Poursuite pour logiciels espions/publicitaires rejetée, faute de compétence des cours canadiennes
1
POURSUITEPOURLOGICIELSESPIONS/PUBLICITAIRESREJETÉE,FAUTEDE
COMPÉTENCEDESCOURSCANADIENNES
AlexandraSteele*
LEGERROBICRICHARD
,S.E.N.C.R.L.
Avocats,agentsdebrevetsetdemarques
CentreCDPCapital
1001,Square-Victoria–BlocE–8eétage,
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Téléphone(514)987-6242-Télécopieur(514)845-7874
info@robic.com-www.robic.ca
Unedemandederecourscollectifarécemmentétérejetée,fautepourle
demandeurd’avoirétabli,danssadéclaration,lescompétencesrationae
materiaetrationaepersonaedelaCourfédéraleduCanada.[Desjeanc.
IntermixMediaInc.,2006FC1395,jDeMontigny;17novembre2006].
Lesfaits
M.DesjeanpoursuivaitdevantlaCourfédéraleduCanadaledéfendeur
IntermixMediaInc(ci-après«Intermix»).
Danssadéclaration,M.Desjeanalléguaitqu’Intermixoffraitdeslogicielsde
jeuetdeséconomiseursd’écrans(screensavers)viasonsiteInternet,
apparemmentgratuitement.M.Desjeanenatéléchargésursonordinateur
ainsique,selonluisanslesavoir,différentslogicielsespions/publicitaires
(spyware/adware)parlesquelsIntermixpouvait,entreautreschoses,
annoncersesservicesetceuxdesesclientsainsiquerecueillirdes
informationssurlesusagers,telsM.Desjean,longtempsaprèsqueceux-ci
aientquittélesiteWebdel’entreprise.SelonM.Desjean,l’usagern’étaitpas
avertidel’installationdeceslogicielsespions.Danssadéclaration,il
alléguaitqu’Intermixavaiteurecoursàdespratiquesdéloyales,en
contraventionàlaLoisurlaconcurrence(L.R.C.(1985),c.C-34).M.Desjean
demandaitégalementàlaCourd’autoriserunrecourscollectifcontre
Intermix.
IntermixademandéàlaCourlerejetdeladéclaration,soulevant,
notamment,uneabsencedecompétencerationaemateria.Lademande
d’Intermixétaitappuyéedeplusieursaffidavitsdétaillés,dontceuxdeson
présidentetdesondirecteurdesressourceshumaines.Cesaffidavits
faisaientvaloirqu’Intermix:
-étaitunecompagniecotéeenbourseayantsaprincipaleplace
d‘affaireàLosAngeles,enCalifornie;
-n’ajamaiseud’employésauCanada;
2
-n’ajamaiseudecomptebancaireauCanada;
-nepayaitpasd’impôtauCanada;
-n’étaitpasuneentrepriseenregistréeauCanada;
-nefaisaitaucunepromotion,publicité,campagnedemiseenmarché
ousollicitations’adressantdirectementouindirectementaux
canadiens;
-n’avaitaucunserveursauCanada;
-avaitchoisi,commeloisapplicablesàlalicensegouvernantl’usage
desonsiteWeb,àlaquellelesusagersdevaientadhéreravantd’en
téléchargerquoiquesoit,celledel’étatdelaCalifornie.
LejugementdelaCourfédérale
Laprincipalequestionquedevaittrancherlacourétaitcellesa
compétencesurIntermixetsurlademandeformuléeparM.Desjean.La
compétencesurvienthabituellementlorsqu’undéfendeurestphysiquement
présentsurleterritoiredelacour,siundéfendeurétrangeraccepteson
autorité,ousiunecoursedéclarecompétente.
ConcluantquelaprésenteaffaireenétaituneoùlaCourfédéraledu
Canadaauraitàsedéclarercompétente,lejugeDeMontignyrenvoieà
plusieursarrêtsdelaCourSuprêmeduCanadaétablissantquela
compétencerequiertqu’unlien«réeletsubstantiel»puisseêtreétablientre
undéfendeurétrangeretleforumchoisiparledemandeur.LejugeDe
Montignyfaitégalementréférenceàladoctrineduforumnonconveniens,
envertudelaquelleunecourCanadiennepeutdéclinersacompétencesi
ellejugequ’uneautrejuridictionseraitmieuxàmêmed’entendrelacause.
Desfacteursontétédéveloppéspourguiderlestribunauxdansleur
processusdécisionnel[Muscuttc.Courcelles,2002CanLII44957(ONC.A.)]:
-lelienentreleforumetl’actiondudemandeur;
-lelienentreleforumetledéfendeur;
-l’injusticesubieparledéfendeursilacoursedéclaraitcompétente;
-l’injusticesubieparledemandeursilacournesedéclaraitpas
compétente;
-laprésencedetiercespartiesàl’action;
-ladispositiondelaCouràreconnaîtreetrendreexécutoireun
jugementextra-provincialreposantsurlemêmefondement
juridictionnel;
-lanatureinterprovincialeouinternationaledelacause;
-lacourtoisieetlesnormesdecompétence,dereconnaissanceet
d’exécutionapplicablesailleurs.
3
Aprèsavoirconsidérélesfaitsénoncésdanslesaffidavitsdétaillésd’Intermix
etconclutqu’ilsmilitaientenfaveurd’unrefusd’assumercompétence,le
jugeDeMontignyajoute:
[29]Endépitdesdommagesqueledemandeurditavoirsubisurun
ordinateursituéauCanada,ceciestinsuffisantpourfonderlacompétence
dutribunal.[…]
[36][…]Lacompétencenepeutêtreuniquementfondéesurlefaitquele
demandeursetrouvaitauCanadalorsqu’ilatéléchargélecontenu
étranger.[…].
LaCoursoulignequ’endépitdufaitquevivionsàl’èredel’omniprésence
destransactionsélectroniques,ilyavaitpeudejurisprudencesurles
questionsdecompétence.Laréférenceprincipaleenlamatièreétant
Braintechc.Kostiuk,1999BCCA169,oùilfutdécidéquel’existenced’unlien
«réeletsubstantiel»entreundéfendeurétrangeretunforCanadien
reposaitsurlanaturedusiteInternetconsulté,àsavoirsicelui-ciétaitpassif
ous’ilétaitemployéafind’interagiroudefaireaffaireavecdesrésidents
canadiens.Enraisondupeudeprécédentscanadiens,lejugeDeMontigny
s’enremetàladoctrineaméricainedes«contactsminimaux»,qu’ilrésume
commesuit:
[40][…]Ilestmaintenantbienétabliquelaclaused’applicationrégulière
delaloi(dueprocessclause)exigequ’undéfendeur,s’ilnerésidepasdans
l’état,doitavoirentretenuavecluidescontactsminimauxtelsquela
poursuitedel’actionneheurtepaslesnotionstraditionnellesd’équitéetde
justice,d’unpointdevuesubstantif.Les«contactsminimaux»requis
peuventêtresatisfaitssoitpardescontactssuffisantspourfonderune
compétencespécifiquesousuiteàdescontactsquifondentsuffisamment
unecompétencegénérale.Lacompétencegénéraledécoulede
contactsdudéfendeuravecl’étatlorsqueceux-cisontcontinus,
systématiquesetindépendantsdelacaused’actiondudemandeur.La
compétencespécifiquesurvientlorsqueledéfendeuravolontairement
dirigésesactivitésversleford’oùl’actionestintentéeouauquelellessont
reliées:[…]
(traductionlibre)
Appliquantlathéorieauxfaitsdel’espèce,lejugeDeMontignyconclutune
foisdeplusquenileCanada,nilaCourfédérale,neconstituentdesforums
appropriéspourlaréclamationdeM.Desjean,puisqu’iln’existaitaucune
preuved’interactionentreIntermixetleCanadapermettantdesatisfairela
règledes«contactsminimaux».Lejugeajoutequequandbienmême
serait-ildansl’erreursurlaquestiondesavoirsilaCourpouvaits’arroger
compétence,elleauraitdûladéclinerpuisquelaCalifornie,ouunautre
état,seraitunforumplusappropriépourlaréclamationdeM.Desjean,la
preuveetlestémoinsclésdontledemandeurestsusceptibled’avoirbesoin
semblantsetrouverauxÉtats-Unis.LejugeDeMontignyconclutdoncque
puisqu’ilsembleexisterunmeilleurforumpourlelitige,laCourfédéraledu
4
Canadan’ad’autrechoixquederefuser/déclinercompétenceetrejeterla
déclaration.
Conclusion
Cettecauseconstituel’illustrationparfaitedesdéfisnouveauxsurgissantnon
seulementdevantlescoursdumondeentierlorsqu’unetransactionenligne
dégénèreenlitige,maisaussiàlafacedetoutepersonnefaisantunusage
personneloud’affaireduréseauInternet.Généralement,lesusagersdece
réseaudevraientêtreaufaitdel’existencedeclausesjuridictionnelles.Ence
quiconcernelesconditionsd’utilisationsdessitesWebdescommercesen
ligne,celles-cidevraientnonseulementincluredesclausesdedroit
applicables,maiségalementdesclausesd’électiondefor,facilement
accessiblesauxusagers.Quantauxusagersd’Internetquifontfides
conditionsd’utilisationdessitesWebsurlesquelsilsnaviguent,ilsauraient
intérêtàenprendreconnaissanceavantdetransiger.Unsoupçondesoinet
deprudenceennavigantsurleWebpeuventbeaucouppourprévenirles
mauvaisessurprises…
5
ROBIC,ungrouped©avocatsetd©agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdela
propriétéintellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielset
modèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationet
appellationsd©origine;droitsd©auteur,propriétélittéraireetartistique,droits
voisinsetdel©artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;
biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsde
commerce,know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsde
technologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérification
diligenteetaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademark
agentsdedicatedsince1892totheprotectionandthevalorizationofall
fieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesignsandutilitypatents;
trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;copyrightand
entertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,
softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsand
plantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-trust;
licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationand
arbitration;duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL©INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTO
THEWORLD