Le brevet du Viagra™ invalidé par la Cour Suprême du Canada
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
LEBREVETDUVIAGRAMDINVALIDEPARLACOURSUPREMEDUCANADA
G
ABRIELLEMOISAN*
ROBIC,
SENCRL
AVOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Lebrevetquiportesurl’usagedelamoléculeactiveduViagraMD,lesildénafilafait
l’objetd’unedécisionunanimedeseptjugesdelaCoursuprêmeduCanadale8
novembre2012
[TevaCanadaLtéec.PfizerCanadaInc.,2012CSC60].Celle-cia
considéréquelebrevetcanadien2163446étaitinvalide,renversantlesdécisions
delacourfédéraleetdelaCourd’appelfédérale,aumotifqueladescriptionde
l’inventionétaitinsuffisanteàladatededépôtdelademandedebrevet,etdoncnon-
conformeàl’article27(3)delaLoisurlesbrevets
,donttexte
lemémoiredescriptifdoit
(a)décrired’unefaçonexacteetcomplètel’inventionetson
applicationouexploitation,tellesquelesaconçuessoninventeur
.
L’expirationdubrevetétaitprévueenmai2014,20ansaprèsladatededépôtdela
demandedebrevet,maiscettedécisionpermettraàlacompagniedemédicaments
génériques,TevaPharmaceuticalIndustries(anciennementNovapharmLimited),
d’obtenirunavisdeconformitéduMinistèredelasantéetd’entrersurlemarchédès
maintenant.
LebrevetdePfizerdécritetrevendiquel’utilisationd’unefamilledecomposéspourle
traitementdel’impuissancechezl’homme.Danslacourtedescriptionde12pages,il
estseulementmentionnéque«undescomposésparticulièrementprivilégiéscause
uneérectionpéniennechezleshommesimpuissants»,sanstoutefoispréciserla
structureexacteducomposéayantcettepropriété.Ensuite,danslesrevendications,
rédigéesen«cascade»,lecomposéestd’abordrevendiquéparuneformule
chimiquegénérique«visantplusde260trillionsdecomposés».Lesrevendications
seterminentparlesrevendications6et7,ajoutéesaprèsledépôtdelademande,
couvrantchacuneunseulcomposé.Larevendication7couvrelamoléculeactivedu
Viagra
MD(lesildénafil),maisriendanslebrevetn’indiquequec’estlamolécule
revendiquéedanslarevendication7quiestlesildénafil.
CitantladécisionAZT
[AZTestlenomusueldel’arrêtdelaCoursuprêmeApotex
Inc.c.WellcomeFoundationLtd.,2002CSC77]etreprenantl’article27(3)delaLoi
surlesbrevets,laCoursuprêmeaestiméqueletitulairedubrevetn’avaitpasrempli
sesobligationsdanslecadredumarchésynallagmatique(quidproquo)qui
©CIPS,2012.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinAutomne2012(vol.16no3)ducabinet.Publication068.154F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
intervientselonlaLoisurlesbrevets:legouvernementcanadienaccordeun
monopolesuruneinventionpendant20ansàlaconditionquel’inventionsoit
nouvelle,inventive,utilemaisaussientièrementdivulguéeàladatededépôtdela
demande,etcedefaçonàpermettreàlapersonneverséedansl’artdereproduire
l’inventionàl’expirationdubrevet.
DansladécisionAZT,laCoursuprêmeavaitprécisélanaturedecemarché:
Commeonl’aditàmaintesreprises,lebrevetn’estpasune
distinctionouunerécompenseciviqueaccordéepourl’ingéniosité.
C’estunmoyend’encouragerlesgensàrendrepubliquesles
solutionsingénieusesapportéesàdesproblèmesconcrets,en
promettantdeleuraccorderunmonopolelimitéd’uneduréelimitée.
Ladivulgationestleprixàpayerpourobtenirleprécieuxdroitde
propriétéexclusifquiestunepurecréationdelaLoisurlesbrevets.
LaCouraestiméquefairedestestssupplémentairespourvérifierlequeldes2
composésdesrevendications6et7étaitactifetreprésentaitl’inventionàladatede
dépôtdelademande,nepermettaitpasaupublicd’utiliserl’inventionaveclemême
succèsquel’inventeur.Eneffet,telquementionnéci-dessus,iln’estpasindiqué
dansladescriptionquelesildénafilconstituelecomposéefficaceetce«mêmesile
lecteurversédansl’artsaitque,dansunbrevetrenfermantdesrevendicationsen
cascade,c’esthabituellementlecomposéindividuelrevendiquéendernierqui
constituelecomposéutile».Enfait,laCourconsidèreque«Pfizerdisposaitdes
donnéesnécessairespourpréciserquelétaitlecomposéefficacemaiselles’enest
abstenue»,commesiPfizeravaitvoulu«cacher»soninvention.Suiteàcette
décision,ildevientdoncencoreplusimportantdes’assurerd’avoirunedivulgation
complètedel’inventiondanslademandedebrevetaumomentdudépôt.
UnautremotifdiscutédevantlaCoursuprêmeétaitlemanquededivulgationdela
prédictionvalable,doctrineutiliséepourdémontrerl’utilitéquandcelle-cin’apparaît
pasclairementdeladescription.CemotifaétéécartérapidementparlaCour
suprêmeaumotifquel’utilitéétaitbiendémontréedanslademande,oùPfizerfait
mentiond’essaiscliniques.Iln’étaitdoncpasnécessaired’invoquerladoctrinedela
prédicationvalable.
L’impactfinaldecettedécisionn’estpasencoreconnu.Eneffet,cettedécisionaété
renduedanslecadred’uneprocéduresimplifiéesurnomméePMNOC,permettantà
desgénériquesdedemanderauministredelasantéunavisdeconformitépourleur
produitgénériquesileursallégationsquantàl’absencedebrevetsvalidespouvant
lesempêcherdefabriquer,vendreouutiliserl’inventionsontvérifiées.Cetypede
décisionn’estexécutoirequ’entrelespartiesaulitige.Ainsi,enl’espèce,seulTeva
devraitobtenirunavisdeconformitéauvudecettedécision.Lesautrescompagnies
génériquesdevraientpoursuivredesprocéduresenparallèle.Seuleunedécision,au
fond,permettraitd’invaliderlebrevetetdeleretirerduregistredesbrevets.
Cependant,laconclusiondeladécision«lebrevetestinvalidé»porteàconfusionet
letitulairedubrevetasouhaitéobtenirdesclarificationsoumodificationsquantàla
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
conclusiondeladécision,envertudesarticles76et81desrèglesdeprocédurede
laCoursuprême,lebrevetnedevraitpasêtreradiéduregistre,suiteàcette
décision.Parailleurs,dansuneprocédureparallèleimpliquantPfizeretApotexpour
lemêmebrevet
[NodedossieràlacourfédéraleT-772-09,décisionnonencore
publiéeaumomentdelarédactiondecetarticle],lejugedelaCourfédéralea,
depuis,notéquebienqueladécisiondelaCoursuprêmeaitétérenduedansle
cadred’uneprocédurePMNOC,laquestionsoulevéeétantunequestiondedroit,la
CourfédéraleesttenuederespecteretderendrelamêmedécisionquelaCour
suprême,soitdepermettreauministredelaSantéd’émettreunavisdeconformité
pourlesildénafilpourApotex
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevouédepuis1892à
laprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessins
industrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;
informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;
secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;
commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,
litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentand
trademarkagentsdedicatedsince1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectual
property:patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksandindications
oforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,
softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,
know-how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,
distributionandbusinesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)