Licences: évitez de signer des ententes mal rédigées – Partie I
L
ICENCES:ÉVITEZDESIGNERDESCONVENTIONSMALRÉDIGÉES
PARTIEI
FRANÇOISPAINCHAUD*
LEGERROBICRICHARD,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Larédactionjuridiquedecontratstelslescontratsdelicenceetdetransfertde
technologieestsouventlaisséeauxprofessionnels.Toutefois,ilestimportantpour
lesgensd’affairesdebiencomprendrelesquestionsquipourrontnaîtredansle
cadredelanégociationetlarédactiondetellestransactions.Dansunesérie
d’articles,nouspasseronsenrevuelesélémentsessentielsdescontratsdelicence
etautrescontratsdetransfertdetechnologie.
Laconcessiondudroit
Laclausedeconcessionestlefondementd’uneconventiondelicencecarelleétablit
lecontenudelalicenceetlesdroitsquiserontaccordésaulicencié.Sicetteclause
n’estpasclaire,malcompriseoudifficiled’interprétation,ilpeutenrésulterunlitige
entrelespartiesquinécessiteral’interventionéventuelledestribunaux.
Lelangageutilisédanslesconventionsdelicenceestparfoisambigu.Untermepeut
avoirunsensdifférentd’unpaysàunautre.Celaestsurtoutvrailorsqu’onessaiede
distinguerentrelaconcessiond’unelicence«exclusive»,«unique»ou
«nonexclusive».Habituellement,laconcessiond’unelicenceexclusiveécartela
possibilitépourleconcédantdeconserverdesdroitssurleproduit.Toutefois,dans
certainspays,leterme«exclusive»utiliséseulestambigu.Bienqu’ilveuille
sûrementdirequ’aucuneautrelicencenepeutêtreconcédée,iln’estpastoujours
évidentdesavoirsileconcédantlui-mêmes’estréservédesdroitssurleproduit(ce
qu’onappellesouventunelicence«unique»ou«sole»enlangueanglaise).
Lestermes«uniqueetexclusive»sontparfoisutilisésensemblepourdécrireune
licenceexclusive,cequidevraitêtreévitécarenréalitéilssontcontradictoires.Par
ailleurs,l’expression«licenceexclusiveouverte»,quiparfoisestemployée,ne
voudrapasforcémentdirelamêmechosed’unepersonneàuneautre.Dansuntel
cas,ilestessentielderajouterdestermesdescriptifsdefaçonàn’avoiraucundoute
CIPS,1998
*DeLEGERROBICRICHARD,
S.E.N.C.R.L.,uncabintetmultidisciplinaiared©avocatsetd©agentsde
brevetsetdemarquesdecommerce.Publiédansl©éditionPrintemps1998-vol.2,no2duBulletindu
cabinet.Publication68.13F
.
2
surlecaractèrelégaldelalicenceconcédée.
Laclausedeconcessiondoitégalementprévoirledroitdefabriquer,utiliserou
vendreleproduitlicenciéouunecombinaisondecesdroits.Ainsi,lorsquelaclause
deconcessionprévoitledroitde«fabriquer,utiliseretvendre»,unbrevetérenonce
complètementàsondroitd’exclurelelicenciédelajouissanceduproduitdansle
territoirecouvertparlebrevet.Ilnesembledoncpasnécessaired’utiliserles
expressions«fairefaire,…louer,…ouautrementendisposer».L’emploideces
termespourraimpliqueruneinterprétationrestrictivedelaclauseparlestribunaux
puisqu’ons’écartedulangagecourantemployégénéralementdansdetelles
clauses.
Pourcetteraison,iln’estpastoujourssaged’ajouterdestermeslégauxqui,aulieu
defaciliterlacompréhensiond’uneclause,peuvententraîneruneconfusion.Siles
circonstancesdémontrentlanécessitéd’incluredetellesexpressions,ilfaudraen
faireunelistenon-exhaustive(i.e.:«fabriquer,utiliseretvendre,incluant,sanss’y
restreindre,ledroitdefairefabriquer,louerouautrementdisposer…»).
Lesdroitsdefabriquer,utiliseretvendresontdesdroitsséparables,mêmes’ilssont
souventemployésensemble.Toutefois,laconcessiondudroitdefabriquerserait
inutilesansledroitadditionneld’utiliseroudevendreleproduitlicencié.Pourcette
raison,lestribunauxvontnécessairementinférerundroitd’utiliseroudevendrele
produitselonlescirconstancesdechaqueaffaire.
Notreprochainarticleporterasurdesclausesqui,bienquesouventignoréesparles
partiesàuncontrat,pourrontavoirdesconséquencesnéfastessurleurrelation
future:«lelicenciéleplusfavorisé»et«lesmeilleursefforts».Sivousdésirezobtenir
desrenseignementssupplémentairesousivousaveztouteautrequestionrelative
auxlicencesouauxtransfertsdetechnologie,n’hésitezpasàcommuniqueravec
FrançoisPainchaudoutoutautremembreduGroupedeTransfertdeTechnologie.
3
ROBIC,ungrouped©avocatsetd©agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd©origine;droitsd©auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel©artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL©INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD