée«mapping»)permetd’identifierqui
faitquoieuégardàuneréalisationciblée,etsurtoutdeconnaîtreàl’avancedes
écueilsàéviterauchapitredelapropriétéintellectuelle,demêmequel’identité
despropriétairesdesdroitsdepropriétésintellectuelles.
E)Mandatervotreagentdebrevetsdeprépareretdéposerunedemande
«informelle»auCanadaou«provisoire»auxEtats-Unisdécrivant,votre
réalisationàsonstadeactuel,permettantainsidevousvoirreconnaîtreunedate
dedépôtpourlamatièredécritedanscettedemande.Ainsi,danslamesureoù
voussouhaiteriezeffectuerd’éventuelsdépôtsréguliersdansunouplusieurs
bureauxdebrevetsaveclesquelsleCanadaestliépardesconventionsoutraités
internationaux,vouspourrezbénéficierd’unrépitde12moispourparachevervos
travauxafind’êtreenmesuredefournirunedescriptioncomplèteetsuffisantede
celle-cipourprépareretdéposerdesdemandesrégulièrescomplètes
revendiquantladatedeprioritédevotredemande«informelle»ou«provisoire».
F)Mandatervotrefirmedepropriétéintellectuelled’effectueretvoustransmettre
uneopinionenbrevetabilité.Unetelleopinionvouspermettrad’évaluersivotre
réalisationadeschancesraisonnablesdeconduireàunbrevetd’invention,et
2Bélangeretal.«Àquiappartientuneinventionréaliséeparunemployé?»,Chimiste,vol.24,no3,p.19-23.3Bélanger«Commenttransférerlapropriétéd’uneinventionauCanada?»,Chimiste,vol.24,no4,p.22-23.
3
dansl’affirmative,sil’étenduedelaprotectionsusceptibled’êtreobtenueest
suffisantepouréviterd’êtreaisémentcontournépardesconcurrents.
G)Mandatervotrefirmedepropriétéintellectuelledevousfourniruneopinionen
librefabricationoulibertéd’exploitationpourleoulespaysdanslesquelsvous
souhaitezexploitercommercialementvotreprojet.Unetelleopinionapour
objectifdevérifierqu’unetellecommercialisationnecontreferapasunoudes
brevetsexistants,etminimiserlesrisquesdevousvoirengagédansun
processusdecontrefaçondebrevetsappartenantàdestiers.
H)Selonqu’ilyaiteuounonledépôtd’unedemandeprovisoire(voirlepointE)ci-
dessus),mandatervotreagentdebrevetd’effectuerlesopérationssuivantes:
1.Casoùaucunedemande«informelle»ou«provisoire»n’aétédéposée:
a)Prépareretdéposerunepremièredemandedebrevetrégulièredansun
bureaudebrevetaveclesquelsleCanadaadesconventionset/outraités
relatifsauxbrevetsetpermettantderevendiquerunedatedepriorité
conventionnelledanslesdouzemoissuivants.
b)Prépareretdéposerunedemandedebrevetauprèsdesbureauxdebrevets
despaysaveclesquelsleCanadan’apasdetraitésouconventionsrelatifs
auxbrevets.
2.Casoùunedemande«informelle»ouprovisoireaétédéposée:
a)Prépareretdéposerdansledélaiprescrit,desdemandesdebrevets
régulièresauprèsdesbureauxdebrevetsaveclesquelsleCanadaades
conventionset/ououtraitésinternationauxrelatifsauxbrevetsetpermettant
derevendiquerunedatedeprioritéconventionnelledanslesdouzemois
suivants.
b)Prépareretdéposerunedemandedebrevetauprèsdesbureauxdebrevets
despaysaveclesquelsleCanadan’apasdetraitésouconventionsrelatifs
auxbrevets.
I)Mandatervotreagentdebrevetsdeprépareretdéposerd’urgenceunedemande
debrevetdanslesquelquesrarespaysoùilexisteundélaidegrâcerelatifàla
nouveautépourdetellessituations
4.Parexemple,leCanada,lesÉtats-Unisetle
Mexiqueprévoientundélaidegrâcededouzemois.Enparticulier,auCanada,la
périodede12moisseterminelejouranniversairedudévoilementpublicde
l’invention,queleBureaudesbrevetscanadiensoitouvertounon.
4Bélanger«QuellessontlesconséquencesauCanadadelacommunicationpubliqued’uneinvention?»,Chimiste,vol.25,
no1,p.18-21.
4
Parcontrepourlaquasi-totalitédespaysoùlanouveautéabsolueestrequise,
vosdroitsdebrevetssontmalheureusementéteintsdanscecasdefigure.
Onpeutconstaterlacomplexitéquel’élaborationd’unestratégiedepropriété
intellectuelleconcernantlapréparation,ledépôtetlemaintientd’uneouplusieurs
demandesdebrevet.ÀdéfautdeprendreuneAspirin®,lerecoursàunagentde
brevetspeutaussivousaideràsoulagervotremaldetête.
Lorsd’unprochainarticle,nousdiscuteronsd’undeuxièmeaspectàconsidérer,soit
lapertinencededemanderunbrevetd’inventionàl’étrangeretlesstratégiesde
dépôtpourdesdemandesparallèlesdansdemultiplesbureauxdebrevets.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
5
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)