Les risques de contrefaçon de brevets dans le domaine aérospatial
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
LESRISQUESDECONTREFAÇONDEBREVETSDANSLEDOMAINE
AÉROSPATIAL
ADAMMIZERA*
ROBIC,SENCRL
AVOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
DesgrandsjoueursdudomaineaérospatialcommeRolls-Royce,United
Technologies,Eurocopter,BellHelicopter-Textron,ontrécemmentétéimpliqués
d’unefaçonoud’uneautredansdesdossiersdecontrefaçonpotentielledebrevets.
Voicideuxcasrécents,auÉtats-UnisetauCanada,oùlacontrefaçondebrevetsest
encauseetquelquesmoyensconcretspourminimiserlesrisquespourune
compagnieenaérospatiale.
É
TATS-UNIS:ROLLS-ROYCEPOURSUITUNITEDTECHNOLOGIES
Lesfaits
-Enaoût2010,Rolls-RoyceadéposéunerequêtedansledistrictdelaVirginieauxÉtats-UniscontreUnitedTechnologiesCorporation(lacompagniemère
dePratt&Whitney).
-Rolls-RoyceaalléguéquecertainsmoteursdePratt&Whitneyétaientdescontrefaçonsd’unbrevetappartenantàRolls-Royce.
-UndesmoteursimpliquésestlemoteurPW1000GdePratt&Whitney,quidevraitêtreutilisénotammentpourlesavionsCSeriesdeBombardier.
-SelonlesdocumentsdéposésàlaCour,Rolls-RoyceconsidèrequePratt&
WhitneycontreferaitlebrevetUS6,071,077intitulé »SWEPTFANBLADE ».
Lescritèrespourétablirunecontrefaçon
-Engénéral,ilfautprouverqueleproduitdéveloppéparlacompagnieaccuséedecontrefaçonentredanslaportéed’unedesrevendicationsdubrevetdu
propriétairedel’invention.
©CIPS,2010.
*Avocat,ingénieuretagentdebrevetsdeROBIC,
S.E.N.C.R.L.uncabinetmultidisciplinaired’avocats
etd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce.PrésentélorsduSalondel’Aérospatialle2010-
09-10.Publication62.57.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
Laportéedubrevet
-Laportéedubrevetestuntextequidécritenmotslefonctionnementdel’invention,auquels’ajouteunefigure.Ainsi,unsystèmeaussicomplexequ’un
moteurd’avionpeutêtrerésuméenunseulparagraphe.Lelibellédela
revendicationestassezlargepourcouvrirdenombreusesvariantesde
l’invention,toutenétantassezspécifiquepoursedistinguerdestechnologies
déjàexistantes.Parfois,lanouveautéoul’inventivitéd’uneinventiondemeure
dansunedessous-phrasesduparagrapheécritci-dessous.
LarevendicationdebrevetdeRolls-Royce
-Danslecasprésent,unedesrevendicationslespluslargesdubrevetdéposéauxÉtats-Unisselitcommesuit:
« 1.Afanstageofaductedfangasturbineengine,comprising:
-afancasinghavinganinner
ductwallwhichinafanrotor
regionisconvergentinthe
downstreamdirection;and
-afanrotorincludinga
multiplicityofsweptfanblades
spacedapartaroundahub
mountedconcentricallywith
respecttothefanduct,eachof
saidsweptfanbladeshavingatip
profilewhichinrevolutionis
convergentsoastosubstantially
correspondtotheconvergent
ductwall,aleadingedgeofvariablesweepanglewhichvarieswith
increasingbladeheightordistancefromtheaxisofrotation,saidsweep
anglehavingaforwardsweepangleinafirstheightregionbetweenthe
rootandafirstintermediateradius,arearwardsweepangleinan
intermediateradiusandasecondintermediateradius,aforwardsweep
angleinathirdheightregionbetweenthesecondintermediateradiusand
thetipoftheblade,astaggeranglewhichincreasesprogressivelywith
bladeheight. »
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
Commentétablirqu’ilyaunecontrefaçon?
-Pourétablirqu’ilyaunecontrefaçon,Rolls-Roycedoitprouverquelemoteur
dePratt&Whitneycomprendunecomposantequientreàl’intérieurdela
descriptiondelarevendicationcitéeci-dessus.
CommentsedéfendraPratt&Whitney?-Ilyafortàparierque,commedansdenombreuxdossiersdecontrefaçonde
brevets,Pratt&WhitneyallégueraquelebrevetdeRolls-Royceestinvalide
parcequ’ilmanquedenouveautéouestévidentauvudestechnologiesqui
existaientaumomentdudépôtdelademandedebrevet.Pratt&Whitney
devraalorstrouverdestechnologiesoudescombinaisonsdetechnologiesqui
attaqueraientlanouveautéoul’inventivitédeladescriptiondel’inventioncitée
ci-dessus.Unbrevetpeutcontenirdenombreusesrevendicationsdistinctes
aussicomplexesqueleparagraphecitéci-dessus,rendantl’analysedu
dossierd’autantpluscomplexe.Commelacausearécemmentétédéposée,il
seraintéressantdesuivrecedossieraucoursdesprochainsmois.
C
ANADA:EUROCOPTERCONTREBELLHELICOPTER-TEXTRON
Lesfaits-En2008,EurocopteraentreprisdesprocédurescontreBellHelicopter-Textron
Canada,lesaccusantdecontrefaçondebrevetspourunsystème
d’atterrissagebrevetéparEurocopter.
-Eurocopteresttitulaired’unbrevetcanadien(CA2,207,787)pourunsystème
intitulé »TRAIND’ATTERRISSAGEÀPATINSPOURHÉLICOPTÈRE ».
Eurocopterallèguequel’hélicoptèreBell429étaitmunid’untrain
d’atterrissagequicontrefaitcebrevet.
Larevendicationdebrevet
-Larevendicationlapluslargedecebrevetselitcommesuit:
« 1.Traind’atterrissagepourhélicoptère,comprenantdeuxpatins
présentantchacununeplagelongitudinaled’appuiausoletreliésàune
traverseavantetàunetraversearrièreelles-mêmesassujettiesàlastructure
del’hélicoptèrepardesorganesdeliaison,la
traversearrièreétantfixéeparlesextrémités
desesbranchesdescendantesàlapartie
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
arrièredesditesplageslongitudinalesd’appui,car
actériséencequechacun
desditspatinsprésenteàl’avantunezonedetransitioninclinéeàdouble
courbures’orientanttransversalementauxditesplageslongitudinalesd’appui
ausol,au-dessusduplandecesdernières,lesdeuxzonesdetransition
constituantensemble,delasorte,unetraverseavantintégrée,décaléepar
rapportàladélimitationavantduplandecontactdesplageslongitudinales
d’appuidespatinssurlesol. »
Lafigure-Laportéedubrevetn’estpaslimitéeàlafigure,maisplutôtautextedela
revendicationcitéeci-dessus.Lechoixdesmotspeutdoncmenerà
différentesinterprétationsdelaportéedubrevet.
Commentétablirqu’ilyaunecontrefaçon?
-Encoreunefois,EurocopterdoitprouverqueleshélicoptèresBell429
comprennentuntraind’atterrissageayantuneconfigurationentrantàl’intérieur
delaportéedelarevendicationdécriteci-dessus.
CommentsedéfendraBellHelicopter-Textron?
-Encoreunefois,BellHelicopter-Textronpourraalléguerl’invaliditédubrevet
enraisondumanquedenouveautéoud’inventivitéauvudestechnologies
existantesaumomentdudépôtdelademandedebrevet.Ledossierest
encoredevantleTribunaldelaCourfédéraleduCanadaaumomentdela
rédactionduprésentarticle.
L
ESLEÇONSÀTIRERPOURVOTREENTREPRISE
Uneaccusationdecontrefaçondebrevetpeutaffecterlelancementd’unnouveau
produitetminerlaconfiancedesclientsdansleprojet.
Commentévaluerlesrisquesd’unecontrefaçonpotentielled’unbrevet?
-Rechercherlesbrevetspertinentsenvigueur.
-Rechercherdesdemandesdebrevetseninstancepertinentesdansle
domained’inventionoùvotreentrepriseestactive.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
5
Commentexaminerlesinformationsobtenues?
-Lorsd’untelexercice,lesrevendicationsoudemandesdebrevetsdoiventêtre
examinéesenfonctiondesproduitsdevotreentreprise.Ceux-cidoivententrer
àl’intérieurdesdéfinitionsdesditesrevendications.
Étudedestendancesenbrevetagedevoscompétiteurs:l’exempleBoeing
-Pourévaluerlesrisquespotentielsd’êtreencontrefaçond’unbrevetpourune
technologieparticulière,ilestaussipossibled’étudierlestendancesen
brevetagedevoscompétiteurs.Sivostechnologiestombentdansune
classificationdetechnologietrèspopulairedansleportefeuilledebrevetsd’un
devosconcurrentspotentiels,vosrisquesd’êtreencontrefaçond’unbrevet
sontaugmentésenconséquence.Parexemple,uneétudedesdemandes
internationalesdebrevetsdéposéesparlacompagnieBoeingindiquequ’entre
1982et2008,Boeingadéposé1253demandesinternationalesdebrevets,
répartisendifférentescatégoriesdeclassificationdetechnologies,dontles
pluscommunesfigurentci-dessous:
Codesde
classificationTextesdeclassificationNombresde
brevets
danscette
classification
B64CAeroplanes;Helicopters191
B64DEquipmentforfittinginortoaircraft;Flying
suits;Parachutes;Arrangementsor
mountingofpowerplantsorpropulsion
transmission134
B29CShapingorjoiningofplastics;Shapingof
substancesinaplasticstate,ingeneral;
after-treatmentoftheshapedproductse.g.
repairing96
G06FElectricdigitaldataprocessing83
H04LTransmissionofdigitalinformation78
Quefairedevantunbrevetproblématique?
-Danscecas,ilfautévaluerlavaliditédubrevetauvudestechnologiesqui
existaientaumomentdudépôtdelademandedebrevetpertinente.Ainsi,une
compagniepeutévaluerseschancesdepouvoirsedéfendreàl’encontre
d’uneaccusationdecontrefaçonenalléguantl’invaliditédubrevetservantde
baseàl’accusation.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
6
Dansd’autressituations:envisagerlesententesd
elicence
-Dansd’autressituations,ilpeutêtrepréférabledenégocieruneententede
licenceaveclepropriétairedubrevetouproposerunaccèsàsespropres
technologiesoubrevetsàl’intérieurdelicencescroiséess’ilyadesintérêts
communsentrelesdeuxcompagnies.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevoué
depuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstousles
domaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,
marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireet
artistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;
biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-how
etconcurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerceélectronique,
distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeet
arbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentand
trademarkagentsdedicatedsince1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsof
intellectualproperty:patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certification
marksandindicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-trust;
licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;
marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTO
THEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL
1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC
2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
7