Récents développements concernant l’alinéa 30 b) de la Loi sur les marques de commerce
RÉCENTSDÉVELOPPEMENTSCONCERNANTL’ALINÉA30b)DELALOISURLES
MARQUESDECOMMERCE
BarryGamache*
LEGERROBICRICHARD,avocats
ROBIC,agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
CentreCDPCapital
1001Square-Victoria–BlocE-8
eétage
Montréal(Québec)H2Z2B7
Tél:514-987-6242-Fax:514-845-7874
info@robic.com–www.robic.ca
Unedécisionrécentedelasectiond’appeldelaCourfédéraleduCanada
vientd’étendrelebassindesprédécesseursentitrequipeuventêtrenommés
lorsqu’unerequéranteproduitunedemanded’enregistrementdemarquede
commerceauCanada,parl’inclusiondeslicenciés(PernodRicard,société
anonymec.MolsonBreweries,apartnership,NoA-1214-91,23novembre
1995).
L’appelantePernodRicardavaitproduitunedemanded’enregistrementle26
septembre1984pourunemarquedecommercegraphiqueRICARDbasée
surl’emploidelamarqueauCanadadepuis1954enassociationavecdes
vins,apéritifsàbased’anis,spiritueuxanisésetboissonsalcooliquesàbase
d’anis.Paraprès,PernodRicardproduisaitunedemanded’enregistrement
amendéealléguantl’emploidelamarqueauCanadadepuis1954parelle-
mêmeetsesprédécesseursentitre,RicardetS.E.G.M.Lorsdelapublication
delademanded’enregistrementdePernodRicard,MolsonBreweriesdéposa
auprèsdelaCommissiondesoppositionsunedéclarationd’opposition
alléguant,entreautresmotifs,quelademanden’étaitpasconformeà
l’article30(b)delaLoisurlesmarquesdecommerce(L.R.C.1985c.T-13)en
cequeniPernodRicardnisesprétendusprédécesseursentitren’auraient
utilisélamarquedecommerceauCanadadepuis1954;deplus,Molson
BreweriesniaitspécifiquementqueS.E.G.M.puisseêtreunprédécesseuren
titredePernodRicard.
L’article30delaLoisurlesmarquesdecommerceénumèredivers
renseignementsquidoiventsetrouverdansunedemanded’enregistrement
demarquedecommerce,incluantceuxprévusauparagraphe(b)de
LÉGERROBICRICHARD,1996.
*
Avocat,BarryGamacheestassociéduCabinetd’avocatsLÉGERROBICRICHARD,s.e.n.c.
etduCabinetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerceROBIC,s.e.n.c.PubliéàMai
1996Résumé(vo.5,no1,pp.6-9)sousletitreMiseengardecontreuneapprochetrop
technique.Publication171.006.
l’article30,lequelselitainsi: »Quiconquesollicitel’enregistrementd’une
marquedecommerceproduitaubureauduregistraireunedemande
renfermant:(…)danslecasd’unemarquedecommercequiaétéemployée
auCanada,ladateàcompterdelaquellelerequérantousesprédécesseurs
entitredésignés,lecaséchéant,ontainsiemployélamarquedecommerce
enliaisonavecchacunedescatégoriesgénéralesdemarchandisesou
servicesdécritesdanslademande… »
Pourétablirunedated’emploid’unemarquedecommerceantérieurement
àl’emploiactuelparunrequérant,cedernierdoitfournirlalistedetousses
prédécesseursentitredepuisletempsoùlamarquedecommerceaété
premièrementemployéejusqu’autempsdelademande.
Laquestiondeladatedepremieremploiesttrèsimportantepuisqu’ellerègle
laquestionvisantàdéterminerquiestlapersonneayantdroità
l’enregistrementd’unemarquedecommerceselonlesmodalitésdel’article
16delaLoi.D’ailleurs,lefaitqu’unerequérantenesoitpas »lapersonneayant
droitàl’enregistrement »estunmotifd’oppositionexpressémentprévupar
l’article38delaLoi.Àcesujet,référencepeutêtrefaiteauxproposde
l’honorablejugeCattanachdansl’affaireMarinelandInc.c.Marine
WonderlandandAnimalParkLtd.(1974),16C.P.R.(2d)97(C.F.1è
re
instance),
àlapage104: »Section29(b)[maintenantrenuméroté30(b)]requiresthatthe
applicantshallinsertintheapplicationinthecaseofatrademarkthathas
beenusedinCanadathedatefromwhichtheapplicanthasusedthetrade
markinassociationwithitsservices.Intheformofapplication,therespondent
insertedthatdateasbeingsinceMarch15,1966.Theinstructiontotheformis
thattheapplicantshouldgivetheearliestdatewhentheapplicantbeganto
usethetrademarkinCanada.Thereasonforthisisobvious.Unders.16,the
righttoregistrationliesinthepersonwhofirstusesatrademarkinCanadaor
makesitknowninCanada.Thisrightis,ofcourse,subjecttothetrademark
nothavingbeenpreviouslyusedinCanadabyanotherpersonandthat
personcanopposetheapplicationforregistrationorhavetheregistration
expunged.Thedatethatdeterminestherighttoregistrationbetweenrival
claimantsisthedateoffirstuseinCanadaoroffirstmakingthetrademark
knowninCanada ».
Lestribunauxontclairementétabliqu’uneopposante(commeen
l’occurrencelasociétéMolsonBreweries)quiplaidelanon-conformitéd’une
demandeàl’article30delaLoidoitrespecterlefardeaudepreuveau
soutiendesonmotifd’opposition,mêmesilajurisprudenceaqualifiéquece
fardeaudepreuveenétaitunquiétaitmoinslourd.Eneffet,commepourla
plupartdescaslorsquecemotifd’oppositionestplaidé,unerequéranteest
plusenmesuredeconnaîtrelesfaitsàlabasedumotifd’oppositionque
l’opposante:voilàpourquoilajurisprudenceadéterminéquelefardeaude
preuvesuruneopposantedanscescirconstancesenétaitunquiétait
moindre(voiràcesujetJohnLabattLtd.c.MolsonCompaniesLtd.(1990),30
C.P.R.(3d)293(C.F.1è
re
instance,McNairJ.),auxpages298-299).
Ainsi,s’ilestmisenpreuvequ’unerequéranteaomisdenommerl’undeses
prédécesseursentitrequiaemployélamarquedecommerce,sademande
d’enregistrementpeutêtrerejetéedanslecadred’uneopposition.C’estce
quiestsurvenudansl’affaireHardee’sFoodSystemsInc.c.HardeeFarms
InternationalLtd.(1984),1C.P.R.(3d)417(C.OPP.)oùlarequérantecherchait
àobtenirl’extensiond’unenregistrementpourlamarqueHARDEEdemanière
àincluredelanourrituredéshydratéeetcongelée.MonsieurG.W.Partington,
agissantpourleregistraire,fitcertainesconstatationsetrefusalademande
d’extensiondelarequéranteensestermes: »Theopponent’ssecondground
ofoppositionislikewisebasedons.29[renuméroté30]oftheAct,the
opponentassertingthattheapplicantdid,priortoNovember28,1975,the
filingdateofitsamendedextensionofwaresapplication,usethetrademark
HARDEEinCanadainassociationwiththewaressetoutintheapplication
and,further,iftherewasapredecessorintitlewhohadpreviouslyusedin1975
theappliedformarkinassociationwiththewaressetforthintheapplication,
thepredecessorintitle,beingFreeze-DryFoodsLimited,isnotsonamedinthe
application.Withrespecttothisissue,theinitialevidentiaryburdenrestson
theopponenttoraisesufficientdoubtsrespectingtheapplicant’sclaimthatit
intendstouseitstrademarkHARDEEinCanadasoastoshifttheburdento
theapplicanttopositivelyestablishitsclaim;seeMarinelandInc.v.Marine
WonderlandandAnimalParkLtd.(1974),16C.P.R.(2d)97atp.105,[1974]2.
F.C.558.(…)Inviewoftheabove,Ifindthattheapplicant’sapplicationisnot
incompliancewiths.29[renuméroté30]oftheTradeMarksActeitherin
failingtonameapredecessorintitleinrespectofatrademarkthathadbeen
usedinCanadabytheapplicant’ssubsidiary,Freeze-DryFoodsLimited,orby
permittingaproposedregistereduserofaproposedtrademarktousethe
trademarkinCanadapriortothefilingdateofthetrademarkapplication,
contrarytos.29(b)[renuméroté30(b)]oftheTradeMarksAct ».L’omissiond’un
prédécesseurentitredanslademanded’enregistrementproduiteenvertu
del’article30(b)delaLoipeutdoncavoirdesconséquencestrèsgravespour
larequérante(encorefaut-ilqu’ilyaitunepreuvedecefait,selonles
modalitésexpliquéesprécédemment).
Pourdiversesraisons,danslecasquinousintéresse,lasociétéMolson
Breweriesn’apasproduitdepreuveconcernantsonmotifd’oppositionbasé
surlesarticles38et30delaLoidevantlaCommissiondesoppositions.
Ultimement,enraisondecedéfautdepreuve,leregistrairerejetal’opposition
deMolsonBreweries[rapportéeà(1990)31C.P.R.(3d)42(C.OPP.)].
MolsonBreweriesenaappelédeladécisionduregistraireet,ainsiquele
permettentlesRèglesdelaCourfédérale(C.R.C.1978,c.663),elleaproduit
devantlasectiondepremièreinstancedelaCourfédéraleunepreuve
concernantlaprétenduenon-conformitédelademandeprésentéepar
PernodRicardrelativementàl’article30(b)delaLoi.Cettepreuveconsistait
endifférentsextraitsd’affidavitsquiavaientétédéposésparPernodRicard
lorsd’autreslitigesl’opposantàMolsonBreweries,devantleregistraireou
devantlaCourfédérale.Danscesaffidavits,l’onapprenaitqueS.E.G.M.était
unesociétéfrançaise,constituéeen1975etfilialeàcentpourcent(100%)de
PernodRicarddelaquelleelleétaitlalicenciéeexclusivesurunebase
mondialedelamarquedecommerceRICARD.C’étaitl’argumentdeMolson
BreweriesdevantlasectiondepremièreinstancequeS.E.G.M.,àtitrede
licencié,nepouvaitpasêtreleprédécesseurdelarequéranteainsique
l’avaitaffirméPernodRicarddanssademanded’enregistrement.Danssa
décision,l’honorablejugeDubétranchaitenfaveurdeMolsonBrewerieset
décidaquelademandeprésentéeparPernodRicardn’étaitpasconformeà
l’article30(b)delaLoisurlesmarquesdecommercepuisquecelle-ciaurait
nomméuneentitéquinepouvaitpasêtreprédécesseurentitre;l’appelde
MolsonBreweriesfutdoncaccueillietlademanded’enregistrementde
PernodRicard,rejetée[décisionrapportéeà(1991)40C.P.R.(3d)102(C.F.
1è
re
instance)].
PernodRicardenaappelédeladécisiondujugedelasectiondepremière
instanceet,danssadécisiondatéedu23novembre1995,lasectiond’appel
delaCourfédéralemitdecôtéladécisiondujugedelasectiondepremière
instanceetrétablitladécisionduregistraire.Dansl’opiniondelaCour
d’appel(l’honorablejugePratteauquelontsouscritleshonorablesjuges
DécaryetChevalier),unedemanded’enregistrementdemarquede
commercenepeutpasêtreconsidéréecommen’étantpasconformeaux
exigencesdel’article30delaLoisurlesmarquesdecommercepourlaseule
raisonquelarequéranteanommé,commel’undesesprédécesseursentitre,
uneentitéquiaemployélamarquesimplementàtitredelicenciédel’undes
prédécesseursentitredésignés.QuoiquelaCouraitdécidéquecen’était
pasuneerreurquedenommercommeprédécesseurentitreuneentitéqui
avaitemployélamarquedecommercequ’àtitredelicencié(extensionnant
decettefaçonlebassindesprédécesseursentitre),ellen’apas
spécifiquementdécidésiunlicenciédoitêtrenommécommeprédécesseur
entitre.
Àtoutévénement,larequérantequifaitpreuved’excèsdeprudenceen
nommantcommeprédécesseurentitreunlicenciéquiasimplement
employéunemarquedecommerceneserapaspénaliséepuisqu’ilpeutêtre
argumentéquecettementionn’estpasrequiseparl’article30(b),maisqu’elle
n’estpasinterditenonplus.Eneffet,l’article30(b)n’exigepasnommémentla
listedeslicenciés;cependant,fournircettelisteneferapasensortede
compromettrelademanded’enregistrement.LadécisiondelaCourd’appel
metengardecontreuneapprochetroptechniqueenvuederefuserune
demanded’enregistrementquiautrementestconformeàtouteslesautres
dispositionsdelaLoi.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevoué
depuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstousles
domaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marques
decertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droits
voisinsetdel’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerceélectronique,
distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeet
arbitrage;vérificationdiligenteetaudit;etce,tantauCanadaqu’ailleursdanslemonde.La
maîtrisedesintangibles.
ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892tothe
protectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesigns
andutilitypatents;trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;copyrightand
entertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,softwareand
integratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,
know-how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-
commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecution
litigationandarbitration;duediligence;inCanadaandthroughouttheworld.Ideaslive
here.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELAPLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTOTHEWORLD