Quelques réflexions sur le paragraphe 16(4) de la Loi sur les marques de commerce
1
QUELQUESRÉFLEXIONSSURLEPARAGRAPHE16(4)DELALOISURLESMARQUESDECOMMERCE
BARRYGAMACHE*
ROBIC,
SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Ilyauntempspourtout,untemps
pourtoutechosesouslescieux(…)
1
1.Introduction
2.Lelibelléduparagraphe16(4)
2.1Dansquelscasapplique-t-onl’article16?
2.2Lesdatespertinentesmentionnéesàl’article16
2.3Lademandeantérieurementproduiteetlesdatesmentionnéesaux
alinéas16(1)b),16(2)b)et16(3)b)
2.4Lapertinenceduparagraphe16(4)
3.Leparagraphe16(4):unaperçudequelquesdécisionspertinentes
3.1LadécisionDemerinoc.TheLivGroupInc.(1984)
3.2LadécisionMolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.
(1996)
3.3L’arrêtUnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce
(2000)
3.4LadécisionConAgra,Inc.c.McCainFoodsLtd.(2001)
3.5LadécisionProvigodistributionInc.c.MaxMaraFashionGroupS.R.L.
(2006)
3.6Quelquesprincipes
4.Lesscénariospossibleslorsqu’ils’agitdeconsidérerleparagraphe16(4)
4.1Lademandeantérieurementproduitemaisabandonnéeavantladate
del’annoncedelamarquecontestée
4.2Lademandeantérieurementproduitemaisenregistréeavantladatede
l’annoncedelamarquecontestée
4.3Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemais
abandonnéeaprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée
4.4Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemaisenregistrée
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée
5.Lademanded’enregistrementantérieurementproduite:quelquesquestions
additionnelles
©CIPS,2010.*Avocatetagentdemarquesdecommerce,BarryGamacheestl’undesassociésdeROBIC,
S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commerce.Publiéà(2010),22:3Cahiersdepropriétéintellectuelle.Publication400.
1Ecclésiaste3,1[extraitdelaBible,versionLouisSegond1910,consultéele29juillet2010surlesite
del’Alliancebibliquefrançaiseàl’adressehttp://www.la-bible.net/bible/segond1910/ec.html].
2
5.1Unepartieopposantepeut-ellefonderunmotifd’oppositionsurla
demanded’enregistrementantérieurementproduiteparuntiers?
5.2Quelestl’effetd’uneprioritélorsqu’ils’agitdedéterminersiune
demandeestcellequiest«antérieurementproduite»?
5.3L’allégationd’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite
doit-elleêtreaccompagnéedelalistedesprodutisouservicesassociés
àcettedemande?
6.Conclusion
1.Introduction
Depuisl’entréeenvigueurdel’actuelleLoisurlesmarquesdecommerce
2(ci-après
àl’occasion:la«Loi»)le1erjuillet1954,quelquesdécisionsonteuuneffet
importantsurlapratiqueendroitdesmarques.Pensons,parexemple,àl’arrêtPark
AvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.
3delaCourd’appel
fédéralequiadécidéqueladatepertinentepourapprécierunmotifd’opposition
fondésurlaconfusionavecunemarquedecommerceenregistréeétaitladateoùle
registrairedisposaitdel’affaire,s’éloignantainsid’unejurisprudenceantérieurequi
soutenaitqueladatepertinentepourcemotifd’oppositionétaitplutôtladatede
productiondeladéclarationd’opposition
4,ouencoreàl’arrêtProcureurgénéraldu
Canadac.EffigiInc.5quiaconfirméladécisiondelaCourfédéraledansEffigiInc.c.
ProcureurgénéralduCanada6quiavaittranchéquel’alinéa37(1)c)delaLoi(lequel
indiquel’ordredanslequelleregistrairedoitexaminerlesdemandes
d’enregistrement)devaits’interprétersansréférenceàl’article16delaLoi,
renversantainsiunepratiquecinquantenaireduBureaudesmarquesdecommerce.
Cesarrêtsimportantsontparfoisdeslienspeuremarquésmaispourtantbienréels
avecd’autresdispositionsdelaLoi.Leparagraphe16(4)delaLoiestl’unedeces
dispositions.Leprésentarticlesepencheradoncsurcettedispositionafind’en
mesurerlesexigences,identifierlessituationsoùcelle-citrouveapplicationet,
finalement,enconclusion,constaterlesliensaveclesarrêtsprécédemment
mentionnés.
2.Lelibelléduparagraphe16(4)
Leparagraphe16(4)setrouveverslafind’unedispositiondelaLoiquipermetde
déterminerdansquellescirconstancesunepartieestcellequiadroità
l’enregistrementd’unemarquedecommerce.L’article16delaLoiselitainsi:
2Loisurlesmarquesdecommerce,L.R.C.1985,c.T-13.3ParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.(1991),37C.P.R(3d)413(C.A.F.).4VoirparexempleladécisionMolnlyckeAktiebolagc.Kimberly-ClarkofCanadaLtd.(1982),61
C.P.R.(2d)42(C.F.P.I.),lejugeCattanach,pages52et53.
5ProcureurgénéralduCanadac.EffigiInc.,2005CAF172(C.A.F.).6EffigiInc.c.ProcureurgénéralduCanada,2004CF1000(C.F.),lejugeShore.
3
Enregistrementdesmarques
employéesourévéléesauCanadaRegistrationofmarksusedormade
knowninCanada
16.(1)Toutrequérantquiaproduitune
demandeselonl’article30envuede
l’enregistrementd’unemarquede
commercequiestenregistrableetque
lerequérantousonprédécesseuren
titreaemployéeoufaitconnaîtreau
Canadaenliaisonavecdes
marchandisesouservices,adroit,
sousréservedel’article38,d’en
obtenirl’enregistrementàl’égardde
cesmarchandisesouservices,à
moinsque,àladateoùlerequérant
ousonprédécesseurentitrel’aen
premierlieuainsiemployéeou
révélée,ellen’aitcréédelaconfusion:16.(1)Anyapplicantwhohasfiledan
applicationinaccordancewithsection
30forregistrationofatrade-markthat
isregistrableandthatheorhis
predecessorintitlehasusedinCanada
ormadeknowninCanadain
associationwithwaresorservicesis
entitled,subjecttosection38,tosecure
itsregistrationinrespectofthosewares
orservices,unlessatthedateonwhich
heorhispredecessorintitlefirstso
useditormadeitknownitwas
confusingwith
a)soitavecunemarquedecommerce
antérieurementemployéeourévélée
auCanadaparuneautrepersonne;(
a)atrade-markthathadbeen
previouslyusedinCanadaormade
knowninCanadabyanyotherperson;
b)soitavecunemarquedecommerce
àl’égarddelaquelleunedemande
d’enregistrementavaitété
antérieurementproduiteauCanada
paruneautrepersonne;(
b)atrade-markinrespectofwhichan
applicationforregistrationhadbeen
previouslyfiledinCanadabyanyother
person;or
c)soitavecunnomcommercialqui
avaitétéantérieurementemployéau
Canadaparuneautrepersonne.(
c)atrade-namethathadbeen
previouslyusedinCanadabyanyother
person.
Marquesdéposéesetemployéesdans
unautrepaysMarksregisteredandusedabroad
(2)Toutrequérantquiaproduitune
demandeselonl’article30envuede
l’enregistrementd’unemarquede
commercequiestenregistrableetque
lerequérantousonprédécesseuren
titreadûmentdéposéedanssonpays
d’origine,oupoursonpaysd’origine,
etqu’ilaemployéeenliaisonavecdes
marchandisesouservices,adroit,
sousréservedel’article38,d’en
obtenirl’enregistrementàl’égarddes
marchandisesouservicesenliaison
aveclesquelselleestdéposéedans
cepaysetaétéemployée,àmoins(2)Anyapplicantwhohasfiledan
applicationinaccordancewithsection
30forregistrationofatrade-markthat
isregistrableandthattheapplicantor
theapplicant’spredecessorintitlehas
dulyregisteredinorforthecountryof
originoftheapplicantandhasusedin
associationwithwaresorservicesis
entitled,subjecttosection38,tosecure
itsregistrationinrespectofthewaresor
servicesinassociationwithwhichitis
registeredinthatcountryandhasbeen
used,unlessatthedateoffilingofthe
applicationinaccordancewithsection
4
que,àladatedelaproductiondela
demande,enconformitéavecl’article
30,ellen’aitcréédelaconfusion:30itwasconfusingwith
a)soitavecunemarquedecommerce
antérieurementemployéeourévélée
auCanadaparuneautrepersonne;(
a)atrade-markthathadbeen
previouslyusedinCanadaormade
knowninCanadabyanyotherperson;
b)soitavecunemarquedecommerce
àl’égarddelaquelleunedemande
d’enregistrementaétéantérieurement
produiteauCanadaparuneautre
personne;(
b)atrade-markinrespectofwhichan
applicationforregistrationhadbeen
previouslyfiledinCanadabyanyother
person;or
c)soitavecunnomcommercial
antérieurementemployéauCanada
paruneautrepersonne.(
c)atrade-namethathadbeen
previouslyusedinCanadabyanyother
person.
MarquesprojetéesProposedmarks
(3)Toutrequérantquiaproduitune
demandeselonl’article30envuede
l’enregistrementd’unemarquede
commerceprojetéeetenregistrable,a
droit,sousréservedesarticles38et
40,d’enobtenirl’enregistrementà
l’égarddesmarchandisesouservices
spécifiésdanslademande,àmoins
que,àladatedeproductiondela
demande,ellen’aitcréédela
confusion:(3)Anyapplicantwhohasfiledan
applicationinaccordancewithsection
30forregistrationofaproposedtrade-
markthatisregistrableisentitled,
subjecttosections38and40,to
secureitsregistrationinrespectofthe
waresorservicesspecifiedinthe
application,unlessatthedateoffiling
oftheapplicationitwasconfusingwith
a)soitavecunemarquedecommerce
antérieurementemployéeourévélée
auCanadaparuneautrepersonne;(
a)atrade-markthathadbeen
previouslyusedinCanadaormade
knowninCanadabyanyotherperson;
b)soitavecunemarquedecommerce
àl’égarddelaquelleunedemande
d’enregistrementaétéantérieurement
produiteauCanadaparuneautre
personne;(
b)atrade-markinrespectofwhichan
applicationforregistrationhadbeen
previouslyfiledinCanadabyanyother
person;or
c)soitavecunnomcommercial
antérieurementemployéauCanada
paruneautrepersonne.(
c)atrade-namethathadbeen
previouslyusedinCanadabyanyother
person.
Siunedemanderelativeàunemarque
créantdelaconfusionestpendanteWhereapplicationforconfusingmark
pending
(4)Ledroit,pourunrequérant,
d’obtenirl’enregistrementd’une
marquedecommerceenregistrable
n’estpasatteintparlaproduction(4)Therightofanapplicanttosecure
registrationofaregistrabletrade-mark
isnotaffectedbythepreviousfilingof
anapplicationforregistrationofa
5
antérieured’unedemande
d’enregistrementd’unemarquede
commercecréantdelaconfusion,par
uneautrepersonne,àmoinsquela
demanded’enregistrementdela
marquedecommercecréantdela
confusionn’aitétépendanteàladate
del’annoncedelademandedu
requérantselonl’article37.confusingtrade-markbyanother
person,unlesstheapplicationfor
registrationoftheconfusingtrade-mark
waspendingatthedateof
advertisementoftheapplicant’s
applicationinaccordancewithsection
37.
EmploiourévélationantérieurPrevioususeormakingknown
(5)Ledroit,pourunrequérant,
d’obtenirl’enregistrementd’une
marquedecommerceenregistrable
n’estpasatteintparl’emploiantérieur
oularévélationantérieured’une
marquedecommerceoud’unnom
commercialcréantdelaconfusion,par
uneautrepersonne,sicettemarque
decommerceoucenomcommercial
créantdelaconfusionaété
abandonnéàladatedel’annoncede
lademandedurequérantselonl’article
37.(5)Therightofanapplicanttosecure
registrationofaregistrabletrade-mark
isnotaffectedbytheprevioususeor
makingknownofaconfusingtrade-
markortrade-namebyanotherperson,
iftheconfusingtrade-markortrade-
namewasabandonedatthedateof
advertisementoftheapplicant’s
applicationinaccordancewithsection
37.
Dansquellescirconstancesdoit-ondéterminersiunepersonneestcellequiadroità
l’enregistrementd’unemarquedecommerce?End’autresmots,quandapplique-t-
onlesrèglesénoncéesàl’article16delaLoi?
2.1Dansquelscasapplique-t-onl’article16?
Cettedispositiontrouveapplicationdansdeuxtypesdeprocéduresdontl’uneet
l’autresontdenaturecontradictoire.
L’article16delaLoiestutilelorsd’uneprocédured’opposition(quisedérouleavant
qu’unemarquesoitenregistrée)lorsquel’opposanteallèguequelarequérante(qui
demandel’enregistrementd’unemarquedecommerce)n’estpaslapersonneayant
droitàl’enregistrementselonl’alinéa38(2)c)delaLoienraison,parexemple,d’une
demanded’enregistrementantérieurementproduitepourunemarquecréantdela
confusionaveccellequiestcontestée.
L’article16estégalementutilelorsd’unedemandederadiationd’unenregistrement
duregistreselonl’article57delaLoi,lorsquelademanderesseallègueque
l’enregistrementdelapartiedéfenderesseestinvalideparcequel’auteurdela
demandequiadonnélieuàl’enregistrementcontestén’étaitpaslapersonneayant
6
droitdel’obtenirenvertudel’alinéa18(1)infinedelaLoienraison,parexemple,
d’unedemanded’enregistrementantérieurementproduitepourunemarquecréant
delaconfusionaveccellequiestcontestée.
Enrésumé,pourl’uneoul’autredecesdeuxprocédures,lorsqu’estsoulevéela
questiondesavoirsiunepersonneestcellequiaouavaitdroitàl’enregistrement
d’unemarque,l’article16estexaminépourdéterminerlesdroitsdesparties.
Celadit,lorsdel’uneoul’autredecesprocédures,l’article16delaLoiprévoitdeux
datespertinentesdistinctespourdétermineràquelmomentunepartien’estpascelle
quiadroitàunenregistrementenraisond’unedemandeantérieurementproduite.
L’alinéa16(1)b)delaLoiprévoitquetoutrequérantquiaproduitunedemandeselon
l’article30envuedel’enregistrementd’unemarquedecommercequiest
enregistrableetquelerequérantousonprédécesseurentitreaemployéeoufait
connaîtreauCanadaenliaisonavecdesmarchandisesouservices,adroit,sous
réservedel’article38,d’enobtenirl’enregistrementàl’égarddecesmarchandises
ouservices,àmoinsque,àladateoùlerequérantousonprédécesseurl’aen
premierlieuainsiemployéeourévélée,ellen’aitcréédelaconfusionavecune
marquedecommerceàl’égarddelaquelleunedemanded’enregistrementavaitété
antérieurementproduiteauCanadaparuneautrepersonne.
Également,selonl’alinéa16(2)b)delaLoi,toutrequérantquiaproduitunedemande
selonl’article30envuedel’enregistrementd’unemarquedecommercequiest
enregistrableetquelerequérantousonprédécesseurentitreadûmentdéposée
danssonpaysd’origine,oupoursonpaysd’origine,etqu’ilaemployéeenliaison
avecdesmarchandisesouservices,adroit,sousréservedel’article38,d’enobtenir
l’enregistrementàl’égarddesmarchandisesouservicesenliaisonaveclesquelselle
estdéposéedanscepaysetaétéemployée,àmoinsque,àladatedelaproduction
delademande,enconformitéavecl’article30,ellen’aitcréédelaconfusionavec
unemarquedecommerceàl’égarddelaquelleunedemanded’enregistrementaété
antérieurementproduiteauCanadaparuneautrepersonne.
Finalement,selonl’alinéa16(3)b)delaLoi,toutrequérantquiaproduitune
demandeselonl’article30envuedel’enregistrementd’unemarquedecommerce
projetéeetenregistrable,adroit,sousréservedesarticles38et40,d’enobtenir
l’enregistrementàl’égarddesmarchandisesouservicesspécifiésdanslademande,
àmoinsque,àladatedeproductiondelademande,ellen’aitcréédelaconfusion
avecunemarquedecommerceàl’égarddelaquelleunedemanded’enregistrement
aétéantérieurementproduiteauCanadaparuneautrepersonne.
Cestroisalinéas–quipermettentdecontesterunedemanded’enregistrement(dans
lecadred’uneprocédured’opposition)ouunenregistrement(danslecadred’une
demandederadiationjudiciaire)ensefondantsurunedemanded’enregistrement
antérieurementproduitepourunemarquequicréedelaconfusionaveccellequiest
contestée–mentionnentdeuxdatespertinentes,selonletyped’allégationd’emploi
7
énoncéàlademanded’enregistrementcontestéeouencoreàl’enregistrement
contesté.
2.2Lesdatespertinentesmentionnéesàl’article16
Ainsi,danslecasd’unemarquedecommercedontilestalléguéqu’elleest
employéeauCanada,l’alinéa16(1)b)énoncequeladatepertinentepourdéterminer
l’existencedeconfusionestladateoùlerequérant(quiaproduitlademande
d’enregistrementouaobtenul’enregistrementendécoulant,selonlecas)l’aen
premierlieuainsiemployéeourévélée.
Encequiconcerneunemarquedontilestalléguéqu’elleestdéposéeetemployée
dansunautrepaysouencoreunemarquedontilestalléguéqu’elleestd’emploi
projetéauCanada,ladatepertinentepourdéterminerl’existencedeconfusionest
celledelaproductiondelademandecontestéeouencorecelledelaproductionde
lademandequiadonnélieuàl’enregistrementcontesté,selonlecas.
Danstouscescas,lelégislateurachoisiunedatepourapprécierlaconfusionqui
existeraitentrelamarquepourlaquelleunedemanded’enregistrementaété
antérieurementproduiteetlamarquecontestée.Lorsdel’examendel’allégationde
confusion,ilfauttenircomptenotammentdescirconstancesmentionnéesau
paragraphe6(5)delaLoidontcellesquiontunecomposantetemporelle,soitla
duréed’emploidesmarques,departetd’autre.Ainsi,silaquestiondelaconfusion
s’apprécieàunedateprécise,leregistraireouletribunal,selonlecas,peuttenir
comptedeladuréed’emploi(del’uneoul’autredesmarquesdecommerceen
cause)pourdéterminers’ilexistedelaconfusionentrelesmarquesàladate
pertinente.C’estcequeleregistraireafaitdansladécisionG.A.ModefineS.A.c.
SpearheadDevelopmentofNewJersey,Inc.
7.
L’examendesdispositionsquipermettentdecontesterunedemande
d’enregistrementouunenregistrementsurlabased’uneautredemande
d’enregistrementantérieurementproduiteparuneautrepersonne(selonles
différentesmodalitésénoncéesàl’article16)n’esttoutefoispascompletsansune
lectureduparagraphe16(4)quiprécisequeledroit,pourunrequérant,d’obtenir
l’enregistrementd’unemarquedecommerceenregistrablen’estpasatteintparla
productionantérieured’unedemanded’enregistrementd’unemarquedecommerce
créantdelaconfusion,paruneautrepersonne,àmoinsquelademande
d’enregistrementdelamarquedecommercecréantdelaconfusionn’aitété
7G.A.ModefineS.A.c.SpearheadDevelopmentofNewJersey,Inc.(1997),79C.P.R.(3d)375
(C.O.M.C.),leprésidentG.W.Partington,pages379,380et381.Voirégalement4-YouA/Sc.
ChristinaAmériqueInc./ChristinaAmericaInc.,2003CFPI798(C.F.P.I.),lejugeKelen[désistement
d’appelaudossierA-428-03le1
erseptembre2004],paragraphes7à15,oùlademanderesse
contestaitunenregistrementensefondantsurl’alinéa16(3)b)delaLoi.
8
pendanteàladatedel’annonce8delademandedurequérantselonl’article37dela
Loi.
Lapartiequicontesteunedemanded’enregistrementouencoreunenregistrement
surlaforced’uneallégationdeconfusionavecunemarquedecommerceàl’égard
delaquelleunedemanded’enregistrementaétéantérieurementproduiteauCanada
doitétablirquelademanded’enregistrementantérieurementproduitepourune
marquedecommercecréantdelaconfusionétaitpendanteàladatedel’annonce
delademandecontestée(oudel’enregistrementcontestéissudecettedemande).
Aucuneautreexigencen’esténoncéeauparagraphe16(4).
Àtitred’exemple,unedemanded’enregistrementrevendiquantl’emploiprojetéd’une
marqueauCanadaestproduitele1
ermai2009etestannoncéepourfins
d’oppositionle5mai2010.Danslecadred’uneprocédured’oppositionengagée
contrecettemarqueparuneopposanteetquiestfondéesurlesalinéas38(2)c)et
16(3)b)delaLoi,lapartieopposantedevradémontrerqu’elledisposaitd’une
demanded’enregistrementquiétaitproduiteavantle1
ermai2009etquiétait
toujourspendantele5mai2010,aumomentdel’annoncedelamarquecontestée.
2.3Lademandeantérieurementproduiteetlesdatesmentionnéesaux
alinéas16(1)b),16(2)b)et16(3)b)
Lorsquel’onmentionneunedemanded’enregistrement«antérieurementproduite»
commemotifpourcontesterunedemanded’enregistrement,ouencoreun
enregistrement,envertudesalinéas16(1)b),16(2)b)ou16(3)b)delaLoi,ilfautbien
sûrcomprendrequ’ils’agitd’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite
àladatepertinentequiestidentifiéeàchaquedisposition,savoirladatedepremier
emploialléguéedelamarquecontestée(pourl’alinéa16(1)b))ouencoreladatede
productiondelademandedelamarquecontestée(pourlesalinéas16(2)b)et
16(3)b)).
Selonlefondementdelademande(oudel’enregistrement)delamarquecontestée,
lademanded’enregistrementdoitêtreantérieurementproduiteàladateoùle
requérantousonprédécesseurentitrel’aenpremierlieuemployéeourévélée
(selonl’alinéa16(1)b))ouencoredoitêtreantérieurementproduiteàladatede
productiondelademande(selonl’alinéa16(2)b)oul’alinéa16(3)b)).
8Bienqueleparagraphe16(4)delaLoimentionnel’«annonce»delademanded’unrequérant,ilest
reconnuqueleterme«publication»estégalementemployépourdésignercetteréalité
incontournablequeconstituel’avisdesdétailsd’unedemanded’enregistrementpubliédansleJournal
desmarquesdecommercelorsdeladémarchepourenregistrerunemarquedecommerce.
Concernantleterme«pendante»,leregistraireaindiquéqu’ilsignifie«[c]ommencé,maispas
encoreterminé»et«dudébutjusqu’aumomentoùladécisionfinaleestrendue»:HearstHoldings
Inc.c.Wallstrom,2004CarswellNat5159(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury,paragraphe
56.
9
Ainsi,dansuncasoùlademanded’enregistrementdelamarquecontestéeaété
produitesurlabasedel’emploiauCanadadelamarqueenquestiondepuisune
datedonnée,lademanded’enregistrementantérieurementproduitedoitêtreune
demandequiétaitproduiteàladatedepremieremploialléguéedelamarque
contestée;enraisondestermesclairsdel’alinéa16(1)b)delaLoi,ilestinsuffisant
quelademanded’enregistrementantérieurementproduiteaitétéproduiteavantla
datedeproductiondelamarquecontestée(sicettedernièreaétédéposéeense
fondantsurunemploiauCanadadelamarqueenquestion).C’estunpointquele
registraireasoulignédansladécisionMulti-MarquesInc.c.Nat’sAhPizzaLtd.
9.
Danscetteaffaire,larequéranteavaitdéposéle1ernovembre2002unedemande
d’enregistrementpourunemarquegraphiqueNAT’SNEWYORKPIZZERIA,
reproduiteplusbas,fondéesurl’emploidecettemarqueauCanadadepuisle15
avril1992,enliaisonavecdifférentsproduitsalimentaires,enl’occurrence,dela
pizza,dessandwiches,dessalades,delasoupe,dupainàl’ail,desboulettesde
viandeetdespâtesalimentaires,nommémentspaghetti,lasagneetpenne,demême
quedesservicesderestaurationetdemetsàemporteretdesservicesdelivraison:
Leregistraireaattribuélenuméro1,157,992àcettedemanded’enregistrement.
Danssadéclarationd’opposition,l’opposanteaalléguéquelarequéranten’étaitpas
lapersonneayantdroitàl’enregistrementdesamarquedecommercepuisquecette
dernièrecréaitdelaconfusionavecdesmarquesdetypeNEWYORKNEWYORK
del’opposantepourlesquellesdesdemandesd’enregistrementavaientété
antérieurementproduitesenliaisonavecdifférentsproduitsalimentaires.S’ilestvrai
quelesdemandesd’enregistrementdel’opposanteavaientétéproduitesavant
cellesdelarequérante,ellesn’avaienttoutefoispasétéproduitesavantladatede
premieremploialléguéedanslademanded’enregistrementdelarequérante.Ce
motifd’oppositionadoncétérejeté:[20]L’OpposantefaitvaloirquelaRequéranten’estpaslapersonneayant
droitàl’enregistrementenvertudel’alinéa16(1)b)parcequelaMarquecrée
delaconfusionaveclesmarquesdecommerceNEWYORKNEWYORK
([demanded’]enregistrementno869,536)etNEWYORKNEWYORKDessin
([demanded’]enregistrementn
o869,537)àl’égarddesquellesdesdemandes
d’enregistrementavaientétéantérieurementproduitesparl’Opposante.
[21]Lemotifd’oppositionfondésurl’alinéa16(1)b)estrejetéparcequeles
demandesdel’Opposanten’avaientpasétéproduitesavantladatede
9Multi-MarquesInc.c.Nat’sAhPizzaLtd.,2009CanLII82138(C.O.M.C.),agented’audienceL.
Pelletier.
10
premieremploirevendiquéedelaRequéranteetparcequele
paragraphe16(4)exigequelesdemandesàl’appuidesonmotifsoient
pendantesàladatedel’annoncedelademandeviséeparl’opposition.
Puisquechacunedesmarquesdel’Opposanteaétéenregistréeavantle
3décembre2003,riennepermetd’étayerlemotifd’oppositionfondésur
l’alinéa16(1)b)[voirGovernorandCo.ofAdventurersofEnglandtradinginto
Hudson’sBay,commonlycalledHudson’sBayCo.c.KmartCanadaLtd.,
(1997),76C.P.R.(3d)526(C.O.M.C.),p.528].
10
Selonlefondementdelademandeoudel’enregistrementdelamarquecontestée,la
demande«antérieurementproduite»doitdonctoujoursêtreévaluéeenfonctionde
ladatepertinentefixéeparlelégislateurauxalinéas16(1)b),16(2)b)et16(3)b)dela
Loi.
2.4Lapertinenceduparagraphe16(4)
Lechoixdulégislateurd’exigerquelademanded’enregistrementantérieurement
produitesoittoujourspendanteàladatedel’annoncedelademande
d’enregistrementcontestée(danslecasd’uneopposition,parexemple)s’explique
vraisemblablementparlesoucid’éviterqu’unedemanded’enregistrement
antérieurementproduitemaisquiestabandonnée,parhypothèse,aumomentdela
productiondelademandepourlamarquecontestéeouencoreentreladatede
productiondelademandepourlamarquecontestéeetladatedesonannonce–
danslecasd’unmotifd’oppositionfondésurl’alinéa16(3)b)–nedevienneunécueil
incontournableàl’enregistrementdelamarquesubséquemmentproduiteetquicrée
delaconfusionaveccellequi,enpremier,faitl’objetd’unedemande
d’enregistrement.Sansl’exigenceduparagraphe16(4)delaLoi,unedemande
d’enregistrementantérieurementproduitepourraitconstituerunobstacle
insurmontableàlademanded’enregistrementsubséquemmentproduite(en
supposantquelesmarquesviséesparl’uneetl’autredemandecréentdela
confusion),mêmedanslecasoùlademandeantérieurementproduiteest
abandonnéedepuisbienavantladatedeproductiondelademandecontestée.
Celadit,laLoin’exigepasquelademandeantérieurementproduitesoitpendante
au-delàdeladatedel’annoncedelademandecontestée.End’autresmots,laLoi
n’exigepas,parexemple,quelademanded’enregistrementantérieurementproduite
demeurependanteaumomentdeladécisionduregistraire(danslecasd’une
procédured’opposition).
Encequiconcernel’abandond’unedemanded’enregistrement,notonsl’article36
delaLoiquiprévoitdansquellescirconstancesunedemanded’enregistrementpeut
êtretraitéecommeabandonnée(enplus,biensûr,descirconstancesoùune
requéranteabandonnevolontairementsademanded’enregistrement):
10Multi-MarquesInc.c.Nat’sAhPizzaLtd.,2009CanLII82138(C.O.M.C.),agented’audienceL.
Pelletier,paragraphes20et21.
11
AbandonAbandonment
36.Lorsque,del’avisduregistraire,un
requérantfaitdéfautdanslapoursuite
d’unedemandeproduiteauxtermes
delaprésenteloioudetouteloi
concernantlesmarquesdecommerce
etexécutoireantérieurementau1
er
juillet1954,leregistrairepeut,après
avoirdonnéaurequérantavisdece
défaut,traiterlademandecomme
ayantétéabandonnée,àmoinsqu’il
nesoitremédiéaudéfautdansledélai
quel’avisspécifie.36
.Where,intheopinionofthe
Registrar,anapplicantisindefaultin
theprosecutionofanapplicationfiled
underthisActoranyActrelatingto
trade-marksinforcepriortoJuly1,
1954,theRegistrarmay,aftergiving
noticetotheapplicantofthedefault,
treattheapplicationasabandoned
unlessthedefaultisremediedwithin
thetimespecifiedinthenotice.
Examinonsmaintenantcommentleparagraphe16(4)aététraitéenjurisprudence.
3.Leparagraphe16(4):unaperçudequelquesdécisionspertinentes
Commenousleverrons,l’undespointsimportantsconsidérésparlajurisprudence
estl’effetdel’abandond’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée.
3.1LadécisionDemerinoc.TheLivGroupInc.(1984)
LadécisionDemerinoc.TheLivGroupInc.
11illustreuncasd’applicationdu
paragraphe16(4)delaLoioùlachronologien’arienderemarquable.
Danscetteaffaire,le16avril1980,larequéranteavaitdéposéunedemandepour
enregistrerlamarqueRAFTERSensefondantsurl’emploiprojetédecettemarque
auCanadaenassociationavecl’opérationdemagasins.Lamarquedelarequérante
aétéannoncéepourfinsd’oppositionle3décembre1980.Le23mars1981,
l’opposantaproduitunedéclarationd’oppositioncontrelamarquedelarequérante
danslaquelleilalléguaitquecettedernièren’étaitpaslapersonneayantdroità
l’enregistrementdelamarqueRAFTERSdanslamesureoù,àladatedeproduction
decelle-ci,soitle16avril1980,lamarquedelarequérantecréaitnotammentdela
confusionaveclamarquedecommerceRAFTERSàl’égarddelaquelleune
demanded’enregistrementavaitétéantérieurementproduiteenassociationavec
desservicesderestaurant(demande442,681).Aumomentoùleregistrairearendu
sadécision,le31décembre1984,lademanded’enregistrementsurlaquellese
fondaitl’opposantdanssadéclarationd’oppositionétaittoutefoisabandonnéeetce,
11Demerinoc.TheLivGroupInc.(1984),4C.P.R.(3d)400(C.O.M.C.),agentd’audienceA.M.
Troicuk.
12
depuisle18novembre1982.Lemotifd’oppositiondel’opposantpouvait-iltoutde
mêmeêtreconsidéré?Voicicommentleregistraireatraitécettequestion:
Insofarastheopponent’sgroundofoppositionisbaseduponthe
previousfilingofapplicationNo.442,681,theopponentmustsatisfy
s.16(4)oftheTradeMarksAct,R.S.C.1970,c.T-10,whichrequires
itsapplicationtohavebeenpendingatthedateofadvertisementof
theapplicant’sapplication,i.e.,December3,1980.Althoughthe
opponent’sapplicationNo.442,681wasdeemedabandonedon
November18,1982,itwasclearlypendingasofDecember3,1980,
andIthereforeconsidertherequirementsofs.16(4)tohavebeen
met.
12
Mêmesilademanded’enregistrementantérieurementproduiteparl’opposantavait
étéabandonnéele18novembre1982,leregistraireanéanmoinsconsidérélemotif
d’oppositionpuisquelesconditionssuivantesétaientsatisfaites:
·lademanded’enregistrementdel’opposantavaitétéproduiteavantla
datepertinente,soitavantladatedelademanded’enregistrementdela
requérantepoursamarquequiavaitétéproduiteenrevendiquantl’emploi
projetéauCanadadecelle-ci;
·cettedemanded’enregistrementantérieurementproduiteétaitpendante
aumomentdel’annoncedelamarquedelarequérante,le3décembre
1980(mêmesicettedemandeaété,parlasuite,abandonnée).
Danslescirconstancesdecetteaffaire,leregistraireaconsidérélemotifd’opposition
del’opposantetaconcluquelarequérantenes’étaitpasdéchargéedesonfardeau
d’établirselonlaprépondérancedesprobabilitésqu’iln’yavaitpasdeconfusion
entrelesmarquesdespartiesselonl’article6delaLoi.Leregistraireadoncconclu
quelarequéranten’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementdemandéeta
rejetésademanded’enregistrement.
Sicepremiercasestplutôtsimpleencequiconcernesatramefactuelle,cen’est
pastoujourslecaslorsque,parexemple,unepartierequérante,quidoitsedéfendre
contreuneopposition,estdéjàpropriétaired’autresmarquesdecommercesimilaires
àcellequiestcontestée.
3.2LadécisionMolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.
(1996)
LadécisionMolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.
13est
pertinentepourillustreruncasplusdifficile.
12Demerinoc.TheLivGroupInc.(1984),4C.P.R.(3d)400(C.O.M.C.),agentd’audienceA.M.
Troicuk,page401.
13MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald[désistementd’appelaudossierA-656-96le24février1998].
13
Danscetteaffaire,larequéranteMolsonBreweries(«Molson»)cherchaitàobtenir
l’enregistrementdelamarquegraphiquesuivanteenassociationavecdesboissons
alcooliséesbrassées:
Cettedemandeavaitétéproduitele17novembre1975etétaitfondéesurl’emploi
projetédecettemarquegraphiqueauCanada.Celle-ciasubséquemmentété
annoncéepourfinsd’oppositionle30janvier1985.
LabattBrewingCo.Ltd.(«Labatt»)s’estopposéedevantleregistraireàcette
demandedeMolson.
L’undesmotifsd’oppositiondeLabattétaitqueMolsonn’étaitpaslapersonneayant
droitàl’enregistrementdecettemarqueselonl’alinéa16(3)b)delaLoipuisqu’àla
datedeproductiondecettedemande,le17novembre1975,lamarquedela
requérantecréaitdelaconfusionaveclamarquedecommercegraphique
MANITOBA’SCLUBpourlaquelleunedemanded’enregistrementavaitété
antérieurementproduitele15décembre1971pourl’opposante:
Leregistraireafaitdroitàcemotifd’oppositionetce,mêmesilademandedu15
décembre1971aétédéclaréeabandonnéeparleBureaudesmarquesle30
novembre1987suiteauretraitparLabattdesademandequelquesjoursplustôt,le
5novembre1987.Eneffet,lademandeétaitpendantele30janvier1985mêmesi
elleasubséquemmentétéabandonnée:Asforthefirstgroundofopposition,therewasaninitialburdenon
theopponenttoestablishthatitsapplicationwasfiledpriortothe
applicant’sfilingdateandthat,inaccordancewiths.16(4)oftheAct,
itwaspendingasoftheapplicant’sadvertisementdate(January30,
1985).ThecertifiedcopyofapplicationNo.348,727filedbythe
opponentestablishesthattheapplicationwasfiledbytheopponent’s
predecessoronDecember15,1971,andthatitwasstillpendingas
ofthedateofcertification(November10,1986).Thus,theopponent
hassatisfieditsinitialburdenunders.16oftheAct.
[…]
14
Attheoralhearing,thepartiesinformedmethattheopponent’s
applicationwasabandonedonNovember30,1987.Theapplicant’s
agentsubmittedthatitwouldthereforebeunfairandsomewhat
anomaloustoallowtheopponenttorelyonanabandoned
applicationtodefeattheapplicant’sapplication.AlthoughIdonot
disagreewiththeapplicant’scontention,thereisnothingintheAct
precludingtheopponentfromrelyingonitsapplicationsinceithas
mettherequirementsofs.16(3)and(4).
14
Lorsd’unappeldevantlaCourfédérale,l’unedesquestionsposéesaujugeHeald
étaitdesavoirsileregistraireavaiterréenrefusantd’enregistrerlamarquede
Molsonenraisondelaconfusioncrééeaveclamarquefaisantl’objetdelademande
antérieurementproduiteparLabattmaisabandonnéeaprèsl’annoncedelamarque
deMolson.
Avantdeconsidérerl’argumentdeMolson,lejugeHealdaprésentéunechronologie
desfaitspermettantd’apprécierlesdroitsrespectifsdesparties:
LamarqueCLUBdeMolson
·Le25avril1968,unprédécesseurdeMolsonadéposéunedemande
d’enregistrementpourlamarqueCLUB.L’enregistrementdecettemarque
aétéobtenuparMolsonle31janvier1969.
·Le1
ermai1968,unprédécesseurdeMolsonacommencél’emploidela
marquegraphiqueCLUBALEci-aprèsreproduite:
·Le16juillet1968,ceprédécesseurdeMolsonaproduitunedemande
d’enregistrementpourcettemarquegraphiqueCLUBALE.
·Labatts’estopposéeàcettedemanded’enregistrement.
·Le7janvier1994,malgrél’opposition,Molsonafinalementobtenu
l’enregistrementdecettemarquedecommerce.
LamarqueMOLSONCLUBdeMolson
14LabattBrewingCo.Ltd.c.MolsonCo.Ltd.(1995),60C.P.R.(3d)387(C.O.M.C.),agentd’audience
D.J.Martin,pages389,390,391.
15
·Le23mars1976,Molsonadéposéunedemanded’enregistrementpour
lamarqueMOLSONCLUB.L’enregistrementdecettemarqueaété
obtenuparMolsonle20mai1994.
LamarquegraphiqueMOLSONCLUBALEdeMolson
·Le17novembre1975,Molsonaproduitunedemanded’enregistrement
pourlamarquedecommercegraphiqueMOLSONCLUBALE,
précédemmentreproduite,etquiétaitaucœurdesdébatslorsdel’appel
devantlejugeHeald.Telquenotéprécédemment,le30janvier1985,la
marquefaisantl’objetdecettedemandeaétéannoncéepourfins
d’opposition.Le15octobre1985,Labattaproduitunedéclaration
d’oppositioncontrecettemarquedecommerceetle31janvier1995,le
registraireatranchéenfaveurdeLabattetarefusécettedemande
d’enregistrementdeMolson.D’oùl’appeldevantlejugeHeald.
LamarquegraphiqueMANITOBA’SCLUBdeLabatt
·Le15décembre1971,unprédécesseurdeLabattaproduitunedemande
d’enregistrementpourlamarquegraphiqueMANITOBA’SCLUB,
précédemmentreproduite.
·Le2janvier1985,cettemarquedecommerceaétéannoncéepourfins
d’opposition.Molsons’estopposéeàcettedemandele14janvier1985
alléguantlaconfusionentrecettemarqueetplusieursdesesmarquesde
commerce,incluantlamarquegraphiqueCLUBALE.Telquementionné
précédemment,le5novembre1987,Labattaretirécettedemande
d’enregistrementquifutdéclaréeabandonnéeparleBureaudesmarques
le30novembre1987.
Danslescirconstances,leregistraireavait-ileuraisondefairedroitaumotif
d’oppositiondeLabattfondésursademanded’enregistrementantérieurement
produiteetquiétaittoujourspendanteaumomentdel’annoncepourfinsd’opposition
delamarquegraphiqueMOLSONCLUBALEle30janvier1985?
Danssesmotifs,lejugeHealdasoulignélasituationinhabituelleoùc’étaitMolson
quiétaitempêchéed’enregistreruneversionactualiséedesamarqueCLUBALEen
raisond’unedemandeantérieurementproduiteparLabattpourlamarquegraphique
MANITOBA’SCLUBquielle-mêmeavaitfaitl’objetd’uneoppositiondelapartde
Molsonenraisond’uneallégationdeconfusionentrecettemarqueetlamarque
graphiqueCLUBALEdeMolson.Deplus,lademandedeLabatt(quiétaitle
fondementdel’oppositioncontrelademandedeMolsondu17novembre1975)
n’étaitjamaisparvenueàenregistrement;aumomentdeladécisiondujugeHealdle
6juin1996,elleétaitabandonnéedepuispresque10ans.
16
Pourillustrerl’anomaliecrééeparleparagraphe16(3)relativementaux
circonstancesdecedossier,lejugeHealdaproposélescénariosuivant:siLabatt
n’avaitpasretiréle5novembre1987sademandeproduitele15décembre1971
maisqu’unedécisionduregistraireavaitétérenduesuiteàl’oppositiondeMolsonet
quecettedernièreavaiteugaindecause,selonlejuge,leregistraireseraitarrivéà
lamêmeconclusiondanslecadredel’oppositiondeLabattcontrelademandede
Molsonproduitele17novembre1975puisqueriendanslaLoin’empêcheLabattde
sefondersursademandeantérieurementproduitemêmesicelle-ciestabandonnée
aprèslesdatespertinentes.
Parcontre,devantlejugeHeald,Molsonasoumisqueleregistraireavaiterréenne
considérantpascertainescirconstancesdecedossier,notammentqueLabattavait
abandonnéle5novembre1987sademandeproduitele15décembre1971.
Ausujetdecettecirconstanceparticulière,lejugeHealdadonnéraisonàMolson.Il
s’estexpriméainsidanssesmotifs:ThethirdsurroundingcircumstanceputforthbyMolsonisthe
abandonmentbyLabattofitsapplicationforregistrationofthetrade-
markMANITOBA’SCLUB&Design.Thedifficultyencounteredby
Molsonwithrespecttothissubmission,isthatMolsonisaskingthe
Courttoconsiderasurroundingcircumstancethatarosefollowing
thematerialdatesetoutinsubsection16(3),beingthedateofthe
application.Inmyview,thecircumstanceofLabatthaving
abandoneditstrade-markapplication,althoughitaroseafterthe
materialdate,isintrinsicallyconnectedtoacircumstancewhich
existedatthematerialdate.Inviewofthisinherentconnectionand
theanomalouscircumstancesofthiscase,Ifindthisisan
appropriatecasetotakeintoconsiderationthefactthatLabatt’s
applicationforregistrationofMANITOBA’SCLUB&Designwas
abandoned.Accordingly,havingtakenintoconsiderationthis
surroundingcircumstance,Ineednotproceedfurthertoconsiderthe
factorslistedinparagraphs(a)through(e),asIamsatisfiedthat
confusionbetweenthetrade-marksisnolongeranissue.
Basedontheforegoingreasons,IamoftheviewthatMolson’s
trade-markMOLSONCLUBALE&Designisnotprecludedfrom
registrationonthebasisofparagraph16(3)(b)oftheAct,and
accordinglythisgroundofoppositionmustfail.
15
Enaccueillantl’appeldeMolsonsurcepoint,lejugeHealdaconsidérélecontexte
particulierdecedossier,soitlachronologiedesévénements,oùMolsonsouhaitait
enregistreruneversionactualiséed’unemarquedecommercequ’ellepossédait
déjà.CettedécisiondelaCournepermettoutefoispasd’énoncerunerèglegénérale
15MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald,page213.
17
relativementàl’interprétationduparagraphe16(4)delaLoidontlestermessont
pourtantclairs.
Danslecasd’unscénariosemblableàceluisurlequelsesontpenchésàlafoisle
registraireetlejugeHealddansladécisionMolsonBreweries,APartnershipc.
LabattBrewingCo.Ltd.
16¸lelibelléduparagraphe16(4)delaLoiexigepourtantque
leregistraire(oulaCourfédéraleenappel)rejettelademanded’enregistrement,
quitteàcequelapartierequéranteproduiseunenouvelledemanded’enregistrement
quinepourraplusfairel’objetd’uneoppositionsurlabased’unedemande
antérieurementproduitepuisquecelle-ciauraétéabandonnéeentre-temps.
CetteapprocherespecteentouspointslesdispositionsdelaLoimaisale
désavantagepourunepartierequérantedemultiplierlesdémarchesetles
procédures.C’estpourtantlavoieàsuivreselonlaCourd’appelfédéralequis’est
prononcéesurlesujetdansl’arrêtUnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarques
decommerce
17.
3.3L’arrêtUnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce
(2000)
Danscetteaffaire,laCouraexaminélerejetd’unedemanded’enregistrementen
applicationdel’alinéa37(1)c)delaLoi(c’est-à-direunrejetparl’examinateurdu
Bureaudesmarquesquiavaitainsirefuséquesoitannoncéepourfinsd’opposition
lademanded’enregistrementd’unepartierequérante).Dansl’arrêtUnitel
InternationalInc.,lemotifdurejetdelamarqueUNITEL(dontl’enregistrementétait
demandéparl’appelanteUnitelInternationalInc.)étaitfondésurunedemande
antérieurementproduiteselonlescirconstancessuivantes:
[2]Lamarquedecommerceencauseest«UNITEL»,etl’appelante
reconnaîtqu’ellecréedelaconfusionaveccellede
TélécommunicationsCanadienPacifiqueInc.(CP).Lademande
présentéeparCPpourl’enregistrementdesamarquedecommerce
aprécédécelledel’appelanteetétaitdonceninstancelorsdudépôt
decelle-ci.Vulescirconstances,leregistraireadûrejeter,en
applicationdel’alinéa37(1)c),lademanded’enregistrementd’une
marquedecommerceprésentéeparl’appelante.
18
Or,danslecadred’uneprocédured’oppositionengagéecontrelademande
d’enregistrementantérieurementproduite,leregistraireavaitrefuséd’enregistrerla
marquesurlaquelleils’estfondépourrefuserlamarqueUNITELdeUnitel
InternationalInc.envertudel’alinéa37(1)c)delaLoi.
16MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald.
17UnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce,2000CarswellNat2545(C.A.F.),
traductionfrançaisedisponibleàhttp://decisions.fca-caf.gc.ca/fr/2000/a-83-99_16739/a-83-99.html.
18UnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce,2000CarswellNat2545(C.A.F.),
paragraphe2.
18
Danssesmotifs,lejugeRothsteinasoulignéqueUnitelInternationalInc.pouvait
désormaisprésenterunenouvelledemanded’enregistrementpoursamarque
UNITEL(danslamesureoùl’obstacledelademandeantérieurementproduite,elle-
mêmerejetéedanslecadred’uneprocédured’opposition,n’existaitplus):
[3]LaCouraapprisque,danslecadredelaprocédured’opposition
engagéerelativementàlademandedeCP,leregistrairearefusé
d’enregistrerlamarqueUNITELdeCP.Lerejetdesademande
initialeneporterapaspréjudiceàl’appelante.Décisionaétérendue
ausujetdel’enregistrabilitédelamarqueUNITELdeCP,et
l’appelanteaeugaindecausedanslecadredecetteprocédure.
L’appelantepeutdésormaisprésenterunenouvelledemande
d’enregistrementdelamarqueUNITEL.
19
Relativementàl’argumentsoulevéparUnitelInternationalInc.àl’effetqu’ilserait
plussimpled’accueillirsonappeldanslecadredesademanderejetéeparle
registraireplutôtquedel’obligeràproduireunenouvelledemanded’enregistrement,
lejugeRothsteinaformulélescommentairessuivants:
[5]L’appelanteparaîts’inquiéterdecequel’applicationdel’alinéa
37(1)c)estsusceptibled’occasionnerdesretardsetdemultiplierles
instances.Sitelestlecas,ilappartientauParlement,etnonàla
Cour,deremédieràlasituation.
20
Parcetteremarqueincidente,lejugeRothsteinsoulignelechoixdulégislateur
d’accorderuneimportanceàunedemandeantérieurementproduitemais
subséquemmentabandonnéeaprèsunedatepertinente,cequipeuteffectivement
avoirpoureffetd’entraînerdesdémarchesadditionnellespourlapartiequiestcelle
quidisposededroitsantérieurs.Celadit,iln’appartientpasauxtribunauxdecorriger
cettesituationquipeutentraînerdesdésagrémentspourunepartierequérante;il
fautplutôtdéterminerlesdroitsdespartiessuivantunordrechronologique,en
examinantleursdroitsauxdatespertinentesfixéesparlaLoi.
Ilestvraiquel’arrêtUnitelInternationalInc.concernaitl’examenparleBureaudes
marquesd’unedemanded’enregistrementetlerejetdecelle-cienraisond’une
demandeantérieurementproduite;ilnes’agissaitpasd’uneprocédurecontentieuse
commelaprocédured’oppositionselonl’article38delaLoiouencorelaprocédure
deradiationjudiciaireselonl’article57delaLoi.Celadit,leprincipevoulantque
danslecadredel’examend’unedemanded’enregistrement,unerequérantenesoit
paslapersonneayantdroitàl’enregistrementd’unemarqueenraisond’uneautre
demandeàunedatepertinentepeutcertainementêtreappliquéàuneprocédure
contentieuse.
19UnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce,2000CarswellNat2545(C.A.F.),
paragraphe3.
20UnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce,2000CarswellNat2545(C.A.F.),
paragraphe5.
19
Parcontre,ladécisionMolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.21
(dontlesfaitsétaientparticuliers,ilestvrai)aeuuneffetenjurisprudence.La
décisiondujugeHealden1996deconsidérerl’abandondelamarque
antérieurementproduiteaprèsladatedel’annoncedelamarquecontestéecomme
circonstancepertinentepourapprécierunmotifd’opposition(quiallèguequ’une
requéranten’estpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementd’unemarquede
commerceenraisond’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite
relativementàunemarquecréantprétendumentdelaconfusion)aétésoulignée
quelquesannéesplustardparlaCommissiondesoppositions.
3.4LadécisionConAgra,Inc.c.McCainFoodsLtd.(2001)
DansladécisionConAgra,Inc.c.McCainFoodsLtd.
22,larequérante,McCainFoods
Ltd.,avaitdéposéle2août1994unedemanded’enregistrementpourlamarquede
commerceHEALTHYDECISIONensefondantsurunemploiprojetédecette
marquedecommerceauCanadaenassociationavecdifférentsproduits
alimentairesdontdeslasagnesetplatsdepâtes,despoissonsetfruitsdemer,des
repaspréparéssurgelés,desjusdefruits,despizzassurgelés,desplatsde
résistancefraisainsiquedespâtés.Cettedemanded’enregistrementavaitété
annoncéepourfinsd’oppositionle7février1996.
Dansladéclarationd’oppositionqu’elleaproduitecontrelamarquedecommerce
HEALTHYDECISION(demande760,649),ConAgra,Inc.anotammentalléguéque
McCainFoodsLtd.n’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementdela
marquedecommerceenraisondelaconfusioncrééeavecdifférentesmarquesde
commercepourlesquellesdesdemandesd’enregistrementavaientété
antérieurementproduites.Cesmarquesdecommerceétaientlessuivantes:
·demande663,368pourlamarquedecommerceMAKETHEHEALTHY
CHOICE;
·demande628,993pourlamarquedecommercegraphiqueHEALTHY
CHOICE;
·demande679,139pourlamarquedecommerceHEALTHYCHOICE;
·demande679,140pourlamarquedecommercegraphiqueHEALTHY
CHOICE.
Danssesmotifs,leregistraireanotéquelapartieopposanten’avaitpasproduitdes
copiesdesdemandesd’enregistrementsurlesquellesellefondaitcemotif
d’opposition.Malgrécetteomission,etenraisondel’intérêtpublicsoulevéparun
motifd’oppositionfondésurl’alinéa16(3)b)delaLoi,leregistraireaexercésa
21MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald;voirégalementladécisionEnterpriseCar&TruckRentalsLtd.c.EnterpriseRent-A-Car
Co.,1998CarswellNat3070(C.O.M.C.),agentd’audienceD.J.Martin[désistementd’appelaudossier
T-2409-98le23août2000].
22ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLtd.,2000CarswellNat4072(C.O.M.C.),agented’audience
Bradbury.
20
discrétionpourvérifierleregistreafindeconfirmerl’existencedesdemandes
alléguéesparl’opposante23.
Encequiconcernelademande663,368pourlamarqueMAKETHEHEALTHY
CHOICE,celle-cin’étaitpluspendantele2août1994puisqu’elleavaitété
enregistréele1
eroctobre1993,c’est-à-direavantladatedeproductiondela
demandepourlamarqueHEALTHYDECISIONle2août1994.Conséquemment,ce
motifd’oppositionfondésurl’alinéa16(3)b)delaLoiaétérejeté.
Encequiconcernelesdemandes628,993pourlamarquegraphiqueHEALTHY
CHOICEet679,139pourlamarqueHEALTHYCHOICE,celles-ciétaientpendantes
le2août1994(datedeproductiondelademandeHEALTHYDECISIONsous
opposition)etle7février1996(datedel’annoncepourfinsd’oppositionpourcette
mêmemarque);parcontre,cesdeuxdemandesavaientétéabandonnéesen1999.
L’abandonen1999decesdemandesd’enregistrementantérieurementproduites
était-ilunecirconstancepertinentepourappréciercemotifd’oppositionavancépar
l’opposante?EnreproduisantcertainsdesmotifsdujugeHealddansl’affaireMolson
Breweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.
24,leregistraireadécidéque
l’abandonen1999decesdeuxdemandesd’enregistrementenlevaittoutepertinence
àcemotifd’opposition.
Ilnerestaitdoncquelademande679,140pourlamarquegraphiqueHEALTHY
CHOICEquiétaittoujourseninstancemaisdontlelibellédesmarchandisesne
mentionnaitquelesproduitssuivants:«puddingandspaghettisauce».Enraison
decettedemanded’enregistrementantérieurementproduiteetquiétaittoujours
pendantele7février1996demêmequ’aumomentdeladécisionduregistraire,ce
dernierafaitdroitàcemotifd’opposition,maisuniquementcontreleslasagneset
platsdepâtesmentionnésdanslademanded’enregistrementdelarequérante.
LadécisionpartagéeduregistraireaétéportéeenappeldevantlaCourfédéralepar
ConAgra,Inc.quisouhaitaitobtenirlerejettotaldelademanded’enregistrementde
McCainFoodsLtd.
DevantlejugeBlais,ConAgra,Inc.asoutenuqueleregistrairen’auraitpasdû
appliquerladécisionMolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.
25
pourrefuserdeconsidérerlapertinencedesdemandes628,993et679,139
antérieurementproduitespuisquelescirconstancesanormalesquiexistaientdans
l’affaireconsidéréeparlejugeHealden1996n’étaientpasprésentesdansledossier
del’oppositioncontrelamarqueHEALTHYDECISION.Auparagraphe105deses
23ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLtd.,2000CarswellNat4072(C.O.M.C.),agented’audience
Bradbury,paragraphe11.
24MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald.
25MolsonBreweries,APartnershipc.LabattBrewingCo.Ltd.(1996),68C.P.R.(3d)202(C.F.P.I.),le
jugeHeald.
21
motifs26,lejugeBlaisarésumélesprétentionsdeConAgra,Inc.:c’estcellequiaété
lapremièreàproduireunedemandeetàemployersamarquedecommercequiest
lapersonneayantdroitd’obtenirl’enregistrementdécoulantdecettedemande.Dans
untelcas,lesdroitsducommerçantquiaproduitsademanded’enregistrementen
premierdoiventl’emporter.
Deplus,selonConAgra,Inc.,tenircomptedufaitqu’unedemandeantérieurement
produiteaétéabandonnéeaprèslesdatespertinentesdanslecadred’une
procédured’oppositionsignifieraitquelesdroitsdespartiespeuventvarieren
fonctiondesaléasrelatifsàladuréed’uneprocédured’opposition:
[106]LademanderessesoutientenoutrequesiladécisionMolson
estconsidéréecommeunprécédentquis’appliqued’unefaçon
générale,ilendécouledesconséquencesabsurdes.Ainsi,sila
décisionMolsonestsuivie,celaveutdirequelesdroitsd’unepartie
peuventêtredifférents,selonladuréedelaprocédured’examenou
d’opposition.Ainsi,lademandedeladéfenderesseaétéproduitele
2août1994.Àcettedate,comptetenudesconclusionsquele
registraireatiréesausujetdelaconfusion,ladéfenderessen’avait
pasledroitdefaireenregistrerlamarquedecommerceHealthy
Decisionparcequ’ellecréaitdelaconfusionaveclesdemandes
antérieurementproduitesàl’égarddesmarquesdecommercedela
demanderesse.Silaprocédured’examenetd’oppositionrelativeàla
demandedeladéfenderesseavaitduréunan,deuxans,troisans,
quatreansoumêmecinqans(plutôtqueprèsdesixans),la
demandedeladéfenderesseauraitétérefuséeparceque,àladate
pertinente,ellecréaitdelaconfusionavecdesdemandes
antérieurementproduitesàl’égarddesmarquesdecommercedela
demanderesse,lesquellesdemandesn’avaientpasencoreété
abandonnées.
[107]Pourdesraisonsd’intérêtpublic,lasituationnedevraitpas
changersimplementàcausedeladuréedelaprocédure
d’opposition.LaLoiprévoitunedateobligatoirequidevraitêtre
respectée.
27
Deplus,selonConAgra,Inc.,ladécisiondeconsidérercommepertinentel’abandon
d’unedemandeantérieurementproduiteaprèslesdatespertinentesporteatteinte
auxdroitsdestierspuisqueladécisionduregistrairepermetàlapartiequidemande
l’enregistrementdesamarquedecommercede«rétablir»sademandepourune
marqueàlaquelleellen’avaitpasinitialementdroit.Sicescénarioestsuivi,lapartie
quidemandel’enregistrementdesamarquedecommercepeutcontinueràinvoquer
ladatedeproductiondesademanded’enregistrementàl’encontredetouttiers,
26ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais[appelrejetéau
dossierA-510-01le21juin2002],paragaphe105.
27ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais,paragraphes106et
107.
22
mêmesiàladateoùelleaétéproduite,lademanded’enregistrementnepouvait
êtreenregistrée:[108]Selonlademanderesse,unautrerésultatanormaldécoulant
duraisonnementquelaCourafaitdansl’affaireMolson(etdu
raisonnementduregistraireenl’espèce)estquelachoseporte
atteinteauxdroitsdetiersd’unefaçontoutàfaitinjustifiable.La
décisionduregistrairepermetdefaitàladéfenderessederétablir
unedemandedemarquedecommerceàlaquelleellen’avaitde
primeabordpasdroit.Ladéfenderessepeutdoncinvoquerune
datedeproduction,en1994,àl’encontredetouttiers,mêmesiàla
datedelaproduction,lademandedeladéfenderessenepouvait
pasêtreenregistrée.Celaestcontraireàl’intérêtpublic,étant
donnéquecelapermetàladéfenderessede«passerentête».
[109]Pourêtrejusteenverstouteslesdemanderesses(etnon
simplementenverslesdeuxpartiesdansuneopposition),et
conformémentausystèmedeprioritéquelelégislateurachoisi,il
fautrespecterlelibellédelaLoi.
28
ConAgra,Inc.aégalementportéàl’attentiondelaCourl’arrêtUnitelInternational
Inc.c.Registrairedesmarquesdecommerce
29delaCourd’appelfédéraleau
soutiendesapropositionqu’ilfautdéterminerledroitàl’enregistrementd’une
marquedecommerceauxdatesquiontétéfixéesparlelégislateurmêmesicette
situationpeutobligerunepartieàprésenterunenouvelledemanded’enregistrement
(danslamesureoùlamarqueinitialementrefuséel’aétépourunmotifquiexistait
uniquementauxdatespertinentesfixéesparlelégislateur).
LejugeBlaisadécidéqueleregistraireavaiterréenconsidérantcommepertinente
lacirconstancedel’abandonen1999dedeuxmarquesdecommerce
antérieurementproduitesetafaitdroitàl’appelsurcepoint:
[116]Néanmoins,silelégislateuravaitvouluqu’ilsoittenucompte
del’abandondelademandeaumomentoùladécisionestrendue,il
l’auraitdit.Àl’heureactuelle,laLoiparledescirconstancesde
l’espèceàladatedelaproductiondelademande.Ilm’estdifficilede
voircommentjepuisconclurequelescirconstancesdel’espèce
doiventinclurelescirconstancesexistantaumomentoùleregistraire
arendusadécision,comptetenudelaLoietdel’arrêtUnitel.
J’estimedoncqueleregistraireacommisuneerreurentenant
comptedufaitquelademanderesseavaitabandonnécertaines
demandesdemarquesdecommerceen1999lorsqu’ilaexaminéla
questiondelaconfusionenvertudel’alinéa16(3)b).
30
28ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais,paragraphes108et
109.
29UnitelInternationalInc.c.Registrairedesmarquesdecommerce,2000CarswellNat2545(C.A.F.).30ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais,paragraphe116.
23
Lademanded’enregistrementantérieurementproduitedoitêtrependanteàladate
del’annoncedelamarquecontestée,riendeplus.Parailleurs,l’abandon
subséquentdecettedemanded’enregistrementantérieurementproduiten’estpas
unecirconstanceàconsidérerlorsqu’ils’agitd’apprécierlaprobabilitédeconfusion
entrelesmarquesencauseàladatepertinente.
LejugeBlaiss’estdoncpenchésurlemotifd’oppositionfondésurlesdemandes
d’enregistrement628,993et679,139antérieurementproduitesettoujourspendantes
àladatedel’annoncedelamarqueHEALTHYDECISIONle7février1996.Puisque
lademanded’enregistrementantérieurementproduite679,139visaitunevariétéde
produitsalimentaires,lejugeBlaisaécritquelamarquedecommerceHEALTHY
DECISIONcréaitdelaconfusionaveclamarquedecommerceHEALTHYCHOICE
quifaisaitnotammentl’objetdelademande679,139,laquelleaparlasuiteété
abandonnée.
Enraisondel’appelaccueillipourcemotifd’oppositiondemêmequ’unautremotif,le
jugeBlaisafaitdroitàl’appeletarefuséentotalitélademanded’enregistrementde
McCainFoodsLimited.
Terminonsparquelquesmotssurdeuxautresaspectsdecetteaffairequiméritent
d’êtresoulignés.
Devantleregistraire,lapartieopposanten’avaitpasproduitdescopiesdes
demandesd’enregistrementsurlesquellesellefondaitsonmotifd’opposition.Dans
lescirconstances,leregistraireaexercésadiscrétionpourvérifierleregistreafinde
confirmerl’existencedesdemandesalléguéesparl’opposante.Surcettequestion,
dansladécisionRoyalApplianceMfg.Co.c.IonaAppliancesInc.
31,leregistrairea
soulignéqu’ilavaitladiscrétiondevérifierleregistreafindeconfirmerl’étatd’une
demanded’enregistrementantérieurementproduiteetalléguéedansunedéclaration
d’opposition(dansuncasoùlapartieopposanteneproduitpasenpreuvela
demanded’enregistrementqu’elleapourtantalléguédanssadéclaration
d’opposition):Attheoralhearing,theapplicantobjectedtotheopponent’sposition
thattheOppositionBoardshouldhaveregardtoapplicationNo.
516,988intheoppositiontothetrademarkLEPIRATEDELA
POUSSIEREnotwithstandingtheopponent’sfailuretofileevidence
inthatproceeding.Iagreewiththeopponent’scontentionand,by
wayofanalogy,IrefertotheoppositiondecisioninQuakerOatCo.
ofCanadaLtd.v.MenuFoodsLtd.(1986),11C.P.R.(3d)410atp.
411.Inotherwords,where,asinthiscase,referenceismadeinthe
statementofoppositiontoatrademarkapplicationformingthebasis
ofagroundofoppositionpursuanttos.16(3)(b)oftheAct,the
OppositionBoard,havingregardtothepotentialpublicinterestin
31RoyalApplianceMfg.Co.c.IonaAppliancesInc.(1990),32C.P.R.(3d)525(C.O.M.C.),agent
d’audienceD.J.Martin.
24
havingsuchagroundraised,doesconsideritappropriatetoexercise
theRegistrar’sdiscretiontocheckhisrecords.32
Lesecondpointàsoulignerconcernelademanded’enregistrementantérieurement
produitequiétaitenregistréeavantladatedeproductiondelamarquesous
opposition(soitlademande663,368pourlamarqueMAKETHEHEALTHY
CHOICE);danscecas,lamarquedecommercen’étaitmêmepluspendanteniàla
datedeproduction,ni,biensûr,àladatedel’annoncedelamarquecontestée.En
raisondulibelléduparagraphe16(4),cettedemanded’enregistrement
antérieurementproduite(maisenregistréeavantladatedeproductionetdonc,bien
sûr,avantladatedel’annoncedelamarquecontestéeetquin’étaitdoncplus
pendanteàcettedate)nepouvaitêtrelefondementd’unmotifd’oppositionselon
l’article16.
3.5LadécisionProvigoDistributionInc.c.MaxMaraFashionGroupS.R.L.
(2006)
Examinonsunautreexemplequiillustreleseffetsduparagraphe16(4)delaLoi:
seloncettedisposition,lademandeantérieurementproduitesurlaquellesefonde
uneopposante(danslecadred’unmotifd’oppositionbasé,parexemple,surl’alinéa
16(3)b)delaLoi)doitêtretoujourspendanteaumomentdel’annoncedela
demandesousoppositionetce,nonobstantlefaitquecettedemandeaitété
abandonnéeparlasuiteouencorequesonlibellédemarchandisesaitétémodifié
commedanslecasdeladécisionMaxMaraFashionGroupS.R.L.c.Provigo
DistributionInc.
33.Danscelitige,le2février1996,ProvigoDistributionInc.avait
produitunedemanded’enregistrementpourlamarquedecommerceMAXI&CIE.
fondéesurl’emploiprojetédelamarqueenliaisonavecdesmarchandiseset
servicesdontdesservicesserattachantàl’exploitationdegrandsmagasinsde
détail,àl’exploitationd’uncentreinformatiqueetd’unmagasind’optiqueetdes
servicesd’opticiensetd’optométristes.
Contrecettedemande,MaxMaraFashionGroupS.R.L.avaitproduitunedéclaration
d’oppositionalléguantnotammentqueProvigoDistributionInc.n’étaitpasla
personneayantdroitàl’enregistrementparcequ’àladatedeproductiondela
demande,lamarquecréaitdelaconfusionavecsamarquedecommerceMAX&
CO.àl’égarddelaquellelademanded’enregistrement788,370avaitété
antérieurementproduiteenliaisonavec,entreautres,descosmétiquesetdes
produitsdebeauté,desarticlespourventedansdesgrandsmagasinsdedétailde
mêmequedesordinateurs.
32RoyalApplianceMfg.Co.c.IonaAppliancesInc.(1990),32C.P.R.(3d)525(C.O.M.C.),agent
d’audienceD.J.Martin,page529.
33MaxMaraFashionGroupS.R.L.c.ProvigoDistributionInc.,2004CarswellNat4620(C.O.M.C.),
agentd’audienceJ.Carrière.
25
Danssesmotifs,leregistraireaconfirméquelademande788,370antérieurement
produiteétaittoujourspendanteaumomentdel’annoncedelamarqueMAXI&CIE.
commel’exigeleparagraphe16(4)delaLoi.Leregistraireadisposédecemotif
d’oppositiondanslestermessuivants:[42]Auregarddelapreuvedontjedispose,jeretiensledeuxième
motifd’oppositioninvoquéparl’opposantefondésurl’alinéa16(3)b)
delaLoi,maisuniquementencequiatraitauxservicesinhérentsou
serattachantàl’exploitationdegrandsmagasinsdedétail,aux
servicesinhérentsouserattachantàl’exploitationd’uncentre
informatiqueetaumagasind’optiqueaudétailetauxservices
d’opticiensetd’optométristes.J’enviensàcetteconclusionparce
que,suivantlaprépondérancedesprobabilités,ilexisteunrisquede
confusionentrelamarqueetlamarquedecommercedel’opposante
MAX&CO.faisantl’objetdelademandeno788370uniquementen
cequiconcernecesservices.
34
LademandedeProvigoDistributionInc.adoncétérefuséeenpartie.
SuiteàunappeldeProvigoDistributionInc.devantlaCourfédérale,lejugede
Montignyaconcluqueleregistrairen’auraitpasdûrejeterunepartiedelademande
d’enregistrementpourlamarquedecommerceMAXI&CIE.Suiteàunexamendela
décisionduregistraireselonlanormedeladécisionraisonnablesimpliciter,laCoura
concluqu’iln’yavaitpasdeconfusionentrelesmarquesdesparties.
Parcontre,parmilesargumentsprésentésparProvigoDistributionInc.devantla
Cour,onretrouvaitceluifondésuruneprétendueerreurduregistrairequin’aurait
pastenucomptedufaitquelamarqueMAX&CO.,pourlaquelleunedemande
d’enregistrementavaitétéantérieurementproduite,auraitétérejetéeenpartiele9
mars2004,soitbienaprèsladatedel’annoncedelamarqueMAXI&CIE.pourfins
d’oppositionle26mars1997.SelonProvigoDistributionInc.,ilnepouvaityavoirde
confusionpourcetteportiondesproduitsrejetésle9mars2004.
LejugedeMontignyarejetécetargumentpourlesraisonssuivantes:
[52]Malheureusementpourlademanderesse,jesuisliéparla
décisiondelaCourd’appelfédéraledansUnitelInternationalInc.c.
Canada(Registrairedesmarquesdecommerce),[2000]A.C.F.
n
o1652(QL),oùlaCours’estsentieobligéed’appliquerlestermes
delaLoiet,danscescirconstances,d’imposeràlademanderesse
éconduitelefardeaudedéposerànouveausademande.La
Commissionn’adoncpascommisd’erreurennetenantpascompte
dusortdelademandedeladéfenderesseetdufaitqu’elleaété
rejetéeenpartie.Elleaeuraisondeprendreenconsidérationles
cosmétiquesetparfumsdeladéfenderesselorsqu’elleaappréciéla
34MaxMaraFashionGroupS.R.L.c.ProvigoDistributionInc.,2004CarswellNat4620(C.O.M.C.),
agentd’audienceJ.Carrière,paragraphe42.
26
questiondelaprobabilitédeconfusionaveclesdemandes
antérieuresdeladéfenderesseconcernantlamarqueMAX&CO.35
SelonlaCour,leregistraireavaitcorrectementdécidédes’enteniràl’étatdela
demanded’enregistrementantérieurementproduiteainsiqu’elleselisaitaumoment
del’annoncedelamarquesousopposition.
3.6Quelquesprincipes
Enrésumé,decesdifférentesdécisions,onpeutretenirlesprincipessuivantsence
quiconcerneleparagraphe16(4)delaLoietsonapplicationlorsd’uneprocédure
fondéesurunedemanded’enregistrementantérieurementproduite:
-lademandequirevendiquedesdroitsantérieursdoitêtreantérieurement
produiteàladateétablierespectivementparlesalinéas16(1)b),16(2)b)
et16(3)b)delaLoi;silamarqueantérieurementproduiteaété
abandonnéeoumêmeenregistréeavantladatepertinente,lemotif
d’oppositionfondésurunedemanded’enregistrementantérieurement
produiten’estpasdisponible;
-lademanded’enregistrementantérieurementproduitedoittoujoursêtre
pendanteaumomentdel’annoncedelamarquesousopposition;àcette
date,lamarquequifaitl’objetdelademandeantérieurementproduitene
doitpasêtreabandonnée(ourejetée)ouencoreenregistrée;
-l’abandonoulerejet,totaloupartiel,delademandeantérieurement
produiteaprèsladatedel’annoncedelamarquesousoppositionn’est
pasunecirconstancepertinentepourapprécierl’allégationdeconfusion
entrelesmarquesencausepuisqu’ils’agitd’unecirconstancequisurvient
aprèsladatepertinentefixéeparleparagraphe16(4)delaLoi;
-tenircomptedel’abandonoudurejetd’unedemandeantérieurement
produiteaprèsladatedel’annoncedelamarquesousoppositionintroduit
unélémentd’incertitudedansladéterminationdesdroitsdesparties(en
fonctiondumomentoùsurvientlerejetoul’abandondelademande
antérieurementproduite);
-tenircomptedel’abandonoudurejetd’unedemandeantérieurement
produiteaprèsladatedel’annoncedelamarquesousoppositionpourrait
injustementavantagerunerequérantedontonallèguequ’ellen’étaitpas
unepersonneayantdroitàl’enregistrementdesamarqueetqui
deviendrait,àcompterdecetabandon,unepersonnequiadroità
35ProvigoDistributionInc.c.MaxMaraFashionGroupSRL,2005CF1550(C.F.),lejugede
Montigny[désistementd’appelaudossierA-621-05le6avril2006],paragraphe52.
27
l’enregistrementenquestionsurlaforced’unchangementsurvenuaprès
lesdatespertinentes.
LajurisprudencedelaCommissiondesoppositionsillustrelesdifférentsscénarios
quiempêchent,danscertainscas,uneopposantedesefondersurunedemande
pourtantantérieurementproduite.
4.Lesscénariospossibleslorsqu’ils’agitdeconsidérerleparagraphe
16(4)
Examinonslesquatrescénariossuivants:
·Lademandeantérieurementproduitemaisabandonnéeavantladatede
l’annoncedelamarquecontestée;
·Lademandeantérieurementproduitemaisenregistréeavantladatede
l’annoncedelamarquecontestée;
·Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemaisabandonnée
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée;
·Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemaisenregistrée
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée.
4.1Lademandeantérieurementproduitemaisabandonnéeavantladatede
l’annoncedelamarquecontestée
Dansl’affaireFossilInc.c.Emeny
36,lademanded’enregistrementantérieurement
produitesurlaquellesefondaitl’opposantedanssadéclarationd’oppositionavaitété
abandonnéeavantladatedel’annoncedelamarquecontestéeetneconstituait
doncpasunmotifd’oppositionvalableselonl’article16delaLoi:
[16]Thefourthgrounddoesnotraiseapropergroundofopposition.
Althoughanapplicationreliedupontosupportaparagraph38(2)(c)
groundofoppositionneednotbeingoodstandingatthedateofthe
Registrar’sdecision(seeConAgraInc.v.McCainFoodsLtd.(2001),
14C.P.R.(4th)288(Fed.T.D.),inviewoftheprovisionsofsub-
section16(4)oftheAct,anapplicationthatwasnotpendingasofthe
applicant’sadvertisementdatecannotformthebasisofas.16(3)(b)
groundofopposition.Inthepresentcase,theopponent’sapplication
No.760,564wasabandonedonAugust16,2000,andwastherefore
notpendingasoftheapplicant’sadvertisementdate(December20,
2000).Thus,thefourthgroundisalsounsuccessful.
37
36FossilInc.c.Emeny,2005CarswellNat453(C.O.M.C.),agented’audienceC.Folz.37FossilInc.c.Emeny,2005CarswellNat453(C.O.M.C.),agented’audienceC.Folz,paragraphe16.
28
Commel’exigeleparagraphe16(4)delaLoi,lademandeantérieurementproduite
doitêtrependanteàladatedel’annoncedelademandecontestée.
4.2Lademandeantérieurementproduitemaisenregistréeavantladatede
l’annoncedelamarquecontestée
Pareillement,unedemanded’enregistrementantérieurementproduiteparune
opposantequiparvientàenregistrementavantladatedel’annoncedelamarque
contestéenepeutêtrelefondementd’unmotifd’oppositionselonl’article16dela
Loi,commeleregistrairel’asoulignédansladécisionGovernorandCo.of
AdventurersofEnglandtradingintoHudson’sBay,commonlycalledHudson’sBay
Co.c.KmartCanadaLtd.
38.Danscetteaffaire,unedemanded’enregistrement
antérieurementproduiteavaitétéalléguéedansunedéclarationd’oppositioncontre
unemarquedecommercequiavaitétéannoncéepourfinsd’oppositionle17
novembre1993;or,cettedemandeétaitparvenueàenregistrementquelquesjours
plustôt,soitle12novembre1993:Thethirdgroundisalsooneofpriorentitlementbasedonthe
opponent’spreviouslyfiledapplication(No.419,565)forthemark
REALCOLOURSfortheabove-notedwares.
[…]
Theopponent’sthirdgrounddoesnotraiseapropergroundof
oppositionpursuanttoSection16(3)(b).Althoughtheopponent’s
applicationwasfiledpriortotheapplicant’sfilingdate,itwasnot
pendingasoftheapplicant’sadvertisementdateasrequiredby
Section16(4)oftheActsinceithadalreadyproceededtoregistration
onNovember12,1993.Thus,thethirdgroundisalsounsuccessful.
39
38GovernorandCo.ofAdventurersofEnglandtradingintoHudson’sBay,commonlycalledHudson’s
BayCo.c.KmartCanadaLtd.(1997),76C.P.R.(3d)526(C.O.M.C.),agentd’audienceD.J.Martin.
39GovernorandCo.ofAdventurersofEnglandtradingintoHudson’sBay,commonlycalledHudson’s
BayCo.c.KmartCanadaLtd.(1997),76C.P.R.(3d)526(C.O.M.C.),agentd’audienceD.J.Martin,
page528;voirégalement:·NationalFormingSystemsInc.c.SkyhandInc.,2009CarswellNat4110(C.O.M.C.),agente
d’audienceJ.W.Bradbury;
·BlackBoxInc.c.BenistiImport-ExportInc.,2009CarswellNat4112(C.O.M.C.),agente
d’audienceC.R.Folz;
·CommScopeSolutionsPropertiesLLCc.RexelCanadaElectricalInc./RexelCanada
ÉlectroniqueInc.,2009CarswellNat4111(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury;
·GlobalRefundHoldingsABc.FintraxBusinessDevelopmentLtd.,2009CarswellNat4091
(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury;
·SpiritsInternationalB.V.c.NemiroffIntellectualPropertyEstablishment,2009CarswellNat2843
(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury;
·SpiritsInternationalB.V.c.NemiroffIntellectualPropertyEstablishment,2009CarswellNat2828
(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury;
29
LadécisionSoloBrandingInc./SoloStratégiedeMarqueInc.c.GoSolo
Technologies,Inc.
40estaumêmeeffet:
[10]
Pourquelesixièmemotifd’oppositionsoitaccueilli,l’Opposante
devaitétablirqu’elleétaitlapropriétairedelademandeno1026518et
quecettedemandeétaitpendanteàladateoùlaprésentedemande
aétépubliée,c’est-à-direle20juillet2005.Lecertificatd’authenticité
produitpourl’enregistrementLMC561274visantlamarquede
commerceSOLOmontrequ’ellecorrespondàlademanden
o
1026518,produitele23août1999.L’enregistrementestdevenu
effectifle2mai2002etparconséquent,lademanden’étaitplus
pendanteàladatedepublication,commel’exigeleparagraphe
16(4)delaLoi.Parconséquent,lesixièmemotifd’oppositionest
égalementrejeté[voirHudson’sBayCo.c.KmartCanadaLtd./Kmart
CanadaLimitée(1997),76C.P.R.(3d)526].
41
Notonségalementlesmotifsduregistrairedansl’affaireGainersInc.c.Hygrade
FoodProductsCorp.
42oùleregistraireaécrit:
·LeviStrauss&Co.c.167081CanadaInc.,2009CarswellNat1714(C.O.M.C.),agente
d’audienceC.Tremblay;
·MyriadInnovativeDesignsInc.c.Akbar,2000CarswellNat2481(C.O.M.C.),agented’audience
J.W.Bradbury;
·BassProTrademarks,L.L.C.c.BassmaniaTournamentsInc.,2008CarswellNat4581
(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury;
·PlatschGmbH&Co.KGc.A.B.DickCo.,2007CarswellNat2299(C.O.M.C.),agente
d’audienceC.Tremblay;
·SociétédesProduitsNestléS.A.c.MiniminitProductsLtd.,2006CarswellNat3792(C.O.M.C.),
agented’audienceJ.W.Bradbury;
·BiomuneCo.c.MatolBiotechLaboratoiresLtd.,2005CarswellNat2780(C.O.M.C.),agent
d’audienceJ.Carrière;
·BiomuneCo.c.MatolBiotechLaboratoriesLtd.,2005CarswellNat2784(C.O.M.C.),agent
d’audienceJ.Carrière;
·Hurteau&AssociésInc.c.GroupeFruits&PassionInc./Fruits&PassionGroupInc.,2005
CarswellNat2334(C.O.M.C.),agentd’audienceJ.Carrière;
·AsintoGetrankeGmbHc.EuroTradingImp.Exp.ConsultingLtda.,2004CarswellNat6014
(C.O.M.C.),agentd’audienceJ.Carrière;
·SuperkidsKarateInc.c.Hall,2001CarswellNat4116(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.
Bradbury;
·TundraKnitwearLtd.c.ReltecCorp.,2001CarswellNat4025(C.O.M.C.),agented’audience
J.W.Bradbury;
·NovartisCropProtectionCanadaInc.c.Rohm&HaasCo.,2001CarswellNat4031(C.O.M.C.),
agented’audienceJ.W.Bradbury.
40SoloBrandingInc./SoloStratégiedeMarqueInc.c.GoSoloTechnologies,Inc.,2010COMC61,
agentd’audienceJ.Carrière.
41SoloBrandingInc./SoloStratégiedeMarqueInc.c.GoSoloTechnologies,Inc.,2010COMC61,
agentd’audienceJ.Carrière,paragraphe10.
42GainersInc.c.HygradeFoodProductsCorp.(1995),63C.P.R.(3d)265(C.O.M.C.),leprésident
G.W.Partington;voirégalementOakwoodLumber&MillworkCo.Ltd.c.Therma-TruCorp.(1997),75
C.P.R.(3d)65(C.O.M.C.),agented’audienceC.R.Vandenakker.
30
(…)Asitsthirdground,theopponentallegedthattheapplicantisnot
thepersonentitledtoregistrationinviewoftheprovisionsofs.
16(3)(b)oftheTrade-marksActinthat,asoftheapplicant’sfiling
date,theapplicant’strademarkwasconfusingwiththeopponent’s
trademarkTHEVIRGINIANinrespectofwhichanapplicationfor
registrationhadpreviouslybeenfiledinCanadaunderapplication
serialNo.570,965.
Whiletheopponenthasnotfiledacopyofitsregistrationorpending
applicationasevidence,theRegistrardoeshavethediscretionto
checktheregisterinordertoconfirmtheexistenceoftheregistration
relieduponbytheopponent:seeQuakerOatsCo.ofCanadaLtd.v.
MenuFoodsLtd.(1986),11C.P.R.(3d)410(T.M.Opp.Bd.).In
doingso,InotedthatapplicationserialNo.570,965maturedto
registrationNo.386,277forthetrademarkTHEVIRGINIANonJuly
5,1991,andthattheopponent’sregistrationisstillinforceand
covers“processedmeats”.AsapplicationNo.570,965wasnot
pendingasofthedateofadvertisementofthepresentapplication
(February26,1992),theopponenthasfailedtomeetthe
requirementsofs.16(4)oftheTrade-marksActinrelationtothethird
groundofopposition.Ihavethereforedismissedthisground.
43
Mêmedanslecadred’unedécisioninterlocutoire,leregistrairepeutrejeterunmotif
d’oppositionfondésurunedemanded’enregistrementantérieurementproduitequi
esttoutefoisparvenueàenregistrementavantladatedel’annoncedelamarque
contestée,commecefutlecaslorsd’unedécisioninterlocutoiredu10mai2010
relativementàlademande1,414,670:Ihavecarefullyconsideredthestatementofoppositioncurrentlyof
recordandIfindthatthegroundofoppositionchallengedbythe
applicantisinvalid.Specifically,thetrade-markswhichhavebeen
allegedtosupportthegroundofoppositionbasedons.16(1)(b)in
paragraph3(c)ofthestatementofoppositionhadproceededto
registrationattheadvertisementdateoftheapplicant’sapplication.
Accordingly,Iamstrikingparagraph3(c)fromthestatementof
opposition[seeGovernorandCo.ofAdventurersofEnglandtrading
intoHudson’sBayv.KmartCanadaLtd.(1997),76C.P.R.(3d)526
(T.M.O.B)].
44
Qu’elleaitétéenregistréedepuisquelquesjoursoudepuispluslongtemps,la
marquequiestparvenueàenregistrementàladatedel’annoncedelamarque
contestéenepeutêtrelefondementd’unmotifd’oppositionselonlesalinéas16(1)b),
16(2)b)ou16(3)b)delaLoi.
43GainersInc.c.HygradeFoodProductsCorp.(1995),63C.P.R.(3d)265(C.O.M.C.),leprésident
G.W.Partington,page270.
44Décisioninterlocutoireduregistrairedatéedu10mai2010relativementàlademande1,414,670
pourlamarquedecommerceSherman.
31
4.3Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemaisabandonnée
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée
D’unautrecôté,commenousl’avonsvu
45,silademandeantérieurementproduite
étaitpendanteàladatedel’annoncedelamarquecontestéemaisquecelle-ciest
subséquemmentabandonnéeourefusée,cettedemanded’enregistrement
antérieurementproduitepeuttoujoursêtrelefondementd’unmotifd’oppositionque
leregistrairedevraconsidérer.
C’estcequerappellenotammentladécisionWagnerc.604RecordsInc.
46,une
oppositionoùlademandeantérieurementproduiteavaitétéabandonnéeaprèsla
datedel’annoncedelamarquecontestée.Danscetteaffaire,le8mai2002,la
requéranteavaitdéposéeunedemanded’enregistrementpoursamarquede
commerce604RECORDSensefondantsurl’emploiprojetédecelle-ciauCanada.
Danssonopposition,l’opposantalléguaitquelarequéranten’étaitpaslapersonne
ayantdroitàl’enregistrementdecettemarquedecommerceparcequ’aumomentde
laproductiondelademande,lamarquecréaitdelaconfusionaveclamarqueVIOIV
604CLOTHINGCO.pourlaquellel’opposantavaitdéjàproduitunedemande
d’enregistrementle26avril2002souslenuméro1,139,083.Mêmesilapreuve
révélaitquecettedemanded’enregistrementdel’opposantavaitétéabandonnée
aprèsladatedel’annoncedelamarquedelarequérante,leregistraireatoutde
mêmeconsidérécemotifd’opposition:[12]Lefardeauinitialdel’opposantequantàcemotifconsisteà
établirl’existencedesademandeetàmontrerquecettedemande
étaitpendanteàladatedel’annoncedelademandedela
requérante(par.16(4)).L’opposanten’aprésentéaucunepreuve,
maisj’estimequ’ilyalieud’exercerlepouvoirdiscrétionnairedu
registrairepourvérifierleregistreafindedéterminerl’étatdela
demandes.n.1,139,083[voirRoyalApplianceManufacturingCo.v.
IonaAppliancesInc./AppareilsIonaInc.(1990),32C.P.R.(3d)525
(T.M.Opp.Bd.),p.529].Jeconfirmequelademandeaunomde
l’opposanteétaitpendantelorsquelaprésentedemandeaété
annoncée.Elleaétédéclaréeabandonnéele9août2005,maiscela
n’empêcheaucunementd’évaluercemotifd’opposition.Enoutre,il
n’yapaslieudetenircomptedel’abandondansladéterminationdu
risquedeconfusionauxtermesduparagraphe16(3)parcequ’ilest
survenuaprèsladatepertinente[voirConAgraInc.v.McCainFoods
Ltd.(2001),14C.P.R.(4th)288(Fed.T.D.)].
47
45ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais,paragraphe116.46Wagnerc.604RecordsInc.,2007CarswellNat2353(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury.47Wagnerc.604RecordsInc.,2007CarswellNat2353(C.O.M.C.),agented’audienceJ.W.Bradbury,
paragraphe12.
32
Aumêmeeffet,soulignonsladécisionYaoTsaiCo.c.Chan48,uneoppositionoùla
demandeantérieurementproduiteavaitétérefuséeaprèsladatedel’annoncedela
marquecontestée.Danscetteaffaire,larequéranteavaitdéposéle16juillet1996
unedemanded’enregistrementpoursamarquedecommerceensefondantsur
l’emploidecelle-ciauCanadadepuisle6juillet1996enassociationavecl’opération
etlagestionderestaurantsservantdesplatschinois.Lamarquedelarequérante
avaitétéannoncéele26février1997pourfinsd’opposition.L’opposanteavait
déposéunedéclarationd’oppositioncontrecettedemandeenalléguantquela
requéranten’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementpuisqu’àladatede
premieremploialléguéeparlarequérante,lamarquedecettedernièrecréaitdela
confusionaveclamarquedel’opposantepourlaquelleunedemande
d’enregistrementavaitétéantérieurementproduitepourdesservicesderestaurants,
cafétériasetmetsàemporter.Lapreuverévélaittoutefoisquelademande
d’enregistrementantérieurementproduitedel’opposanteavaitétérefuséele6
octobre1999.
Leregistraireadisposéainsidecetteaffaire:Asforthethirdgroundofopposition,theopponentdidnotevidence
itsapplicationNo.743,082.However,Ihaveexercisedmydiscretion
andcheckedtheTrade-marksOfficerecordsforthatapplication:see
RoyalApplianceMfg.Co.v.IonaAppliancesInc.(1990),32C.P.R.
(3d)525(T.M.O.B.)at529.ApplicationNo.743,082wasfiledon
December9,1993whichispriortotheapplicant’sclaimeddateof
firstuse.Furthermore,theopponent’sapplicationwaspendingasof
theapplicant’sadvertisementdateasrequiredbys.16(4)oftheAct.
Theapplicationwasrefusedpursuanttos.38(8)oftheActon
October6,1999.However,inaccordancewiththedecisionin
ConAgra,Inc.v.McCainFoodsLtd.(2001),14C.P.R.(4
th)288
(F.C.T.D.)at318-320,thesubsequentrefusaloftheapplicationdoes
notprecludetheopponentfromrelyingonitforthepurposesofa
groundofpriorentitlementbasedons.16(1)(b)oftheAct.
[…]
Inapplyingthetestforconfusion,Ihaveconsideredthatitisamatter
offirstimpressionandimperfectrecollection.Inviewofmy
conclusionsabove,andparticularlyinviewofthehighdegreeof
resemblancebetweentheservices,tradesandmarksoftheparties,I
findthattheapplicanthasfailedtosatisfytheonusonhimtoshow
thatthetwomarksarenotconfusing.Thethirdgroundistherefore
successful.
49
48YaoTsaiCo.c.Chan(2003),29C.P.R.(4th)564(C.O.M.C.),agentd’audienceD.J.Martin.49YaoTsaiCo.c.Chan(2003),29C.P.R.(4th)564(C.O.M.C.),agentd’audienceD.J.Martin,pages
568,659.
33
CettejurisprudencedelaCommissiondesoppositionssoulignel’importancede
considérertouteslesdatespertinentesmentionnéesàl’article16delaLoilorsde
l’analysed’unmotifd’oppositionfondésurunedemanded’enregistrement
antérieurementproduite.LadécisionConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited
50est
biensûrmentionnéeparlaCommissiondesoppositionspourrappelerl’absencede
pertinencedusortultimedelademanded’enregistrementantérieurementproduite
quiétaitpendanteàladatedel’annoncedelamarquecontestée.
4.4Lademanded’enregistrementantérieurementproduitemaisenregistrée
aprèsladatedel’annoncedelamarquecontestée
Ilpeutsemblerétrangedeconsidérerlesortdelademanded’enregistrement
antérieurementproduitemaisquiestenregistréeaprèsladatedel’annoncedela
marquecontestée.Selonleparagraphe16(4)delaLoi,cettedemande
d’enregistrementantérieurementproduiteetquiesttoujourspendanteàladatede
l’annoncedelademandecontestéepeutcertainementêtrelefondementd’unmotif
d’oppositionselonlesalinéas16(1)b),16(2)b)ou16(3)b)delaLoi.
Celadit,lademanded’enregistrementantérieurementproduitequiparvientà
enregistremententreladatedel’annoncedelamarquecontestéeetladateoùest
déposéeunedéclarationd’oppositionparuneopposantepeutégalementconstituer
unmotifd’oppositionselonl’alinéa12(1)d)delaLoi,c’est-à-direquelamarque
contestéen’estpasenregistrablepuisqu’ellecréedelaconfusionavecunemarque
decommerceenregistrée.Seloncescénario,lamarquedecommerce
antérieurementproduitequiestenregistréeentreladatedel’annoncedelamarque
contestéeetladatedelaproductiond’unedéclarationd’oppositionpeutàlafoisêtre
invoquéedansdeuxmotifsd’oppositiondistinctsquiallèguentrespectivementquela
requérantequidemandel’enregistrementdelamarquecontestéen’estpasla
personneayantdroitàl’enregistrement(selonl’alinéa38(2)c)etl’article16delaLoi)
etquelamarquecontestéen’estpasenregistrableenraisondelaconfusioncréée
aveccettemarquerécemmentenregistrée(selonlesalinéas38(2)b)et12(1)d)dela
Loi).
C’estcescénarioquiaétésoulignédansladécisionRealEstateWorldServices
(1978)Ltd.c.RealworldCorp.
51,oùleregistraireanotéqu’unemêmemarquede
commerceavaitétéalléguéedansdeuxmotifsd’oppositiondistincts,lepremier
fondésurl’alinéa12(1)d)delaLoietlesecondfondésurl’alinéa16(2)b).
Danscetteaffaire,larequéranteavaitdéposéle7décembre1988unedemande
d’enregistrementpourlamarqueREALWORLDfondéesurl’emploidecelle-ciau
Canadadepuis1983enliaisonaveccertainesmarchandisesdemêmequesurla
basedel’emploietl’enregistrementdelamarqueauxÉtats-Unispourd’autres
50ConAgra,Inc.c.McCainFoodsLimited,2001CFPI963(C.F.P.I.),lejugeBlais.51RealEstateWorldServices(1978)Ltd.c.RealworldCorp.(1997),76C.P.R.(3d)531(C.O.M.C.),
agentd’audienceS.E.Groom[désistementd’appelaudossierT-1505-97le26août1997].
34
marchandises.CettedemandeaétéannoncéedansleJournaldesmarquesde
commercele29novembre1989.Le29mars1990,l’opposanteadéposéune
déclarationd’oppositioncontrelamarquedelarequérantedanslaquellel’opposante
alléguaitd’unepartquelamarquedelarequéranten’étaitpasenregistrableselon
l’alinéa12(1)d)delaLoienraisondelaconfusioncrééeaveccertainesmarques
enregistréesdel’opposanteet,d’autrepart,quelarequéranten’étaitpaslapersonne
ayantdroitàl’enregistrementdemandéenraisondelaconfusioncrééeavecdes
marquesdecommercepourlesquellesdesdemandesd’enregistrementavaientété
produitesnotammentavantle7décembre1988(pourlapartiedelademande
fondéesurl’emploietl’enregistrementdelamarqueauxÉtats-Unis).
Danssesmotifs,leregistraireanotéquecertainesdecesmarquesdecommerce,
enl’occurrencelesmarquesREALFAXetREALINE,étaientmentionnéesausoutien
dedeuxmotifsd’oppositiondistincts,soit,d’unepart,celuifondésurl’alinéa12(1)d)
(puisquecesmarquesavaientétéenregistréesavantlaproductiondeladéclaration
d’oppositionle29mars1990)demêmeque,d’autrepart,celuifondésurl’alinéa
16(2)b)delaLoi(puisquecesmarquesdecommercefaisaientdéjàl’objetde
demandesen1988quin’étaientpasabandonnéesennovembre1989etpouvaient
êtreinvoquéespoursoutenirquelarequéranten’étaitpaslapersonneayantdroità
l’enregistrementdesamarqueenraisondedemandesantérieurementproduites
(pourlapartiedelademandefondéesurl’emploietl’enregistrementdelamarque
auxÉtats-Unis)):Undersection16(1)(b)and16(2)(b)theopponentmustshowthatit
hadapreviouslyfiledtrade-markapplicationthathadnotbeen
abandonedatthedatetheapplicant’smarkwasadvertised.The
applicationsthattheopponentwasrelyinguponinclude
REALNEWS,app.no.637,566,REALFAX,app.no.546,461,
REALINE,app.no.546,464andREALSAFE,app.no.480,013.Of
these,onlyREALSAFEhadbeenfiledpriorto1983butitwas
abandonedbeforethedateofadvertisement,namelyNov.1989,so
thegroundofoppositionpursuanttosection16(1)(b)fails.With
regardtosection16(2)(b)onlyREALFAXandREALINEhadbeen
filedasofDec.1988andnotabandonedasofNov.1989.Therefore,
theonusisontheapplicanttoshowthatitsmarkisnotlikelytobe
confusedwiththesemarks.Asthesemarksbecameregisteredprior
tothestatementofoppositionbeingfiled,theywerealsoincludedas
registrationsforthepurposesofsupportingthegroundofopposition
basedonsection12(1)(d).ThereforeIhavealreadyconsideredthe
likelihoodoftheirbeingconfusedwiththeapplicant’smarkinthe
courseofdeterminingtheregistrabilityoftheapplicant’smarkand
foundthattherewasnolikelihoodofconfusion.Thisgroundof
oppositionisthereforealsounsuccessful.
52
52RealEstateWorldServices(1978)Ltd.c.RealworldCorp.(1997),76C.P.R.(3d)531(C.O.M.C.),
agented’audienceS.E.Groom,pages539,540.
35
Danscetteaffaire,lesdeuxmotifsd’oppositionontétérejetéscar,selonle
registraire,iln’yavaitpasdeconfusionentrelesmarquesrespectivesdesparties.
Deplus,leregistraireanotéailleursdanssesmotifsquelesmarquesREALFAXet
REALINEavaientétéenregistréesen1988;onpeutsedemanderdanscecassices
demandespourcesmarquesétaienttoujourspendantesennovembre1989!Cela
dit,lorsquelescirconstanceslepermettent,uneopposantepeutinvoquerlamême
marquedecommerceausoutiendedeuxmotifsd’oppositiondifférentsquisont
fondésrespectivementsurdeuxétapesdistinctesdelaprocédured’enregistrement
(puisque,d’unepart,l’article16exigequelademandeantérieurementproduitesoit
pendanteàladatedel’annoncedelamarquecontestéedelaLoietque,d’autre
part,l’alinéa12(1)d)delaLoipermetdeformulerunmotifd’oppositionsurlabase
d’unemarquequiestenregistréeaumomentdelaproductiondeladéclaration
d’opposition).
Siunedemanded’enregistrementantérieurementproduitequiétaittoujours
pendanteàladatedel’annoncedelamarquecontestéeparvientàenregistrement
aprèslaproductiondeladéclarationd’opposition,rienn’empêcheuneopposantede
demanderlapermissionduregistrairepourajouterunmotifd’oppositionfondésur
l’alinéa12(1)d)delaLoi,soitlaconfusionavecunemarquedecommerce
enregistrée.
Dansunedécisioninterlocutoiredu16septembre2008relativementàlademande
1,265,900,leregistraireafaitdroitàlademandedel’opposantepouramendersa
déclarationd’oppositionafind’alléguerunmotifd’oppositionfondésurl’alinéa
12(1)d)delaLoienraisondemarquesdecommercequiavaientétéenregistrées
subséquemmentàlaproductiondeladéclarationd’oppositionoriginale.Dansses
motifs,leregistraireanotéquelamarquesousopposition(c’est-à-direlamarque
contestée)avaitétéannoncéele14juin2006.Lesmarquesdecommerceque
souhaitaitajouterl’opposanteàsadéclarationd’oppositionavaientétéenregistrées
aprèscettedate;certainesdecesmarquesavaienttoutefoisétéalléguéesàtitrede
demandesd’enregistrementantérieurementproduites.Cesmarquesontété
identifiéesainsiparleregistraire:
·TAGESCAPE(enregistrement702561):cetenregistrementaétéémisle
7décembre2007etlademanded’enregistrementleconcernantapar
ailleursétéalléguéeausoutienduparagraphe3.2deladéclaration
d’oppositionoriginalefondésurlesparagraphes38(2)c)et16(3)b)dela
Loi;
·TAGESCAPE(enregistrement701263):cetenregistrementaétéémisle
21novembre2007etlademanded’enregistrementleconcernantapar
ailleursétéalléguéeausoutienduparagraphe3.2deladéclaration
d’oppositionoriginalefondésurlesparagraphes38(2)c)et16(3)b)dela
Loi;
[…]·TAGSASSY(enregistrement704610):cetenregistrementaétéémisle
14janvier2008;et
36
·TAGSTUDIO(enregistrement697976):cetenregistrementaétéémisle
5octobre2007.53
EncequiconcernelesmarquesdetypeTAGESCAPE,leregistraireapermis
l’amendementdemandéensoulignantquelesdemandesd’enregistrement
concernantcesmarquesavaientdéjàétémentionnéesdansladéclaration
d’oppositionoriginaleausoutiend’unmotifd’oppositionfondésurl’allégationquela
requéranten’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementdemandéenraison
decesdemandesd’enregistrementantérieurementproduites:
Comptetenudufaitquelesdemandesd’enregistrementconcernant
lesmarquesTAGESCAPE(enregistrements702561et701263)ont
étéalléguéesdansladéclarationd’oppositionoriginaleausoutiendu
motifd’oppositionfondésurlesparagraphes38(2)c)et16(3)b)dela
LoietquelesenregistrementsdemarquesdecommerceTAG
SASSYetTAGSTUDIO(enregistrements704610et697976)
s’inscriventdanslafouléedequelquedouze(12)autres
enregistrementsdemarquesincorporantleterme«tag»obtenus
parl’opposanteetalléguésauparagraphe2.2.desadéclaration
d’oppositionoriginaleetqu’aucunedespartiesn’ajugéutilede
produiredeplaidoyersécritsdansleprésentdossier,j’estime
qu’aucunpréjudicenepeutvalablementêtreinvoquéparla
requérante.
54
Danslecadred’uneprocédured’opposition,ilestdoncimportantdesurveillerlesort
d’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite;sicelle-cidevientun
enregistrementdurantlaprocédured’opposition,ilestalorsloisibleàuneopposante
dedemander(etéventuellementd’obtenir)lapermissionduregistrairepourinclure
unnouveaumotifd’oppositionfondésurl’enregistrementobtenusuiteàune
demanded’enregistrementantérieurementproduite,parailleursdéjàalléguéedans
ladéclarationd’oppositionoriginale.
Touscespointstechniquespeuventfaireunedifférencelorsqu’ils’agitdedéciderdu
sortd’uneopposition.Eneffet,uneopposanteaintérêtàalléguertouslesmotifs
d’oppositionquiluisontdisponibleset,lorsquelescirconstanceslepermettent,
invoquerlamêmemarquedecommercequiafaitl’objetd’unedemande
antérieurementproduiteetqui,plustard,estprotégéeparunenregistrement.La
raisonpourlaquelleunemêmemarquedecommercedevraitêtrealléguéeau
soutiendedeuxmotifsd’oppositiondistinctsestquechaquemotifd’opposition
s’apprécieàunedatedifférente.Lemotifd’oppositionfondésurlademande
d’enregistrementantérieurementproduites’apprécieauxdatesmentionnéesà
l’article16delaLoi;parcontre,unmotifd’oppositionfondésuruneallégationde
confusionavecunemarqueenregistrée(selonl’alinéa12(1)d)delaLoi)s’apprécieà
53Décisioninterlocutoireduregistrairedatéedu16septembre2008relativementàlademande
1,265,900pourlamarquedecommerceTAGALONGS.
54Décisioninterlocutoireduregistrairedatéedu16septembre2008relativementàlademande
1,265,900pourlamarquedecommerceTAGALONGS.
37
ladatedeladécisionduregistraire55.Selonlapreuveproduite,l’opposantepeut
doncprofiterdelasituationeninvoquantlemotifd’oppositionquis’apprécieàladate
quiluiestdavantagefavorable.
Àtitred’exemple,lorsd’uneprocédured’oppositionfondéeàlafoissurlesalinéas
16(3)b)et12(1)d)delaLoicontreunedemanded’enregistrementquirevendique
l’emploiprojetéd’unemarquedecommerceauCanada,lapreuverévèlequ’au
momentdeladécisionduregistraire,lesmarquesdespartiesontétéexploitées
danslamêmerégionpendantdenombreusesannéessanspreuved’uneconfusion
réelle.Cecipeutavoirunimpactsurlemotifd’oppositionfondésurl’alinéa12(1)d)de
laLoicar,commelerappellelaCoursuprêmeduCanadadansl’arrêtMattel,Inc.c.
3894207CanadaInc.
56,uneconclusiondéfavorablepeutêtretiréedel’absence
d’unetellepreuvedeconfusionréelle.Parcontre,encequiconcernelemotif
d’oppositionfondésurl’alinéa16(3)b),puisqueladatepertinentepourexaminer
l’allégationdeconfusionestcelledeladatedeproductiondelademande
d’enregistrementpourlamarquecontestée,l’exploitationdesmarquesrespectives
despartiesdanslamêmerégion,survenueaprèsladatepertinenten’est
vraisemblablementpasunecirconstancequiauraitunpoidsaussiimportantque
pourlemotiffondésurl’alinéa12(1)d)delaLoi.
5.Lademanded’enregistrementantérieurementproduite:quelques
questionsadditionnelles
Lapossibilitédecontesterunedemanded’enregistrementouunenregistrement
grâceàunedemandeantérieurementproduitesoulèveégalementd’autresquestions
quenousévoquonsbrièvement.
5.1Unepartieopposantepeut-ellefonderunmotifd’oppositionsurla
demanded’enregistrementantérieurementproduiteparuntiers?
L’article17delaLoiénoncequ’unedemanded’enregistrementouencoreun
enregistrementnepeutêtrecontestésurlabased’unemploiantérieur,saufàla
demandedelapersonne(oudesonsuccesseur)quiaréalisécetemploiantérieur:
Effetdel’enregistrementrelativement
àl’emploiantérieur,etc.Effectofregistrationinrelationto
previoususe,etc.
17.(1)Aucunedemande
d’enregistrementd’unemarquede
commercequiaétéannoncéeselon
l’article37nepeutêtrerefusée,et
aucunenregistrementd’unemarque17.
(1)Noapplicationforregistrationof
atrade-markthathasbeenadvertised
inaccordancewithsection37shallbe
refusedandnoregistrationofatrade-
markshallbeexpungedoramendedor
55ParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.(1991),37C.P.R(3d)413(C.A.F.).56Mattel,Inc.c.3894207CanadaInc.,[2006]1R.C.S.772,paragraphe55.
38
decommercenepeutêtreradié,
modifiéoutenupourinvalide,dufait
qu’unepersonneautrequel’auteurde
lademanded’enregistrementouson
prédécesseurentitreaantérieurement
employéourévéléunemarquede
commerceouunnomcommercial
créantdelaconfusion,saufàla
demandedecetteautrepersonneou
desonsuccesseurentitre,etil
incombeàcetteautrepersonneouà
sonsuccesseurd’établirqu’iln’avait
pasabandonnécettemarquede
commerceoucenomcommercial
créantdelaconfusion,àladatede
l’annoncedelademandedu
requérant.heldinvalidonthegroundofany
previoususeormakingknownofa
confusingtrade-markortrade-nameby
apersonotherthantheapplicantfor
thatregistrationorhispredecessorin
title,exceptattheinstanceofthatother
personorhissuccessorintitle,andthe
burdenliesonthatotherpersonorhis
successortoestablishthathehadnot
abandonedtheconfusingtrade-markor
trade-nameatthedateof
advertisementoftheapplicant’s
application.
Quandl’enregistrementest
incontestableWhenregistrationincontestable
(2)Dansdesprocéduresouvertes
aprèsl’expirationdecinqansà
compterdeladated’enregistrement
d’unemarquedecommerceouà
compterdu1
erjuillet1954,enprenant
ladatequiestpostérieureàl’autre,
aucunenregistrementnepeutêtre
radié,modifiéoujugéinvalidedufait
del’utilisationourévélationantérieure
mentionnéeauparagraphe(1),à
moinsqu’ilnesoitétabliquela
personnequiaadoptéauCanadala
marquedecommercedéposéel’afait
alorsqu’elleétaitaucourantdecette
utilisationourévélationantérieure.(2)Inproceedingscommencedafter
theexpirationoffiveyearsfromthe
dateofregistrationofatrade-markor
fromJuly1,1954,whicheveristhe
later,noregistrationshallbeexpunged
oramendedorheldinvalidonthe
groundoftheprevioususeormaking
knownreferredtoinsubsection(1),
unlessitisestablishedthattheperson
whoadoptedtheregisteredtrade-mark
inCanadadidsowithknowledgeof
thatprevioususeormakingknown.
Uneexigencesimilaireexiste-ellelorsqu’ils’agitdecontesterunedemande
d’enregistrement(ouencoreunenregistrement,selonlecas)surlabased’une
demanded’enregistrementantérieurementproduite?
LaLoisurlesmarquesdecommercenecontientaucunedispositionsimilaireàcelle
del’article17encequiconcerneunedemanded’enregistrementantérieurement
produite.End’autresmots,iln’estpasessentielqu’unepartieopposantequi
contesteunedemanded’enregistrementsurlabased’uneautredemande
d’enregistrementantérieurementproduite(ouencorelapartiequicontesteun
enregistrementpourlemêmemotif)soitlatitulairedecettedemande
39
d’enregistrementantérieurementproduite;cettedemanded’enregistrement
antérieurementproduite(invoquéecommemotifd’oppositionouencorecommemotif
pourcontesterunenregistrement)peutêtreaunomd’untiers.
CettequestionaétéabordéedansladécisionProfessionalPharmaceuticalCorp.c.
LaboratoiresEd.Fromont,S.A.
57,oùleregistraireaécritcequisuitausujetd’un
motifd’oppositionfondésurunedemanded’enregistrementantérieurementproduite
aunomd’uneentitéautrequel’opposante:ThereisonefurthermatterthatIwouldmention.Theapplicant’s
positioninitswrittenargumentandattheoralhearingwasthatthe
thirdgroundoppositionisinvalidsincetheopponentisrelyingon
trade-markapplicationNo.605,866standinginthenameofits
licensorNeutrogena.Accordingtotheapplicant,anopponentcannot
relyonathirdpartytrade-markapplicationtosupportagroundof
oppositionbasedonSection16.Theapplicantbasesitsargumenton
Section17(1)oftheActwhichprovidesthat17(1)Noapplicationforregistrationofatrade-mark…shallbe
refusedonthegroundofprevioususeormakingknownofa
confusingtrade-mark…byapersonotherthantheapplicantfor
thatregistration…,exceptattheinstanceofthatotherperson
orhissuccessorintitle…(Empasisadded).
Theapplicantarguesthatsincetheopponentisnottheownerofthe
markNEUTROGENA,itdoesnotqualifyas“thatotherperson”
referredtoaboveandthatthereforetheopponenthasnostandingto
pleadgroundsofoppositionpursuanttosubsections16(2)(b)and
16(3)(b).Theopponentdidnotpresentanycounterargumentsbut
simplyreliedonitspleadings.
Inmyview,Section17(1)initstermsrestrictsrelianceon
subsections16(1)(a)and(c),16(2)(a)and(c)and16(3)(a)and(c)to
theactualownerofthemark(ortrade-name)beingreliedoninan
oppositionbutdoesnotsimilarlyrestrictrelianceonsubsections
16(1)(b),16(2)(b)or16(3)(b).Theformergroupofsubsections,like
Section17(1),referstotheuseormakingknownofamark(ortrade-
name)whilethelattergroupofsubsectionsreferstothefilingofan
application.Section17(1)doesnotrefertothefilingofanapplication
and,ofcourse,anapplicationneednotbebasedonuseormaking
knowninCanada;itcanbebasedonintendeduseoronuseand
registrationabroad.Further,thisboardhaspreviouslyexpressedthe
viewthatthereisnothingintheActtopreventanopponentfrom
relyingonathirdpartyregistrationwhenpleadingagroundof
oppositionpursuanttoSection12(1)(d).Ihavenotbeenpersuaded
thatthesituationshouldbeanydifferentforanopponentrelyingona
57ProfessionalPharmaceuticalCorp.c.LaboratoiresEd.Fromont,S.A.(1996),69C.P.R.(3d)501
(C.O.M.C.),agentd’audienceM.Herzig.
40
thirdpartytrade-markapplication.Inanyevent,myconclusion
respectingtheoperationofSection17(1)doesnotaffectthefinal
outcomeoftheinstantproceeding.
58
Commedanslecasd’unenregistrementaunomd’untiersquipeutêtreinvoqué
dansunmotifd’oppositionfondésurl’alinéa12(1)d)delaLoi,lademande
d’enregistrementantérieurementproduiteparuntierspeutégalementconstituerle
fondementd’unmotifd’opposition.
5.2Quelestl’effetd’uneprioritélorsqu’ils’agitdedéterminersiune
demandeestcellequiest«antérieurementproduite»?
L’article34delaLoipermetàunepartierequérantequidemandel’enregistrement
desamarqueauCanadaderevendiquerlebénéficed’uneprioritéconventionnelle
quandcertainesconditionssontréunies.End’autresmots,lorsquelesconditions
énoncéesàl’article34sontremplies,ladated’unedemandeeffectuéeàl’étranger
parunepartierequéranteestréputéeêtreladatedesademandesubséquemment
produiteauCanada:
Ladatededemandeàl’étrangerest
réputéeêtreladatededemandeau
CanadaDateofapplicationabroaddeemed
dateofapplicationinCanada
34.(1)Lorsqu’unedemande
d’enregistrementd’unemarquede
commerceaétéfaitedansunpaysde
l’Union,oupourunpaysdel’Union,
autrequeleCanada,etqu’unedemande
estsubséquemmentprésentéeau
Canadapourl’enregistrement,auxfins
desonemploienliaisonaveclemême
genredemarchandisesouservices,de
lamêmemarquedecommerce,ou
sensiblementlamême,parlemême
requérantousonsuccesseurentitre,la
datedeproductiondelademandedans
l’autrepays,oupourl’autrepays,est
réputéeêtreladatedeproductiondela
demandeauCanada,etlerequéranta
droit,auCanada,àunepriorité
correspondantenonobstanttoutemploi
outouterévélationfaiteauCanada,ou
toutedemandeoutoutenregistrement34.
(1)Whenanapplicationforthe
registrationofatrade-markhasbeen
madeinorforanycountryofthe
UnionotherthanCanadaandan
applicationissubsequentlymadein
Canadafortheregistrationforusein
associationwiththesamekindof
waresorservicesofthesameor
substantiallythesametrade-markby
thesameapplicantortheapplicant’s
successorintitle,thedateoffilingof
theapplicationinorfortheother
countryisdeemedtobethedateof
filingoftheapplicationinCanada,and
theapplicantisentitledtopriorityin
Canadaaccordinglynotwithstanding
anyinterveninguseinCanadaor
makingknowninCanadaorany
interveningapplicationorregistrationif
58ProfessionalPharmaceuticalCorp.c.LaboratoiresEd.Fromont,S.A.(1996),69C.P.R.(3d)501
(C.O.M.C.),agentd’audienceM.Herzig,pages508,509.
41
survenu,dansl’intervalle,siles
conditionssuivantessontréunies:a)lademandeauCanada,comprenant
unedéclarationdeladateetdupaysde
l’Unionoùaétéproduite,oupourlequel
aétéproduite,laplusancienne
demanded’enregistrementdelamême
marquedecommerce,ousensiblement
lamême,envuedesonemploien
liaisonaveclemêmegenrede
marchandisesouservices,ou
accompagnéed’unetelledéclaration,est
produitedanslessixmoisàcompterde
cettedate,cettepériodenepouvantêtre
prolongée;(
a)theapplicationinCanada,
includingoraccompaniedbya
declarationsettingoutthedateon
whichandthecountryoftheUnionin
orforwhichtheearliestapplication
wasfiledfortheregistrationofthe
sameorsubstantiallythesametrade-
markforuseinassociationwiththe
samekindofwaresorservices,isfiled
withinaperiodofsixmonthsafterthat
date,whichperiodshallnotbe
extended;
b)lerequérantou,lorsquelerequérant
estuncessionnaire,sonprédécesseur
entitreparquiunedemandeantérieure
aétéproduitedansunpaysdel’Union,
oupourunpaysdel’Union,étaitàla
datedecettedemandeuncitoyenou
ressortissantdecepays,ouyétait
domicilié,ouyavaitunétablissement
industrieloucommercialréeleteffectif;(
b)theapplicantor,iftheapplicantisa
transferee,theapplicant’s
predecessorintitlebywhomany
earlierapplicationwasfiledinorfor
anycountryoftheUnionwasatthe
dateoftheapplicationacitizenor
nationalofordomiciledinthatcountry
orhadthereinarealandeffective
industrialorcommercial
establishment;and
c)lerequérant,surdemandefaiteen
applicationdesparagraphes(2)ou(3),
fournittoutepreuvenécessairepour
établirpleinementsondroitàlapriorité.(
c)theapplicantfurnishes,in
accordancewithanyrequestunder
subsections(2)and(3),evidence
necessarytoestablishfullythe
applicant’srighttopriority.
PreuveEvidencerequests
(2)Leregistrairepeutrequérircette
preuveavantquelademande
d’enregistrementnesoitadmiseaux
termesdel’article39.(2)TheRegistrarmayrequestthe
evidencebeforethedayonwhichthe
applicationisallowedpursuantto
section39.
ModalitésHowandwhenevidencemustbe
furnished
(3)Leregistrairepeut,danssa
demande,préciserlesmodalités,
notammentledélai,detransmissionde
cettepreuve.(3)TheRegistrarmayspecifyinthe
requestthemannerinwhichthe
evidencemustbefurnishedandthe
periodwithinwhichitmustbe
furnished.
42
Ainsi,danslamesureoùladatedeproductiond’unedemanded’enregistrementà
l’étrangerestréputéeêtreladatedeproductiondecettedemandeauCanada,une
demanded’enregistrementquiaétéproduiteauCanadaaprèsuneautredemande
peutêtreconsidéréecommeunedemandeantérieurementproduiteàcetteautre
demandeenraisondeseffetsdel’article34,sicertainesconditionssontréunies.
Àtitred’exemple,dansl’affaireEnglishtownSportswearLtd.c.JackSprattMfg.
Inc.59,larequérante,JackSprattMfg.Inc.,avaitdéposéle7mai1980lademande
d’enregistrement453,376pourunemarquegraphiqueenliaisonavecdesarticles
vestimentairesenrevendiquantl’emploiprojetédecelle-ci.Cettedemandeaété
annoncéepourfinsd’oppositionle14janvier1981.Unedéclarationd’oppositiona
étédéposéeparl’opposanteEnglishtownSportswearLtd.quialléguaitquela
requéranten’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementdesamarquede
commercedanslamesureoù,àladatedeproductiondelademandedela
requérante,c’est-à-direle7mai1980,cettemarquedecommercecréaitdela
confusionaveccertainesmarquesdel’opposantequifaisaientl’objetdesdemandes
d’enregistrement458,899,458,900et458,901etquiavaienttoutesétédéposéesau
Canadale18septembre1980,soitaprèsladatedeproductiondelademandedela
requérante.
Parcontre,pourchacunedesestroisdemandesproduitesauCanadale18
septembre1980,l’opposanteinvoquaitl’article34etréclamaitlebénéficedeladate
deproduction,auxÉtats-Unis,desestroismarques,pourchaquedemande
canadiennecorrespondante.Enraisondel’article34delaLoi,ladatedeproduction
pourchaquedemandeauxÉtats-Unisétaitréputéeêtreladatedeproductionpour
chaquedemandequiavaitsubséquemmentétédéposéeauCanada.Lapartie
opposanteadoncpufondersonoppositionsursesdemandesd’enregistrementdu
18septembre1980(produiteaprèsle7mai1980maisréclamantuneprioritéavant
cettedate)pouralléguerunmotifd’oppositionfondésurplusieursdemandes
d’enregistrementconsidéréescommeantérieurementproduitesparl’effetdel’article
34delaLoi(mêmesi,defait,ellesavaientétéproduitesauCanadaaprèsla
demandedelarequérante).
Bref,parl’effetdelapriorité,lademandesubséquemmentproduitepeutêtre
considéréecommecelleantérieurementproduite.
5.3L’allégationd’unedemanded’enregistrementantérieurementproduite
doit-elleêtreaccompagnéedelalistedesproduitsouservicesassociés
àcettedemande?
Jusqu’oùval’obligationd’identifierlademandeantérieurementproduitequiest
alléguée,parexemple,dansunedéclarationd’opposition?Lademande
d’enregistrementantérieurementproduitedevraitaumoinsêtreidentifiéeparla
59EnglishtownSportswearLtd.c.JackSprattMfg.Inc.(1985),6C.P.R.(3d)451(C.O.M.C.),le
présidentG.W.Partington.
43
descriptiondelamarquedemêmequelenumérodelademanded’enregistrement
decelle-ciafindes’assurerquelapartierequérantepuissebienidentifierla
demandesurlaquellel’opposantefondesesdroits.Cetteobligationd’identifierla
demandeantérieurementproduiteva-t-ellejusqu’àénumérerlesproduitsouservices
associésàcettedemande?
DanslesmotifsdeladécisionB.M.P.Import&ExportInc./Import-ExportB.M.P.Inc.
c.AlivarS.p.A.60,ilappertqu’aucunetelleobligationn’existeetqu’enréalité,
l’identificationdelademandeantérieurementproduiteparladescriptiondela
marquedemêmequeparlenumérodelademanded’enregistrementestnettement
suffisante.Leregistraireaécritàcesujet:
Withrespecttotheopponent’sgroundofoppositionbasedonits
trademarkapplication,theapplicantinitswrittenargumentstated
thattheopponenthasfailedtomeettheburdenuponitunders.
17(1)oftheTradeMarksActinthattheopponenthasfailedto
identifyeitherthewaresand/orservicesassociatedwiththe
opponent’strademarkOLIVOLA.However,theopponentinrelying
uponitspreviouslyfiledtrademarkapplicationhasidentifiedthe
trademarkandtheserialnumberofitstrademarkapplicationand,in
anyevent,s.17(1)oftheTradeMarksActdoesnotapplytoa
situationwhereanopponenthasrelieduponapreviouslyfiledtrade
markapplicationinchallenginganapplicant’sentitlementto
registrationunders.16(1)(b)oftheTradeMarksAct.Rather,under
s.16(4)oftheTradeMarksAct,itneedonlybeshownthatthe
opponent’strademarkapplicationwaspendingatthedateof
advertisementoftheapplicant’sapplication,thatis,asofNovember
16,1983.
AsapplicationNo.497,586was,infact,pendingasofthedateof
advertisementforoppositionpurposesoftheapplicant’sapplication,
andastheapplicantinitscounterstatementdeniedtheallegationsof
confusionbetweentheapplicant’strademarkapplicationandthe
opponent’strademarkapplication,Iamsatisfiedthattheopponent
neednothaveidentifiedthewarescoveredinitstrademark
applicationinordertobeabletorelyuponitspreviouslyfiled
applicationinchallengingtheapplicant’sentitlementforregistration
inthepresentproceeding.Likewise,IwouldnotethattheRegistrarof
TradeMarksdoesnotrequireanopponentwhoisrelyingupona
trademarkregistrationinitsstatementofoppositiontoidentifythe
waresorservicescoveredinitsregistration.Further,Iamsatisfied
thattheRegistrarofTradeMarksisentitledtohaveregardtothe
recordsintheTradeMarksOfficetodeterminethewarescoveredin
theopponent’strademarkapplicationwhichare“foodproducts,
60B.M.P.Import&ExportInc./Import-ExportB.M.P.Inc.c.AlivarS.p.A.(1986),10C.P.R.(3d)115
(C.O.M.C.),leprésidentG.W.Partington.
44
namely:vegetableoilsandoliveoils;andsoapproducts,namely:
soapbars”.61
Cetextraitconfirmeégalementdeuxautrespointsquenousavonsexaminés:
·d’unepart,l’article17delaLoin’estpaspertinentlorsqu’ils’agitde
considérerunmotifd’oppositionfondésurunedemanded’enregistrement
antérieurementproduite;
·d’autrepart,leregistrairealadiscrétionpourvérifierl’étatduregistre
lorsqu’uneopposanteallègueunedemandeantérieurementproduitemais
qu’ellen’apasproduitlapreuvedecettedemande.
Celadit,encequiconcernel’identificationdelademanded’enregistrement
antérieurementproduite,onnepourrareprocheràl’opposantedefournirdavantage
dedétailssurcettedemande,d’autantplusquelalistedesmarchandisesou
serviceslaconcernantapuêtremodifiéedurantlaprocédured’examenetqu’ilfaut
doncconsidérersonexistenceaumomentdesdatespertinentesfixéesparlaLoi.
6.Conclusion
Aprèscetexamenduparagraphe16(4)delaLoi,considéronslesliensentrecette
dispositionetlesdécisionsidentifiéesdansl’introductiondecetarticle.
Dansl’arrêtParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.
62,laCour
d’appelfédéraleaindiquéqueladatepertinentepourexamineruneallégationde
confusionavecunemarquedecommerceenregistréeestcelleoùleregistrairerend
sadécision.Lajurisprudenceantérieureàcetarrêtmentionnaitqueladate
pertinenteétaitplutôtladateoùladéclarationd’oppositionétaitproduite
63.
Quelestlelienentrecechangementjurisprudentieletleparagraphe16(4)delaLoi?
Commenousl’avonsvu,unedemandeantérieurementproduitequiparvientà
enregistrementavantladatedel’annoncedelamarquecontestéenepeutêtrele
fondementd’unmotifd’oppositionquiallèguequelarequéranten’estpasla
personneayantdroitàl’enregistrementdesamarquedecommerceenraisondela
confusioncrééeavecunemarquedecommercepourlaquelleunedemande
d’enregistrementaétéantérieurementproduite.Unmotifd’oppositionfondésurla
confusionavecunemarquedecommerceenregistréeesttoutefoisdisponible.Par
contre,cemotifd’oppositionpeutêtreparfoismoinsfavorablepourunepartie
61B.M.P.Import&ExportInc./Import-ExportB.M.P.Inc.c.AlivarS.p.A.(1986),10C.P.R.(3d)115
(C.O.M.C.),leprésidentG.W.Partington,page117.
62ParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.62(1991),37C.P.R(3d)413(C.A.F.).63MolnlyckeAktiebolagc.Kimberly-ClarkofCanadaLtd.(1982),61C.P.R.(2d)42(C.F.P.I.),lejuge
Cattanach,pages52et53.
45
opposantelorsquelesmarquesrespectivesdespartiesontétéemployéesde
manièresimultanéedanslamêmerégionsanspreuvedeconfusionréelle.La
situationestdifférentepourunmotifd’oppositionfondésurunedemande
d’enregistrementantérieurementproduitepuisqueladatepertinentepourdéterminer
siuneallégationdeconfusionestjustifiéeestladatequimarqueledébutdel’emploi
delamarquecontestée(pourl’alinéa16(1)b)delaLoi)ouencoreladatede
productiondelamarquecontestée(pourlesalinéas16(2)b)et16(3)b)delaLoi).
Cesdifférentsmotifsd’oppositionfondéssurl’unoul’autredesalinéasdel’article16
peuventêtredavantagefavorablesàuneopposanteenraisondeladateoùest
appréciéeuneallégationdeconfusion,soitavantledébutdel’emploidemanière
simultanéedesmarquesdanslamêmerégion.Dansuntelcas,l’opposanteserait
dansunemeilleurepositionenfondantsonoppositionsurunedemande
antérieurementproduiteplutôtquesurunenregistrement!
Ilpeutdoncêtredécevantpouruneopposantedenepasprofiterdel’uneoul’autre
desdatespertinentesdel’article16(selonlemotifd’oppositioninvoqué)lorsquela
demanded’enregistrementquiconstituelefondementd’unmotifd’oppositionde
l’opposanteparvientàenregistrementavantladatedel’annoncedelamarque
contestée.Eneffet,enraisondel’arrêtParkAvenueFurnitureCorp.c.
Wickes/SimmonsBeddingLtd.
64,ladifférencesurlecontinuumtemporelentre,d’une
part,l’uneoul’autredesdatespertinentesfixéesparl’article16delaLoiet,d’autre
part,ladateidentifiéeparlaCourd’appelfédéraledansl’arrêtParkAvenueFurniture
Corp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.
65estencoreplusimportantequ’ellenel’était
avantcetarrêtetpourraitthéoriquementjustifierunrésultatdifférentpourchaque
motifd’opposition.
EncequiconcerneladécisionEffigiInc.c.ProcureurgénéralduCanada
66,lejuge
Shoreanotammenttrouvéappuisurleparagraphe16(4)delaLoipourconclureque
l’article16n’étaitpaspertinentlorsdel’examenparleBureaudesmarquesd’une
demanded’enregistrementselonl’article37delaLoi.Eneffet,leparagraphe16(4)
parledel’annoncedelademanded’enregistrement,uneétapequialieuaprès
l’examend’unedemandeparleBureaudesmarques
67.Danscecas,lechoixdu
législateurauparagraphe16(4)delaLoiapermisdeconclurequelapratique
cinquantenaireduBureaudesmarquesd’avoirrecoursàl’article16lorsdela
procédured’examenselonl’article37delaLoin’étaitpasjustifiée.
S’ilyavaitunélémentàretenirdecetarticle,c’estl’importancedeconsidérer
chacunedesdatesquisontpertinenteslorsdetouteprocédurecontradictoirevisant
àcontesterunedemanded’enregistrementouunenregistrement,selonlecas,ense
fondantsurunedemanded’enregistrementantérieurementproduite.
64ParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.64(1991),37C.P.R(3d)413(C.A.F.).65ParkAvenueFurnitureCorp.c.Wickes/SimmonsBeddingLtd.65(1991),37C.P.R(3d)413(C.A.F.).66EffigiInc.c.ProcureurgénéralduCanada,2004CF1000(C.F.),lejugeShore.67EffigiInc.c.ProcureurgénéralduCanada,2004CF1000(C.F.),lejugeShore,paragraphe35.