Propriété intellectuelle et brevet d’invention, c’est aussi une affaire de chimiste !
PROPRIÉTÉINTELLECTUELLEETBREVETD’INVENTION,
C’ESTAUSSIUNEAFFAIREDECHIMISTE!
ZHENWONGETDAMIENCALVET*
ROBIC,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUES
Cetarticleestuneintroductionaumondepassionnant,maissouventassez
méconnu,delapropriétéintellectuelleetenparticulierdubrevetd’invention
dansledomainedelachimie.Vousapprendrezaussiquelestlerôleexact
d’unagentdebrevetsspécialiséenchimieetquenotamment,derrièrechacun
d’eux,secacheunchimiste.
L’objectifultimed’unchercheurchimisten’est-ilpasdedécouvrirunenouvelle
molécule(ouunnouveaumatériau),unnouveauprocédédefabricationouun
nouvelusage,etpourquoipaslestroisenmêmetemps?Lejouroùcetobjectifest
atteint,quefaire?Publiervosrecherchesdanslesplusgrandesrevuesspécialisées,
lesprésenterlorsd’ungrandcongrèsinternationaletenparleràtousvoscollègues
«amis»,quideparlemondetravaillentcommevoussurunsujetconnexe?Ou
alors,gardertoutcelaconfidentiel,rédigerunedemandedebrevetetladéposerle
plusrapidementpossibleaubureaudel’OfficedelaPropriétéIntellectuelledu
Canada(OPIC)àOttawa?Laréponsedépendraessentiellementdequivousêteset
del’organisationpourlaquellevoustravaillez.
Deparlesprincipesmêmesdel’université,sourcedusavoir,lechercheur
universitairevagénéralementversunediffusionrapidedesestravaux.Parcontre,
l’industrielprendraletempsdeprotégersoninventionetdelarentabiliseraprès
souventplusieursannéesderecherchesetd’investissements.Eneffet,
contrairementàlapublicationscientifique,lebrevetd’inventionoffreundroitexclusif
pourfabriquer,utiliseretvendreuneinventionetcelapouruneduréedéterminée.
C’estaussicequel’onappelleundroitnégatifcarlebrevetempêcheraquiconque
defaireunusagecommercialdevotreinventionsansvotreaccord.Deplus,la
demanded’unbrevetd’inventionn’empêcheraenrienlareconnaissancedeses
pairs.Eneffet,lejourmêmedudépôtdecettedemandedebrevet,vouspourrez
diffuservotredécouverte.Sinon,lademandeserarenduepublique
automatiquement18moisaprèsladatedudépôt.
©CIPS,2005.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocats,d’agentsdebrevetsetd’agentsde
marquesdecommerce.Publiéà(été2005),20:2Chimiste.Publication060.001.
2
Ainsidonc,vousavezchoisidedéposerunedemandedebrevetàl’OPICpour
revendiquerunmonopolesurunenouvellemoléculechimique.Malheureusement,
undevoscollègues«amis»(appelonslemaintenantconcurrent)vousannonce
quevousn’êtespaslevraiinventeur,puisqueunmoisavantvous,iladéposéune
demandedebrevetsurlamêmemolécule.Ayantfaitsondépôtunmoisavantvous,
ilacequ’onappelleundroitdepriorité.Sisademandeestacceptéeaprèsexamen
etpubliée,alorsvousperdeztousvosdroitssurvotreinvention.
Heureusement,vousavezrécemmentdécouvertuneautremoléculeencoreplus
innovante,maisvousavezaussieulebonréflexedecontacterunagentdebrevets
afinqu’ilprenneenchargel’ensembledesdémarchespourlaprotectiondevotre
nouvelleinvention.
Toutd’abord,quiestilcetagentdebrevetsenchimie?
Ils’agitavanttoutunscientifiquediplômé,avecsouventdesexpériencesen
rechercheouengénieindustriel.Doncilseraapteàcomprendrelanatureexacte
devosrecherches,sonvocabulaire,etvosdifficultés.L’agentdebrevetspossède
égalementdesconnaissancesrelativesaudroitdelapropriétéintellectuelleetune
expertisedanslarédactionetlapoursuitededemandesdebrevet.Ilseraàmême
detravailleràvoscotéspourl’obtentiondelaprotectionmaximalerespectantvos
propresvolontés.Connaissanceetexpertises’acquièrentaprèsplusieursannéesde
travaildansledomaine,parexempleauseind’uncabinetd’avocatsspécialisésen
propriétéintellectuelleetd’agentsdebrevets,etsontcertifiéesparunexamen
national,quiluiconfèreledroitdevousreprésenterdevantlebureaudesbrevetsdu
CanadamaisaussidesÉtats-Unis.
Enquoiconsistentlesdémarchesdedépôtd’unedemandedebrevet?
Enpremierlieu,ilyauraunerecherchelaplusexhaustivepossiblesurl’«art
antérieur»,cequisignifiequel’onvérifieavecsoinquevotreinventionestnouvelle
etnonévidenteparrapportàtouteslesrecherchesdéjàréaliséesdanslemonde
surlesujet.Ondémontreainsiqu’ilyabrevetabilité.Sicettepremièredémarcheest
positive,l’agentdebrevetsentreprendraalors,avecvotreaide,larédaction
complètedu«mémoiredescriptif».Celui-cicomprend«ladescription»etles
«revendications».Dansladescription,onexpliqueclairementenquoil’invention
estnouvelleetnonévidente,ens’appuyantsurlesrésultatsdelarecherchedel’art
antérieur.Deplus,onexpliquedansunlangageclaircequ’estl’inventionen
s’appuyantsurdesexemplesconcrets,surtoutenchimieoùl’ondoitdonnerdes
exemplesdesréactionschimiquesquiontpermisd’aboutiràl’invention.Les
revendicationsquantàellessontlapartielégaledubrevet,laplusimportanteet
donclaplusdifficileàrédiger.Lesrevendicationsdéfinissentlemonopolequivous
seraaccordéetc’estsurlabasedesrevendicationsqu’unavocatspécialiséen
propriétéintellectuellepourraitavoiràdéfendrecemonopole.Finalement,l’agentde
3
brevetsechargeradetouteslesdémarchesadministrativesdedépôtetde
poursuitedelademandeavecl’OPICenrespectantleséchéanciers.
Lachimieaujourd’huiapportetouslesjoursungrandnombred’inventionsnouvelles.
Lesmoléculesetleursprocédésdefabricationsontdeplusenpluscomplexes,et
biensouventleursapplicationspharmaceutiquessontmultiples.Decefait,ilestde
plusenplusdifficiledeseprotégerefficacement,cetravaildemandantdutempset
desconnaissancestrèsspécifiques.Onréalisealorslacomplexitéquepeut
représenterlarédactiond’unbrevetetl’aidedéterminantequ’apporteunagentde
brevets.
4
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevouédepuis1892à
laprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessins
industrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;
informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;
secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;
commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,
litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit;etce,tantauCanadaqu’ailleursdanslemonde.
ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892totheprotection
andthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesignsandutilitypatents;
trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsand
performers,neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-trust;licensing,
franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicity
andlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence;inCanadaandthroughouttheworld.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELAPLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTOTHE
WORLD