L’alinéa 37(1)c) de la Loi sur les marques de commerce et l’arrêt Unitel (2001)
Vol.13,no3
L’alinéa37(1)c)delaLoisurles
marquesdecommerceetl’arrêtUnitel
MarcGagnon*
1.Introduction
Le28septembre2000,dansl’affaireUnitelInternationalInc.c.
Canada(RegistrarofTrade-marks)
1,laCourd’appelfédéraledu
Canada,parlejugeRothstein,arenduunarrêtauxtermesduquelil
aétédécidéquelesdatesdepremieremploispécifiéesdansdeux
demandesd’enregistrementeninstancen’étaientpaspertinentes
lorsdel’applicationdel’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesde
commerce(ci-après,laLoi).Enfait,laCourapréciséquelaseule
questionétaitdedéterminers’ilyavaitconfusionentrelamarquede
commerceexaminéeetuneautremarquedecommercepourlaquelle
unedemanded’enregistrementaétéantérieurementdéposée.
Bienqu’ilsoitpossibledeprétendrequelaportéedel’arrêtUni-
teldoiveêtrelimitéeauxfaitsenlitigedanscetteaffaire,leBureau
desmarquesdecommerceajugénécessairedepréparerunprojet
d’énoncédepratiqueàlasuitedecettedécision.Dansceténoncéde
pratiqueintituléDroitàl’enregistrement–Marquescréantdela
confusion,onproposequeleregistrairedesmarquesdecommerce
(ci-après,leRegistraire)netiennepluscomptedesdatesdepremier
emploispécifiéesdanslesdemandesd’enregistrementlorsqu’il
803
©MarcGagnon,2001.
*AvocatetagentdemarquesdecommerceducabinetSmart&Biggar.
[N.d.l.r.:Cetarticleaétéreçuavantl’Énoncédepratiquedu7mars2001.]
1.
UnitelInternationalInc.c.Canada(RegistrarofTrade-marks),[2000]F.C.J.
1652(QL),[2000]CarswellNat2545,http://www.cmf.gc.ca/en/cf/2000/orig/html/
2000fca27542.o.en.html,versionfrançaisedisponibleàhttp://www.cmf.gc.ca/fr/
cf/2000/orig/html/2000fca27542.o.fr.html(C.A.F.).
appliquel’alinéa37(1)c)delaLoiaustadedel’examen.Deplus,on
préciseque,lorsquedesmarquesdecommerceeninstancecréentde
laconfusion,lapersonneayantdroitàl’enregistrementdelamarque
decommerceestcelledontladatededépôt(ouladatedepriorité
conventionnelle)desademanded’enregistrementestantérieureà
celledel’autredemande.
LeBureaudesmarquesdecommerce,sefondantsurl’arrêt
Unitel,proposedoncunsystèmed’enregistrementoùceluiquibéné
–
ficiedeladatededépôt(oudeladatedepriorité,sirevendiquée)
laplusantérieureauragaindecausesurtouteautredemande
d’enregistrementetce,peuimportentlesdatesdepremieremploi
spécifiéesdanslesdemandes.
Nousnousproposonsdoncderevoirlesdécisionsdansl’affaire
Uniteletcertainsprincipesd’interprétationlégislativeainsique
l’économiedelaLoipourenfindéterminerquelleseraitlameilleure
interprétationàdonneràl’alinéa37(1)c)delaLoi.
2.Décisionsdansl’affaireUnitel
Rappelonstoutd’abordlesfaits.Le14juin1990,larequérante
UnitelInternationalInc.déposaitunedemanded’enregistrement
pourlamarquedecommerceUNITELpourusageenliaisonavec
radiotelecommunicationequipment,namely,landmobileradios,
radiotelephones,mobile2wayradios;portable2waymobileradios;
repairandmaintenanceoftheabove-listedwares,cettedemandespé-
cifiantle8juillet1985commedatedepremieremploi(ci-après,la
demande660,367).
Lorsdel’examendelademande660,367,leRegistraires’est
objectéàl’enregistrementdelamarqueUNITELsurlabasequela
requéranten’étaitpaslapersonneayantdroitàl’enregistrementen
raisond’unedemandeeninstancedéposéele10janvier1990parla
sociétéCanadianPacificTelecommunicationsInc.pourlamarque
decommerceUNITEL,demandespécifiantle19septembre1977
commedatedepremieremploi(ci-après,lademande648,456).
Ilfauticinoterqueladatededépôtdelademande648,456
(10janvier1990)etladatedepremieremploispécifiéedanscette
demande(19septembre1977)étaienttoutesdeuxantérieuresà
cellesserapportantàlademande660,367,soitles14juin1990et
8juillet1985respectivement.
804LesCahiersdepropriétéintellectuelle
Danssadécisiondu22mai1998,leRegistrairerejetaitfinale
–
mentlademande660,367envertudel’article37(1)c)delaLoien
indiquantquelarequéranten’étaitpaslapersonneayantdroità
l’enregistrementenraisondelademande648,456spécifiantune
datedepremieremploiantérieureàcellespécifiéedanslademande
660,367.Àcetégard,onpeutlirecequisuitdanscettedécision:
[Traduction]Encequiconcernelesdispositionsdel’article6de
laLoi,particulièrementlescritèrespourapprécierlaconfusion
exposésauparagraphe(5)del’article6delaLoi,jesuiscon
–
vaincuequelamarquequifaitl’objetdelaprésentedemande
UNITELcréedelaconfusionaveclamarquequifaitl’objetde
lademanden
o648,456UNITEL.[…]
Puisqueladatedepremieremploirevendiquéedanslapré
–
sentedemande,le8juillet1985,estpostérieureàseptembre
1977,datedepremieremploirevendiquéedanslademande
n
o648,456,déposéeantérieurement,larequéranten’apasdroit
àl’enregistrementvulesdispositionsdel’alinéa16(1)a)dela
Loi.J’ainotévoscommentairesausujetdeladatedepremier
emploirevendiquéedanslademanden
o648,456.Toutefois,au
coursdelaprocédured’examen,lapratiqueestdetraiterune
datedepremieremploirevendiquéecommeexacte.Onconsi-
dèrequel’endroitindiquépourl’examendecontestationsde
datesrevendiquées,c’estlaprocédured’oppositionouunepro-
cédurejudiciaire,quicomportentlecadreprocéduraletles
mécanismesdepreuveadaptésàdesquestionscontestéesde
cettenature.Donc,lamarqueestrefuséeenvertudel’alinéa
37(1)c)delaLoi.
LadécisionduRegistraireaensuiteétéportéeenappeldevant
lasectiondepremièreinstancedelaCourfédéraleduCanada.Ainsi,
le15janvier1999,lejugePinardarejetél’appeldelasociétéUnitel
InternationalInc.
2.LejugePinardatoutd’abordcirconscritl’appel
delafaçonsuivante:
Laseulequestionsoulevéeparl’avocatdelademanderesseà
l’audienceportesurlepointdesavoirsileregistraireesttenu
d’uneobligation,àl’endroitdelademanderesse,depubliersa
demandeenvuedelaprocédured’oppositionavantdeconclure
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce805
2.UnitelInternationalInc.c.(Canada)RegistrarofTrade-marks(1999),86C.P.R.
(3d)467,162F.T.R.81,[1999]FCJ46(QL),[1999]A.C.F.46(QL),http://www.
cmf.gc.ca/en/cf/1998/orig/html/1998fca23840.o.en.html,enversionfrançaiseà
http://www.cmf.gc.ca/fr/cf/1998/orig/html/1998fca23840.o.fr.html(C.F.).
quelarequérante«n’estpaslapersonnequiadroitàl’enre
–
gistrementdelamarquedecommerceparcequecettemarque
créedelaconfusionavecuneautremarquedecommerceenvue
del’enregistrementdelaquelleunedemandeestpendante»,
commeleprévoitl’alinéa37(1)c)delaLoi.
3
Àpartirdecetteprémisse,ilaensuiteindiquéquel’article
37(1)delaLoin’offrequedeuxchoixpossiblesauRegistraire:il
rejetteunedemanded’enregistrements’ilestconvaincuquel’uneou
l’autredessituationsspécifiéesauxparagraphesa),b)ouc)estren
–
contréeouilfaitpublierlademandes’iln’enestpasainsiconvaincu.
LejugePinardaenfinconcludelafaçonsuivante:
Enconséquence,comptetenudelapreuve,jeconclusquele
registraire,aprèss’êtreconforméentouspointsauxexigences
duparagraphe37(2)delaLoietaprèsavoirexaminélesobjec-
tionsdel’appelante,pouvaitàbondroitrejeterlademande
decelle-ciaumotifquelesrenseignementsdonnésdansles
demandes648,456et660,367étaientexacts.
Pourcesmotifs,l’appelestrejetéetl’ordonnancedemandamus
quiétaitsollicitéepourordonnerauregistrairedepublierla
demanden
o660,367dansleJournaldesmarquesdecommerce
estrefusée.4
LadécisiondujugePinardaégalementétéportéeenappel
devantlaCourd’appelfédéraleetle28septembre2000,lejugeRoth-
stein,pourlaCour,arejetél’appelenconcluantdelafaçonsuivante:
Dansleursmotifs,leregistraireetlejugedepremièreinstance
renvoientauxdatesalléguéesdanslesdeuxdemandesconcer-
nantl’emploiinitialdelamarquedecommerce.Noustenonsà
signalerqueladateàlaquellelamarquedecommerceaété
employéepourlapremièrefoisn’estpaspertinenteauxfinsde
l’alinéa37(1)c).Laseulequestionàtrancherestdesavoirs’il
yaconfusionentrelamarquedudemandeuretcellepour
laquelleunedemanded’enregistrementestdéjàeninstance.
L’appelanteparaîts’inquiéterdecequel’applicationdel’alinéa
37(1)c)estsusceptibled’occasionnerdesretardsetdemulti-
plierlesinstances.Sitelestlecas,ilappartientauParlement,
etnonàlaCour,deremédieràlasituation.
5
806LesCahiersdepropriétéintellectuelle
3.Id.,par.7(A.C.F.).
4.Id.,par.16et17(A.C.F.).
5.Note1,par.4et5.
3.Principesd’interprétationlégislative
Ilestbienreconnuquelesarticlesd’uneloinepeuventêtrelus
isolémentetqu’ilsdoiventplutôtêtreinterprétésàlalumièredes
autresarticlesetenconsidérantl’économiedelaLoi,sonobjetet
l’intentiondulégislateur.
Ceprinciped’interprétationlégislativeaétéénoncéparle
VicomteSimondsdelaHouseofLordsdansladécisionA.G.c.Prince
ErnestAugustusofHanover,[1957]A.C.436,àlapage463:
[…]theelementaryrulemustbeobservedthatnooneshould
professtounderstandanypartofastatuteoranyotherdocu
–
mentbeforehehasreadthewholeofit.Untilhehasdoneso,
heisnotentitledtosaythatitoranypartofitisclearand
unambiguous.
CeprincipeaégalementétédiscutéparlaCoursuprêmedu
CanadadansladécisionCloutierc.LaReine,[1979]2R.C.S.709,où
lejugePratte,pourlamajorité,aindiquéàlapage719:
Unedispositionlégislativenes’interprètepasisolément;pour
endéterminersonvéritablesens,ilfautnécessairementtenir
comptedel’objetmêmedelaloioùellesetrouveetdel’en-
sembledesdispositionsquis’yrattachent.Autrement,l’on
risqued’arriveràunrésultatabsurde.
Enfait,ceprincipedecohérencedelaloiaétéconsacréenjuris-
prudencedepuistrèslongtemps:
Nemoenimaliquampartemrecteintelligerepotestantequam
totumiterumatqueiterumperlegerit.
6
Deplus,ilestmaintenantreconnuqu’onpeutavoirrecoursà
l’historiquedelaloietauxtravauxpréparatoiresafind’interpréter
unarticled’uneloisousexamen.Àcetégard,lejugeIacobucci,pour
laCoursuprêmeduCanada,dansl’arrêtRizzo&RizzoShoesLtd.
(Re),[1998]1R.C.S.27,s’exprimaitainsiàlapage45:
Enpremierlieu,àmonavis,l’examendel’historiquelégislatif
pourdéterminerl’intentiondulégislateuresttoutàfaitappro-
priéetnotreCouryaeusouventrecours.[annotationomise]
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce807
6.LincolnCollege(1595),3Co.Rep.58b,59b,76E.R.764.Traductionlibre:Nul
nepeutcomprendrecorrectementunepartied’uneloiavantd’avoirluetrelule
tout.
L’alinéa37(1)c)delaLoidoitdoncs’interpréteràlalumièredes
autresarticlespertinentsdelaLoi,enconsidérantl’économiedela
Loiet,sinécessaire,enayantrecoursàsonhistoriqueetauxtravaux
préparatoires.
4.ÉconomiedelaLoi
4.1Lacréationdesdroitsdansunemarquedecommerce
L’article3delaLoiprécisedequellefaçonunemarquedecom
–
mercedevientréputéeadoptée:
i.lorsqu’unepersonneacommencéàemployerlamarquede
commerceauCanada;
ii.lorsqu’unepersonneacommencéàfaireconnaîtrelamar-
quedecommerceauCanada;ou
iii.lorsqu’unepersonneaproduitunedemanded’enregistre-
mentpourlamarquedecommerceauCanada.
L’article16delaLoiprécisequiestlapersonneayantdroità
l’enregistrementdelamarquedecommercepourlestroissituations
suivantes:
(1)enregistrementdesmarquesemployéesourévéléesau
Canada;
(2)marquesdéposéesetemployéesdansunautrespays;et
(3)marquesprojetées.
Encequiconcernelacréationdesdroitsdansunemarquede
commerceetlapersonneayantdroitàsonenregistrement,leDoc-
teurHaroldJ.Foxs’exprimaitcommesuit:
Thesysteminstitutedbythe1953Actisessentiallythefollow-
ing:Apersonisentitledtoregistrationofaregistrabletrade
markonthebasisof(a)hisuseormakingknownofthetrade
markinCanada,(b)hisregistrationofthetrademarkina
Unioncountryandhisuseofthetrademarkabroad,or(c)his
808LesCahiersdepropriétéintellectuelle
intentiontousethetrademarkinCanadafollowedbyactual
useofitafterallowanceofhisapplicationbutbeforeregistra
–
tion.
7
Deplus,ilesticitrèsutiledeseréférerauRapportdelaCom
–
missionderévisiondelaLoisurlesmarquesdecommercedu20jan
–
vier1953
8.Ainsi,souslasectionintituléePersonnesayantdroità
l’enregistrement,onpeutlirecequisuitauxpages30et31durap
–
port:
Ilexiste,defait,troisrégimeslégauxpossiblesàl’égardde
l’enregistrementdesmarquesdecommerce.Lepremierestle
régimeselonlequellesdroitsattachésàlamarquedecom
–
mercenedépendentquedel’enregistrement.[…]Ledeuxième
régimeestceluiselonlequellesdroitsàunemarquedecom-
mercenedépendentquedel’usage.[…]Letroisièmerégime
possibleconsisteenuncompromisentrelesdeuxpremiers.La
loisefondesuruntelrégimedecompromisdansbeaucoupde
paysimportantstelslaGrande-BretagneetlesÉtats-Unis.Il
estévidentqu’onpeutainsiobtenirdiverscompromisselon
qu’onmetl’accentsurlepremierousurlesecondrégime.La
Commissionacertesétéimpressionnéeparlepoidsdel’opinion
émiseenréponseàsonquestionnaire,opinionquipenchaitdu
côtédelacertitude,maiselleaaussiconsidéréqu’ilétaitgrave
deminimiserl’incidencedescasoùlepublicétaitvictimedela
confusionetdel’injustice.Nousavonsdoncconcluquelerégime
leplussatisfaisantseraitceluienvertuduquellesdroitsàla
marquedecommercedépendentpremièrementdel’usage,mais
selonlequell’enregistrementdevrait,aprèsqu’untempsrai-
sonnables’estécoulédepuisqu’ilauraétéobtenu(durant
lequeltoutepersonneayantemployéoriginairementlamarque
peutencontesterlebien-fondé)mettrefinauxdroitsàla
marquedecommerce,sousréservedel’obtentiond’unemesure
deprotectiondontbénéficieralepremierusagernoninscritet
lepublicàquileproduitestfamilierdanslarégionoùlecom-
merçantexercesoncommerce.[Lesitaliquessontnôtres.]
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce809
7.HaroldGeorgeFOX,TheCanadianLawofTradeMarksandUnfairCompeti-
tion,3eéd.(Toronto,Carswell,1972),àlapage224.
8.Ilfautpréciserqu’ilestd’autantplusutileetpertinentdeseréféreràcerapport
puisqu’ilconsacreplusdecinqansdetravaildespécialistesenmatièredepro-
priétéintellectuelleetqueleprojetdeloiquiyétaitannexéfutlasource,àquel-
quesmodificationsprès,delaLoisurlesmarquesdecommercesanctionnéele
14mai1953etentréeenvigueurle1
erjuillet1954.
Etàlapage32durapport,onpeutégalementlirecequisuit:
Àlalumièredecesdiversesobservations,lasolutionproposée
dansleprojetdeloi(article16)est,danslesgrandeslignes,la
suivante.Unepersonneestautoriséeàenregistrerunemarque
decommercesusceptibled’enregistrementauxconditionssui
–
vantes:a)l’usageoularévélationdelamarquedecommerceau
Canada;b)l’enregistrementparelledelamarquedecommerce
dansunpaysdel’Unionetsonemploiàl’étranger,ouc)
l’intentiond’utiliserlamarquedecommerceauCanada,suivie
desonutilisationeffectiveaprèsquesademandeaétéagréée,
maisavantl’enregistrement.Danslecasdel’alinéaa)[16(1)de
laprésenteLoi–Enregistrementdesmarquesemployéesou
révéléesauCanada],ladatesurlaquellesefondeledroità
l’enregistremententrerequérantsrivauxestcelleàlaquelleona,
pourlapremièrefois,utiliséourévélélamarquedecommerce
auCanada.Encequiconcernelescasprévusdanslesalinéas
b)etc),ladateenquestionestcelleàlaquelleaétéreçuela
demanded’enregistrementauCanada.Lerequérantdeman-
dantl’enregistrementd’unemarquedecommerceadroità
l’enregistrementd’unetellemarquesi,avantladatedécisive,
personned’autren’a,auCanadautiliséourévélé,unemarque
decommerceportantàconfusion,nidemandél’enregistrement
d’unetellemarqueauCanada,nin’avaitutiliséauCanadaun
nomdecommerceportantàconfusion,àmoinsquelamarque,
lademandeoulenomantérieursn’eussentétésubséquemment
abandonnés.[Lesitaliquessontnôtres.]
L’économiegénéraledelaLoiveutdoncquelesdroitsdans
unemarquedecommerces’acquièrentetsubsistentparlebiais
del’emploidecettemarquedecommerce,nonobstanttouteautre
démarchepouvantêtreeffectuéeparlasuitepourl’enregistrer:
ItistritelawundertheTradeMarksActrightsinatrademark
flowfromusenotfromregistration[…]
9
Encesens,afindedéterminerlapersonneayantdroitàl’enre-
gistrementd’unemarquedecommerce,ladatedepremieremploiau
Canadadecettemarquedecommerceconstitueunedonnéefonda-
mentale.
810LesCahiersdepropriétéintellectuelle
9.KabushikiKaishac.SDBDesignGroup(1986),9C.P.R.(3d)465(C.F.(1reinst.)),
lajugeReedàlapage468.
4.2L’examend’unedemanded’enregistrement
Afind’obtenirl’enregistrementd’unemarquedecommerce,un
requérantpeutdéposerunedemanded’enregistrementauprèsdu
Registrairefondéesurl’unoul’autredesfondementsprécités
suivants:i)l’emploidelamarquedecommerce;ii)l’enregistre
–
mentetl’emploidelamarquedecommercedansunautrepays;et
iii)l’emploiprojetédelamarquedecommerce.UnefoisqueleRegis
–
trairereçoitcettedemanded’enregistrement,cettedernièreestpar
lasuiteexaminée.
Danslecadredecetexamen,leRegistrairedoit,soitrefuserla
demanded’enregistrement,soitl’accepterpourpublication,enappli
–
quantlescritèresspécifiésàl’article37(1)delaLoiquiselitcomme
suit:
Demandesrejetées
37.(1)Leregistrairerejetteunedemanded’enregistrement
d’unemarquedecommerces’ilestconvaincuque,selonlecas:
a)lademandenesatisfaitpasauxexigencesdel’article30;
b)lamarquedecommercen’estpasenregistrable;
c)lerequérantn’estpaslapersonnequiadroitàl’enregis-
trementdelamarquedecommerceparcequecettemarque
créedelaconfusionavecuneautremarquedecommerceen
vuedel’enregistrementdelaquelleunedemandeestpen-
dante.
Lorsqueleregistrairen’estpasainsiconvaincu,ilfaitannoncer
lademandedelamanièreprescrite.[Lesitaliquessontnôtres.]
Envertudecetarticle,leRegistrairedoitdoncs’assurerquela
demanded’enregistrementrépondeauxconditionssuivantes:
a)lademanded’enregistrementestconformeauxdispositions
del’article30delaLoi;
b)lamarquedecommerceestenregistrable;et
c)lerequérantestlapersonneayantdroitàl’enregistrement
delamarquedecommerce.
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce811
EncequiconcernelespouvoirsconférésauRegistraireàce
stade,ilestànouveauutiledeseréférerauRapportdelaCommis
–
sionderévisiondelaLoisurlesmarquesdecommerce,sousla
sectionDemandesd’enregistrement,àlapage34:
[…]laCommission[conclut]quelepouvoirqu’aleregistrairede
refuserunedemandeenpremierlieudevraitserestreindreà
troismotifsprincipaux:1
oquandlademanden’estpasrédigée
dansuneformeacceptable;2oquandlamarquedecommerce
n’estpasenregistrable;et3oqu’enraisond’unedemande
incompatible,lerequérantn’estpaslapersonneayantdroità
l’enregistrement.Ledeuxièmemotifembrassebiendescas,
puisqu’ilyalieudetenircomptedesarticles12-14duprojetde
loi.Letroisièmeseborneauxdemandesincompatibles,puis
–
qu’enl’occurrence,leregistrairepossèdelesrenseignementslui
permettantdedéciderlequeldesrequérantsrivauxsembleêtre
celuiquiadroitàl’enregistrement.LaCommissionestimeque
leregistraire,danssonpremierexamend’unedemande,nesau-
raittenircomptedelaquestiondesavoirsi,engénéral,lerequé-
rantestbienlapersonneayantdroitàl’enregistrement,carles
faitspertinents,c’est-à-direl’usageoularévélationantérieure
parquelqu’unquin’apasenregistrélamarquedecommerceou
n’enapasdemandél’enregistrement,nepourraientêtrerévé-
lésquedanslescasdeprocéduresencontestations.[Lesitali-
quessontnôtres.]
LeRegistrairepeutdoncconsidérercommeavéréslesrensei-
gnementscontenusdansunedemanded’enregistrement,dontla
datedepremieremploi,austadedel’examen.
5.Interprétationdel’alinéa37(1)c)delaLoi
Afind’examinerlestroisfondementsderefusspécifiésaupara-
graphe37(1)delaLoi,leRegistrairedoitnécessairementconsidérer
d’autresarticlesdelaLoi.Eneffet,l’alinéa37(1)a)réfèrespécifique-
mentàl’article30delaLoi.Deplus,afindedéterminerl’enregis-
trabilitéd’unemarquedecommerce(alinéa37(1)b)),l’examinateur
doitconsidérerlesdispositionsprévuesauxarticles12à15delaLoi.
Defaçonsimilaire,lorsqu’ilyadeuxdemandeseninstance,le
Registrairedoitconsidérerlesdispositionsdel’article16etl’article3
delaLoiafindedéterminerlapersonneayantdroitàl’enregis-
trement.LeRegistrairedoitalorstenirpouravéréeslesinforma-
tionscontenuesdanslesdemandesd’enregistrementet,surlaseule
812LesCahiersdepropriétéintellectuelle
basedecesinformations,déterminerlequeldesdeuxrequérantsest
lapersonneayantdroitàl’enregistrementsurlabasedel’article16
delaLoi.
EnvertudelapratiqueactuelleduBureaudesmarquesde
commerce,lorsqueleRegistraireexaminedeuxdemandesenins
–
tance,ildoitconsidérerladatededépôt(ouladatedepriorité)etla
oulesdate(s)depremieremploispécifiée(es)danscesdemandesafin
dedéterminerlapersonneayantdroitàl’enregistrement.Ainsi,le
Registrairerejetteunedemanded’enregistrements’ilexisteune
autredemandeeninstancequispécifieunedatedepremieremploi
antérieureàcellespécifiéedanslademandesousexamen.Cettepra
–
tiqueduBureaudesmarquesdecommercenousapparaîtêtreen
parfaitaccordavecl’économiedelaLoi.
Àcetégard,ilestintéressantdeciterJ.C.Osborne,membrede
laCommissionderévisiondelaLoisurlesmarquesdecommerce
agissantàtitredereprésentantdel’Institutcanadiendesbrevets,
durantlesdébatsconcernantlaLoisurlesmarquesdecommerceet
laconcurrencedéloyale,tenusle28avril1953:
Theprocedureinsection38ofthepresentActwillremain.IfI
mayreferbacktoclause36[article37delaprésenteLoi]which
immediatelyprecedestheclauseweareconsidering:itwillbe
foundtodealwiththerightoftheregistrartorefuseanapplica-
tioninwhatIhavedescribedastheinitialinvestigation.A
groundonwhichhemayrefuseisthattheapplicationdoesnot
meettherequirementsofclause29[article30delaprésente
Loi]whichcontainsformalprovisions.Hemayrefuseregistra-
tiononthegroundthatthetrademarkisnotregistrableunder
clause12whichIhavealreadyexplained.Itdefineswhata
registrabletrademarkis,andprovidesthatsomemarkscannot
beregardedasbeingregistrable.Finally,theregistrarmay
refuseonthegroundthattheapplicantforregistrationisnotthe
personentitledtoregistrationifaco-pendingapplicationdisclo-
sesanearlierdateoffirstuse.
10[Lesitaliquessontnôtres.]
Conclusion
Nousconsidéronsdoncqu’enappliquantl’alinéa37(1)c)dela
Loi,leRegistraireexaminantunedemanded’enregistrementdans
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce813
10.Comitésurlesbanquesetlecommerce,procès-verbaldesprocéduresetdela
preuveNo3,àlap.192.
laquellelerequérantspécifieunedatedepremieremploi,doitobli
–
gatoirementconsidérerladatedepremieremploispécifiéedansune
autredemandeeninstanceafindedéterminer,austadedel’examen,
lapersonneayantdroitàl’enregistrement(alinéa16(1)a))sous
réserve,naturellement,d’unexamenplusapprofondidanslecadre
d’uneoppositionsubséquente.
Selonleprojetd’énoncédepratiqueproposéparleBureaudes
marquesdecommerce,leRegistrairenetiendrapluscomptedes
datesdepremieremploispécifiéesdanslesdemandeseninstanceet
ildétermineralapersonneayantdroitàl’enregistrementcomme
étantcellequibénéficied’unedatededépôt(oudatedepriorité)
antérieureàl’autredemande.Siceténoncédepratiqueestadopté,il
yauraalorsdeuxsystèmesdifférentsetincohérentsauCanada:
(i)austadedel’examend’unedemanded’enregistrement,un
systèmeoùlepremierdéposantagaindecauseetoùles
datesdepremieremploispécifiéesdanslesdemandesd’en-
registrementnesontplusconsidérées;et
(ii)pourtouteslesautresfinsdelaLoi(procéduresd’opposi-
tion,procéduresderadiationenvertudel’article45,procé-
duresd’annulation,etc.),unsystèmeoùlapersonneayant
droitàl’enregistrementestcellequiaenpremierlieu
adoptélamarquedecommerce(i.e.premieràemployerla
marqueoupremieràfaireconnaîtrelamarqueoupremier
àdéposerunedemanded’enregistrement).
Inutilededirequ’untelrégimeseraittrèsdifficileàjustifieret
àexpliquer,àtoutlemoinsjusqu’aumomentoùleCanadaadoptera
unvrairégimedepremierdéposantparlebiaisd’uneintervention
législative.
814LesCahiersdepropriétéintellectuelle