Qu’en est-il du « Crowdfunding »?
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
QU’ENEST-ILDU »CROWDFUNDING »?
S
TEVENBENTO*
ROBIC,
SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
En2013seulement,lephénomènewebdénomméfinancementparticipatif,collectif,
sociofinancementouCrowdfundingagénéréplusde5milliardsdedollarsendons,
etce,àl’échelleplanétaire.
LaplateformeKickstartera,àelleseule,générédesdonsdeplusde24millionsde
dollarscanadiens[http://www.theglobeandmail.com/report-on-business/small-
business/sb-money/business-funding/high-tech-bike-is-kickstarter-canadas-most-
funded-project-of-the-year/article20510125/].Lesdonnéespour2014nesontpas
encorecompilées,maissil’onsefieausuccèsdeplusieursprojetsd’enverguretel
queCoolestCooleretOculusVRainsiqu’àlacouverturemédiatiqueduphénomène,
cederniernesemblepasavoirralenticetteannée
[https://www.kickstarter.com/projects/ryangrepper/coolest-cooler-21st-century-cooler-
thats-actually].
Leprésentarticles’inscritdansunesériedetroisarticlesquiporterontsurcesujet
d’intérêtquicroitdemanièreexponentielle.
Lesdébuts
Cequidébutacommeunoutilpourfinancerdesprojetssouventinnovateurstireses
racinesdumodèledesouscriptiondemécénatartistique,oùlesartistesallaient
directementversleurpublicciblepourfinancerleurtravail
[http://www.theatlantic.com/technology/archive/2013/06/kickstarters-of-yore-mozart-
lady-liberty-alexander-pope/277389/].Autrefoislimitéàdesprojetsàsaveur
purementartistiqueouavecuneviséesociale,lefinancementcollectifconstitue
aujourd’huiuneautresourcedefinancementpourdesprojetsdetoutessortes.Le
futurs’annonceprometteurpourcenouveloutilpermettantunaccèsauxcapitaux
propresdemanièreplusdémocratique,surtoutsionsefieauxrèglementsmisde
l’avantparlesdiversorganismesprovinciauxquiencadrentlesmarchésfinanciers.
Cheznosvoisinsdusud,lesdiversesmesuresprisesdepuisquelquesannéesàcet
©CIPS,2015.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinHiver2015(vol.18no3)ducabinet.Publication068.186F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
effetdansleJumpstartOurBusinessStartupsActtémoignentdel’engouementpour
ceconcept[JumpstartOurBusinessStartupsAct15U.S.C.§78a].
Qu’est-cequelefinancementcollectif
Lefinancementcollectifconsisteàamasserdepetitessommesd’argentauprèsd’un
grandnombred’investisseurssurInternet
[http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/crowdfunding?q=Crowdfunding].
Lefinancementcollectifsedistinguedesmodesdefinancementtraditionnelsence
sensqu’ilimpliqueunportaildefinancementweb.Lefinancementcollectiftiredonc
avantagedelagrandeportéedel’Internetetsetraduitparplusieurspetites
transactionsdefinancement.Leprofildesinvestisseurs,plusjeunesenl’espèce(20-
35ans),sembleaussiêtredifférentdeceluidesinvestisseurstraditionnels(45-60
ans).Lephénomèneestdoncsurtoutintéressantpourlesentreprisesaustade
embryonnaire,quipeuventsouventrencontrerdesobstacleslorsqu’ilsapprochent
desinvestisseurstraditionnels.
Lestypesdefinancementcollectif
LeCrowdfundingsedéclineentroisversions.Premièrement,ledon(«Pledge
Crowdfunding»)quisemblepermissionrespectelesmesureslégalesetnotamment
fiscalesenplace.Deuxièmement,ledonenretourd’unproduitouservice(«
DonationandrewardCrowdfunding»)qui,luiaussi,semblepermisavecplusou
moinslesmêmesrestrictions.Enfin,lefinancementcollectifparvoied’échange
d’actionsprovenantdescapitauxpropresouautresvaleursmobilièresavecRSI/ROI
(«EquityCrowdfunding»).Cederniertypedefinancementestenvoied’être
règlementéavecentreautresleProjetdeRèglement45-108surlefinancement
participatifauQuébec.
Aspectslégaux
LalégislationsembleplusdéficienteauCanadaqu’auxÉtats-Unis.Cecis’explique
notammentparlefaitquelesloisquis’appliquentàcedomainefurentrédigéesavant
l’existenceduphénomèneetque,contrairementàl’existenceduSecurityExchanges
Commission,aucunorganecentralnelégifèreencettematière.L’impactdupartage
despouvoirsentrelespaliersfédéraletprovincialainsiqueledoubleobjetdela
législationenmatièredefinancementd’entreprise(Protectiondesinvestisseurset
Facilitationdestransactionséconomiques)sontdeuxdéfisdetailleauxquelsfaitface
leCrowdfunding.PlusrécemmentauQuébec,leProjetdeRèglement45-108surle
financementparticipatif,nonsanctionné,vientcirconscrirelesdroitsetobligationsen
matièredefinancementcollectifetsembleimposerdesobligationsquis’apparentent
àcellesduprojetdeRèglementdel’Ontario
[http://www.lautorite.qc.ca/files//pdf/reglementation/valeurs-mobilieres/45-108/2014-
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
03-20/2014mars20-45-108-cons-
fr.pdf;http://www.osc.gov.on.ca/en/SecuritiesLaw_csa_20140320_45-106_rfc-
prospectus-exemptions.htm].
Quandest-ildelapropriétéintellectuelledanstoutça?
Laplupartdutemps,lesprojetssontprésentéssurlaplateformepubliqueavant
mêmequel’étapedela«preuvedeconcept»soitcomplétée,etmalheureusement,
ilestrarequelapropriétéintellectuellesoitprotégéeàcemomentdansleprocessus
dedéveloppement.Unedivulgationpubliquedel’inventionfaiteparl’inventeurplus
d’unanavantledépôtd’unedemandedebrevetauCanadaaaussipoureffet
d’éliminerlabrevetabilitédel’inventionauCanada.Enprocédantainsi,lesentitésou
individusquipartagentleursidées,projetsetconcepts(sousformeembryonnaireou
mêmedeprototype)surlesdiversesplateformesdesociofinancementencourentle
risquedevoirleurscompétiteurss’approprierleurressourcelaplusimportanteàce
stade,lapropriétéintellectuelle,etdeperdrelapossibilitédeprotégerleurs
innovationsparbrevets.
Cesujetainsiqueceluiquiportesurlalégislationendevenirferontd’ailleurstous
deuxl’objetd’articlesdistinctsdanslesprochaineséditionsdubulletinROBIC.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
Pourdesservicesdeconseilsdansledomainedelapropriété
intellectuelleetdestechnologiesdel’informationetdescommunications
(incluantlesservicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)
demêmequedesservicesjuridiques.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
oumarquestylisée«R»stylisé
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
5
ROBIC®/MD
oumarquestyliséeROBIC++++
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
MarquesdecommercedeROBIC,S.E.N.C.R.L.poursesservicesde
conseilsdansledomainedelapropriétéintellectuelleetdes
technologiesdel’informationetdescommunications(incluantles
servicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)demême
quesesservicesjuridiques
************************************************************************************************
**
Forservicespertainingtointellectualproperty,technologyand
communicationlawandrelatedmatters(includingpatentandtrade-mark
agencyservices)aswellaslegalservices.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
6
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
orstylizedR
®/MD
ROBIC®/
MD
orstylizedROBIC++++
®/MD
orstylizedROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
orstylizedROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
7
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
Trade-marksofROBIC,LLPforitsservicespertainingtointellectual
property,technologyandcommunicationlawandrelatedmatters
(includingpatentandtrade-markagencyservices)aswellaslegal
services