Le crowdfunding : une excellente façon de…commettre des erreurs avec sa propriété intellectuelle
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
LECROWDFUNDING:UNEEXCELLENTEFAÇONDE…COMMETTREDES
ERREURSAVECSAPROPRIÉTÉINTELLECTUELLE
V
INCENTBERGERONETSTEVENBENTO*
ROBIC,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Leprésentarticles’inscritdansunetrilogieportantsurlefinancementparticipatifou
crowdfunding,unphénomènesocialauventdanslesvoiles.
Bienquecemodedefinancementparaissesimpleetconvivial,l’adoptern’apporte
aucunrépitquantàlagestiondiligentedesactifsdepropriétéintellectuelle(ci-après
«PI»).Aveclecrowfunding,lanégligencedelaprotectiondesesélémentsdePI
estparfoissévèrementpuniepardeserreurscouteusesquipeuventmenacerla
surviedeprojetsoud’entreprises.Parexemple,lepartagehâtifd’informationssur
uneplateformedefinancementparticipatifprésenteunrisquefortimportantettrop
peusouventdiscuté:lerisquedevoirsesidéescopiéespardestiersoude
compromettreleurcaractèrebrevetable.Eneffet,ilestrare,àcestadeduprocessus
dedéveloppementd’uneentrepriseoud’unprojet,quelesélémentsdePIsoient
protégésadéquatement,surtoutpourlespluspetitesentreprises(start-ups)etles
projetsembryonnaires.Lesparagraphesquisuiventdétaillerontleséléments
importantsàconsidérerenmatièredePIdanslecadred’unmodedefinancement
participatif,peuimporteletypechoisi(voirl’articleprécédent
http://newsletter.www.robic.ca/nouvelle.aspx?id=292
Aspect1:Quellesinformationsdivulguerpubliquement?
Avantd’entamerl’analysejuridique,ilimportedemieuxcomprendrelaréalitéde
l’entrepriseoudel’individuderrièreunprojetfinancéparlecrowdfunding.Bienque
laprotectiondesdiversélémentsdePIsoitunatoutpourtoutprojet,lapersonneou
l’entreprisedoitsouventopterpourunegestiontrèsstrictedesesressources
financières.Tropsouvent,l’instigateurduprojetmettradavantagel’accentsurle
développementduproduitouserviceplutôtquesursaprotection,cequipeutdans
certainscass’avéreruneerreurstratégiqueimportante.
Àladifférenced’unmodedefinancementprivéplusconventionnel,lecrowdfunding
seprêteplutôtmalauxententesdeconfidentialité,comptetenuquelefondement
©CIPS,2015.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinPrintemps2015(vol.18no4)ducabinet.Publication068.193F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
mêmeducrowdfundingestlepartagedesonprojetoudesonidéeaveclepublic.
Donc,quellequesoitlastratégiedePIconsidérée,ilconvientdegarderàl’esprit
qu’unpartaged’informationssensiblesconcernantlesproduitsetservicesoula
stratégiecommercialed’uneentrepriseestsusceptibled’attirerl’attentiondes
concurrentssouhaitantpénétrerlesegmentdemarchéconvoité.Ilestdonc
primordialdesélectionneravecgranddiscernementlesinformationsquel’on
divulguerapubliquement,afind’éviterlareproductionparuntiersdesonmodèle
d’affairesoudesonproduit.
Lapersonneoul’entreprisequifaitappelauCrowdfundingdoitdoncjauger
l’équilibresouhaitableentrelaprotectionetlaconfidentialitédecertainsdesesactifs
dePIavecladivulgationdesuffisammentd’informationpourcréerunengouement
danslepublicafindeleversuffisammentdefonds.
Aspect2:Lesrisquesliésàladivulgationd’uneinventionsusceptibled’être
protégéeparunbrevet
L’article28.2delaLoisurlesbrevetsprévoitqu’àcompterdeladivulgationpublique
del’inventionparl’inventeur,cedernierdisposed’undélaid’unanpourdéposerune
demandedebrevetformelle,sansquoiilvoitlamatièrepotentiellementbrevetable
devenirdel’artantérieuretl’inventionperdresoncaractèredenouveauté.Cette
périodedegrâced’unansuivantunedivulgationpubliquedel’inventionn’existepas
danslaplupartdessystèmesjuridiquesautresqueceuxduCanadaetdesÉtats-
Unis,desortequeladivulgationpubliquedel’inventionparl’inventeurrisquerade
rendrel’inventionnonbrevetabledansunemajoritédepays.
Unesolutionàlaproblématiquedeladivulgationnonprotégéeparlesmoyensde
protectiondePIestdeprocéderaudépôtd’unedemandedebrevetavanttoute
divulgationpubliquedel’invention.Ilseradoncpossiblededivulguerl’invention
publiquementaprèsledépôtdecettedemandedebrevet,toutenpouvant
mentionnerauxnombreuxcontributeursqu’ilscontribuentàfinancerunproduiten
instancedebrevet.
Ilestégalementànoterquenoscommentairesrelatifsàladivulgationpublique
d’uneinventionpotentiellementbrevetablesontégalementapplicables,avecles
ajustementsquis’imposent,àladivulgationpubliquedel’aspectvisuelduproduit,
quipourraitquantàluiêtreprotégeablepardessinindustriel.
Aspect3:Àquilamarquedecommerce?
L’enregistrementd’unemarquedecommercen’estpasobligatoireauCanadapour
bénéficierd’uneprotectionminimaleetlimitéegéographiquement.Cecidit,seul
l’enregistrementpeutconféreràuntitulaireledroitexclusifàl’emploidesamarque
decommercedansl’ensembledupays,enassociationavecsesproduitsou
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
services.Ilestrecommandédeprocéderàl’enregistrementd’unemarquede
commercerapidement,afind’évitertoutproblèmedeconfusionavecunemarque
identiqueoucréantdelaconfusionquiseraitadoptéesubséquemment.
Unautrepointimportantàconsidérerestdedéterminersilamarquedecommerce
retenueparl’entrepriseporteàconfusionavecunemarquedecommerce
enregistréeouutiliséeantérieurementparuntiers.Dansuntelcas,l’entreprisepeut
s’exposeràdesrecoursenviolationdemarquedecommerce.Desrecherches
préalablespeuventêtreeffectuéesafindedéterminersiunemarquepeutvalidement
êtreenregistréeouemployéesurlemarché.Lavisibilitéetlerayonnementdela
marquedecommerced’uneentrepriseétantgrandementamplifiésparlapublicité
offerteparleCrowdfuding,mieuxvautprévenirqueguérir!
Conclusion
Ilnepeutêtrefaitabstractiondufaitqu’uneèrenouvelles’ouvreànous,uneèreoù
ilnousserabientôtpossible,notammentavecl’accessibilitédesimprimantes3D,de
copierfacilementetàfaiblecoûtlesidéespubliquementaccessibles.Ilestdonc
importantd’élaborerunestratégiedeprotectiondesesactifsdePIassuranttantsa
protectionquesarentabilité.Lorsqu’endébutdeprojet,lesactifsfinanciersne
permettentpaslamiseenplaced’unestratégiedeprotectiondePIefficace,ilest
toutdemêmeconseilléd’assurerunminimumdeprotectionetdefairepreuved’une
vigilanceaccruequantàl’informationrenduepublique.
Cequ’ilfautretenir:leCrowdfundingestuneexcellenteméthodedeleverdes
capitauxpourlespetitesentreprises,maisletoutdoitêtrefaitavecdiscernement
pouréviterdesefairecopieroudeperdredesprotectionspotentiellesdesaPI!
Danslaprochaineéditiondubulletin,noustraiteronsdelalégislationrévisée
proposéeparl’Autoritédesmarchésfinanciersetdelamanièredontcelle-cipourrait
avoirunimpactsurlefinancementparticipatifenéquité,dontnotammentsurla
créationetl’opérationdeportailsdefinancementparticipatifenéquité.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
Pourdesservicesdeconseilsdansledomainedelapropriété
intellectuelleetdestechnologiesdel’informationetdescommunications
(incluantlesservicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)
demêmequedesservicesjuridiques.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
oumarquestylisée«R»stylisé
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
5
ROBIC®/MD
oumarquestyliséeROBIC++++
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
MarquesdecommercedeROBIC,S.E.N.C.R.L.poursesservicesde
conseilsdansledomainedelapropriétéintellectuelleetdes
technologiesdel’informationetdescommunications(incluantles
servicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)demême
quesesservicesjuridiques
************************************************************************************************
**
Forservicespertainingtointellectualproperty,technologyand
communicationlawandrelatedmatters(includingpatentandtrade-mark
agencyservices)aswellaslegalservices.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
6
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
orstylizedR
®/MD
ROBIC®/
MD
orstylizedROBIC++++
®/MD
orstylizedROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
orstylizedROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
7
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
Trade-marksofROBIC,LLPforitsservicespertainingtointellectual
property,technologyandcommunicationlawandrelatedmatters
(includingpatentandtrade-markagencyservices)aswellaslegal
services