La propriété intellectuelle à la rescousse des applications mobiles
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria
BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Télec.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurier
ÉdificeLeDelta3–Bureau700
Québec(Québec)CanadaG1V2M2
Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
LAPROPRIÉTÉINTELLECTUELLEÀLARESCOUSSEDESAPPLICATIONS
MOBILES
LOUIS-PIERRREGRAVELLE*
ROBIC,
LLP
A
VOCATSETAGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
INTRODUCTION
Lapropriétéintellectuelle,pardéfinition,senourritdesnouvellesidéesetdes
nouvellestechnologies.Plusieursoutilsjuridiquestelsledroitd’auteur,lebrevet,la
marquedecommerceetledessinindustriel,incitentlesentreprisesinnovantesetles
individuscréatifsàcapitalisersurleurseffortsenfacilitantunretoursurinvestissement
dansdesprojetsderechercheetdéveloppement.Peudedomainesdudroitpeuvent
setarguerd’êtreauxpremièreslogesdel’innovationaumêmetitrequelapropriété
intellectuelle.Parcontre,avecdegrandspouvoirsviennentdesgrandes
responsabilités,disaitunsuperhérosbienconnu.Eneffet,lesnouvellestechnologies
sontégalementsynonymesdedéfisintellectuelsinhérentsàl’adaptationd’anciennes
règlesjuridiquesàdesinventionsinéditesauxquelleslelégislateurleplusclairvoyant
n’auraitjamaispuprévoir.
Leprésentarticleviseàpasserenrevuelasituationcomplexedesapplications
mobilesqui,parleurnatureimmatérielle,défientleslimitesactuellesdelapropriété
intellectuelle.Cetteallégationdecomplexitén’estpasfortuite,elletient
essentiellementdanslefaitquelefonctionnementdesapplicationsmobilessetraduit
parl’exécutiond’unprogrammed’ordinateursurunappareilmobile.Àlamanière
d’unesimplerochequel’onsoulèvepourappréciertoutelaviequis’agiteen-dessous,
cetteaffirmationàl’apparencesimplesurlamiseenœuvredesapplicationsmobiles
cacheunfoisonnementdepossibilitéenmatièredepropriétéintellectuelle.Voicidonc
untourd’horizondechacundesoutilsdepropriétéintellectuelleenrelationavecles
applicationsmobiles.Nousidentifieronsaussiquelquesdécisionsillustrantles
principesdiscutés.
*Avocat,ingénieuretagentdebrevets,Louis-PierreGravelleestassociéchezROBIC,S.E.N.C.R.L.,un
cabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce.L’auteurtient
àsoulignerlaprécieusecollaborationdeRoxanneAlam,étudiante,etdeMartinGauthier,stagiaire,
pourleurcontributionàcetarticle.PubliédansDéveloppementsrécentsenpropriétéintellectuelle
2016,ServicedelaFormationcontinueduBarreauduQuébec(Cowansville,Blais,2016).Publication
457.
LEDROITD’AUTEUR
Ledroitd’auteurestl’outiltoutindiquépourprotégerlesprogrammesd’ordinateurau
Canada.LaLoisurledroitd’auteur
1(LDA)protègelesœuvresditesoriginales,
qu’ellessoientsousformelittéraire,artistique,musicaleoudramatique
2.Laprotection
parledroitd’auteurnaitautomatiquementdelafixationd’uneœuvreoriginalesurun
support,puissurvitgénéralementjusqu’à50ansaprèslafindel’annéeciviledela
mortdel’auteur
3.
Ainsi,lestribunauxcanadiensreconnaissentquelecodesourced’unprogramme
d’ordinateurconstituéd’unesériededirectivesécritessequalifiede«compilation»,
unesous-catégoried’œuvreslittéraires
4.LadécisionSeggiecRooftopGames5dela
CoursupérieureduQuébecrésumebienlasituation:
[57]Àjustetitre,lespartiessonttoutesdeuxd’avisquelejeuvidéo
estprotégéparledroitd’auteuretqu’ilfautinterpréterdemanière
libéralelesdéfinitionsde«compilation»,d’«œuvrelittéraire»,
«œuvrecinématographique»et«œuvremusicale»édictéesà
l’article2delaLoisurledroitd’auteur.
L’aspectvisueldel’interfaced’uneapplicationpeutégalementêtreprotégépardroit
d’auteur.Parcontre,ilfautsoulignerquelaprotectionoffertenevisepaslesaspects
fonctionnelsdesprogrammesd’ordinateurs.Ledroitd’auteurneprotègeque
l’expressiondel’œuvre,nonlesfonctionnalitésquiendécoulent.
AuCanada,toutcommeauxÉtats-Unis,l’utilisationd’élémentsconsidéréscommuns
ouessentielsàl’utilisationpratiqueouaubonfonctionnementd’unprogramme
d’ordinateurn’estpasprotégéepardroitd’auteur.DansladécisionBrownBag
Software
6,uneentreprisetentaitdeprotégerl’utilisationdefenêtresquisedéroulent
verslebaspourfaciliterl’utilisationdel’interfacegraphiqued’unordinateur:
Thecourtfirstfoundthat“[p]laintiffsmaynotclaimcopyrightprotection
ofan…expressionthatis,ifnotstandard,thencommonplaceinthe
computersoftwareindustry.
Lesprogrammesd’ordinateurderrièrelesapplicationsmobilessoulèventaussila
questiondelatitularitédudroitd’auteur.Puisqueledroitd’auteurappartient
1Loisurledroitd’auteur,LRC(1985)cC-42,ci-après[LDA].2Ibid,art2.3Ibid,art6.4Ibid,art2.5SeggiecRoofdogGamesInc,2015QCCS6462(CoursupérieureduQuébec;2015-12-18)aupara
57,ci-après[Seggie].
6BrownBagSoftwarevSymantecCorpL,(1992)960F2d1465(Courd’appelduneuvièmecircuit;
1992-04-07)aupara33.
initialementàl’auteur7,certainsproblèmessurviennentlorsqueplusieursauteurs
contribuentaudéveloppementd’unseuletmêmeprogrammed’ordinateur.Dansla
décisionSeggiecRoofdogGamesInc.
8laCoursupérieureduQuébecclarifieledroit
applicableàlatitularitédudroitd’auteursurdesprogrammesd’ordinateurcréésen
collégialité.LaCourmetaupointuntestservantàdéterminersiuneœuvrea
réellementétécrééeparplusieursauteursausensdelaLDA.DansledossierSeggie
cRoofdogGamesInc.,l’ensembledudébatgraviteautourdudéveloppementd’unjeu
vidéo.[59]Lajurisprudenceélaborecertainsprincipespourdécidersiune
œuvreestcrééeencollaboration:
·uneœuvreconjointeestainsiqualifiéeàlalumièredelaloietdes
faits;
·l’apportdescoauteursn’apasbesoind’êtreéquivalent,mais
l’apportdechacundoitêtresubstantiel;
·unecertainecollaborationdoits’établirentrelescoauteursdans
lapoursuited’undesseincommun;
·ilfautprouverplusquedesidéesetdessuggestions;
·unecertainejurisprudenceconsidèreégalementpertinente
l’intentioncommunedespartiesdecréerounonuneœuvreen
collaboration
Ledernierpointdutestréfèrelelecteuràl’article2delaLDAoùsetrouveune
définitiondelanotiond’œuvrecrééeencollaboration.Elleestdécritecommesuit:
Œuvreexécutéeparlacollaborationdedeuxouplusieursauteurs,et
danslaquellelapartcrééeparl’unn’estpasdistinctedecellecréée
parl’autreoulesautres.
9»
Telquementionnéprécédemment,ledroitd’auteurneprotègequelespartiesde
l’applicationquipeuventêtrequalifiéesd’œuvresausensdelaLDA.Ainsi,lorsqu’un
tribunaldoittranchersurunequestiondecontrefaçon,laqualificationdesdifférentes
composantesducodederrièreunprogrammed’ordinateurdevientcruciale.Ence
sens,lestribunauxaméricainsontcréél’«Abstractiontest»,entroisétapes,
(Abstraction,FiltrationetComparaison)pourclarifierledroitàcesujet.Cetestaété
développédansladécisionComputerAssociatesInternational
10,puistentéendroit
7LDA,supranote1,para13(1).8Seggie,supranote5,aupara59.9LDA,supranote1,art.210ComputerAssociatesInternationalIncvAltaiInc,982F2d693(Courd’appeldudeuxièmecircuit;
1992-06-22)sanspara.
canadien11,sanstoutefoisêtreformellementadopté12.Letestsedéclinecomme
suit
13:
·Step1:Abstraction
[…]Initiallyinamannerthatresemblesreverseengineeringona
theoreticalplane,acourtshoulddissecttheallegedlycopied
program’sstructureandisolateeachlevelofabstractioncontained
within.
·Step2:Filtration
[…]Thisprocessentailsexaminingthestructuralcomponentsat
eachlevelofabstractiontodeterminewhethertheirparticular
inclusionatthatlevelwas“idea”orwasdictatedbyconsiderations
ofefficiency,soastobenecessarilyincidentaltothatidea;required
byfactorsexternaltotheprogramitself;ortakenfromthepublic
domainandhenceisnonprotectableexpression.
·Step3:Comparison
[…]Atthispoint,thecourt’ssubstantialsimilarityinquiry
focusesonwhetherthedefendantcopiedanyaspectofthis
protectedexpression,aswellasassessmentofthecopiedportion’s
relativeimportancewithrespecttotheplaintiff’soverallprogram.
Enplusdelaprotectiondesdroitséconomiquesoupatrimoniauxassuréeparledroit
d’auteur,laLDAprévoitégalementlaprotectiondesdroitsmorauxassociésaux
œuvres.Cetteprotectionsupplémentairecouvrebienentendutouslestypesd’œuvres
dontlesœuvreslittérairesauxquellessontassimiléslesprogrammesd’ordinateur.
Lesarticles14.1et14.2delaLDA
14circonscriventlesdroitsmorauxliésauxœuvres:
(1)ledroitd’êtreassocié(oupas)avecl’œuvreet(2)ledroitàl’intégritédel’œuvre.
Lesdroitsmorauxpeuventsetrouveraucentredecontroverseavecl’arrivée
d’applicationsquiprocurentauxutilisateurslafacultédemodifierdesoeuvres
protégéesàpartirdeleurpropretéléphoneportable.C’estnotammentlecasde
l’applicationStorySurgeon
15quipermetàl’utilisateurdemodifieruneœuvrelittéraire,
unromanparexemple,ensemettantlui-mêmedanslapeaud’unpersonnageouen
changeantlafind’uneintrigue.Àpremièrevuel’applicationmobilesembleenfreindre
directementledroitàl’intégritédel’œuvre.Parcontre,grâceaufonctionnement
astucieuxdulogiciel,cetyped’infractionspeutêtreévité.
11DelrinaCorpcTrioletSystemsInc,(1993)47CPR(3d)1(Courdejusticedel’Ontario,Division
générale;1993-02-12),auxpara120à129;confirmée17CPR(4th)289(Courd’appeldel’Ontario;
2002-03-01),auxpara43à47.
12Robinsonc.FilmsCinarinc.,2013SCC73(CoursuprêmeduCanada;2013-12-23),aupara35.13Jepensequeceprincipeaétéimportéendroitcanadien–ilfaudraitlesouligner.14LDA,supranote1,art14.1et14.2.15JamesPlotkin,«TheCopyrightImplicationsofBookEditingApps:CaseStudy–StorySurgeon»,
dans(2012)30CIPR1auxpp231-246.
D’abord,l’utilisateurdoitêtrepropriétairedel’œuvrepourpouvoirl’utilisereten
modifierlecontenugrâceàl’application.Ensuite,laversion«modifiable»del’œuvre
estsauvegardéedansunfichier«filtre»séparédufichierd’origine.Decettefaçon,
l’intégritédel’œuvreoriginaleestgarantie.Deplus,laversionmodifiéepeut
seulementêtrepartagéeavecunautreutilisateurquiaaussifaitl’achatdel’œuvre.
Finalement,lesversionsmodifiéessonttoujoursoffertesgratuitement,donctout
échangedemeuredelanatured’unusageprivé,non-commercial.
Deplus,pourparlerdeviolationdesdroitsmorauxdel’auteur,unedivulgation
publiquedel’œuvremodifiéeestnécessaire.Uneatteinteàlaréputationdel’artiste
estimpossiblesilepublicn’apasaccèsàl’œuvremodifiée.Lamiseenplacede
balisesparlestribunauxdansl’exercicedesdroitsmorauxsertsurtoutdesintérêts
publics.LaCoursuprêmeduCanadadansThébergecGaleried’ArtduPetit
ChamplainInc
16énoncequ’uncontrôleexcessifsuruneœuvreparsonauteuriraità
l’encontredel’intérêtpublic:Uncontrôleexcessifdelapartdestitulairesdudroitd’auteuret
d’autresformesdepropriétéintellectuellepourraitrestreindre
indûmentlacapacitédudomainepublicd’intégreretd’embellir
l’innovationcréativedansl’intérêtàlongtermedel’ensembledela
société,oucréerdesobstaclesd’ordrepratiqueàsonutilisation
légitime.
Unteldésird’atteindrel’équilibreentrel’intérêtpublicetlesrecoursoffertsauxauteurs
setrouveégalementdanslesdispositionsdelaLDAoùlelégislateurlaisseplaceà
plusieursexceptionsaudroitd’auteurtellesquelel’utilisationéquitableetla
reproductiondesœuvresàdesfinsprivées
17.Parailleurs,avecl’adoptionduprojet
deloiC-11en2012,laLoimodifiantlaLoisurledroitd’auteur,unenouvelle
dispositionqualifiéed’exception«Youtube»aétéadoptéeàl’article29.21delaLDA.
Cetteexceptionpermetàunepersonned’apporterdeschangementsàuneœuvre
danslebutd’enfaireunusagenon-commercial.D’autresconditionss’appliquent:
Contenunoncommercialgénéréparl’utilisateur
29.21
(1)Neconstituepasuneviolationdudroitd’auteurlefait,pourune
personnephysique,d’utiliseruneœuvreoutoutautreobjetdudroit
d’auteurouunecopiedeceux-ci—déjàpubliésoumisàla
dispositiondupublic—pourcréeruneautreœuvreouunautreobjet
dudroitd’auteurprotégéset,pourcettepersonnedemêmeque,si
ellelesyautorise,cellesquirésidenthabituellementavecelle,
16Théberge.Galeried’ArtduPetitChamplaininc.,2002CSC34(CoursuprêmeduCanada;2002-03-
28)aupara32.
17LDA,supranote1,art29et29.22.
d’utiliserlanouvelleœuvreoulenouvelobjetoud’autoriserun
intermédiaireàlediffuser,silesconditionssuivantessontréunies:
a)lanouvelleœuvreoulenouvelobjetn’estutiliséqu’àdesfinsnon
commerciales,oul’autorisationdelediffusern’estdonnéequ’àde
tellesfins;
b)sicelaestpossibledanslescirconstances,lasourcedel’œuvreou
del’autreobjetoudelacopiedeceux-ciet,sicesrenseignements
figurentdanslasource,lesnomsdel’auteur,del’artiste-interprète,du
producteurouduradiodiffuseursontmentionnés;
c)lapersonnecroit,pourdesmotifsraisonnables,quel’œuvreou
l’objetoulacopiedeceux-ci,ayantserviàlacréationn’étaitpas
contrefait;
d)l’utilisationdelanouvelleœuvreoudunouvelobjet,ou
l’autorisationdelediffuser,n’aaucuneffetnégatifimportant,
pécuniaireouautre,surl’exploitation—actuelleouéventuelle—de
l’œuvreouautreobjetoudelacopiedeceux-ciayantserviàla
créationousurtoutmarchéactuelouéventuelàsonégard,
notammentparcequel’œuvreoul’objetnouvellementcréénepeut
s’ysubstituer.
Parl’adoptiond’amendementsàlaLDA,lelégislateurchercheàadapterledroit
d’auteurauxnouvellestechnologiesetàassurerlaneutralitétechnologiquedutexte
deloi.
LESBREVETS
Uneautrebranchedelapropriétéintellectuellequisedoitd’êtresourcedeprotection
pourlesapplicationsmobilesestlebrevet.Lesbrevetssontdisponiblespourprotéger
desinventionsconsidéréesnouvelles,utiles,etnonévidentes
18.Unbrevetdoitêtre
délivrépourqu’uneinventionpuissebénéficierdelaprotectionstatutaired’unedurée
deviede20anscalculéeàcompterdeladatededépôtdelademandedebrevet
19.
Iln’yapaslongtemps,l’obtentiond’unbrevetsurunlogiciels’avéraitplutôtdifficile
puisquelesprogrammesd’ordinateursétaientconsidéréscommedesimplesformules
mathématiquesrelevantdesidéesoudesprincipesscientifiques.Eneffet,lesidées
etprincipesscientifiquesappartiennentàtousetpermettreàquiconquedeseles
18Loisurlesbrevets,LRC(1985)c.P-4,art2,ci-après[LB].19Ibid,art44.
approprierseraitcontraireàl’ordrepublic.L’auteurRobertJ.Tomkowicz20,àcesujet,
soutientque:ThecourtsreviewingdecisionsofthePatentOfficeviewedthe
processofprogrammingsimplyasinvolvingmathematicalformulas
withnosubstantialpracticalapplicationexceptinconnectionwitha
digitalcomputer.Thecourtsarguedthatextendingpatentprotection
tothisformofinventionwouldpre-emptthemathematicalformulas
and,inpractice,wouldgrantapatentmonopolyoverthealgorithm
itself.
Parcontre,mêmesilaLoisurlesBrevetsétablitclairementàl’article27queles
conceptsabstraitsnesontpasbrevetables,iln’yariendanslaloiquiexclutclairement
lesprogrammesd’ordinateur.
Cequin’estpasbrevetable
(8)Ilnepeutêtreoctroyédebrevetpourdesimplesprincipes
scientifiquesouconceptionsthéoriques
Deplus,desdirectivesrécentesdel’OfficedelapropriétéintellectuelleduCanada
2122,
maintenantintégréesauleRecueildespratiquesduBureaudesbrevets(RPBB)23,
énoncentessentiellementque:
LorsqueleprogrammeinformatiqueexprimeuneméthodeprévueparlaLoi(c.-
à-d.uneséried’étapesquioffrentunesolutiontechniqueàunproblème
technologique),ilseraconsidérécommeunprogrammedenature
technologique.Silaméthodeestàlafoisnouvelleetinventive,alors
l’ordinateurprogrammédeviendraitbrevetable.
Pourlemoment,ladivulgationducodesourcen’estpasrequisedanslesdemandes
debrevets.Parcontre,àlabasemêmedelaculturetechnosetrouveunespritde
collaborationauquelcertainsattribuentlessuccèsdeplusieurspercées.Le
mouvement«Opensource»demeureuneinfluenceimportantedansl’évolution
technologiqued’unemajoritédeprogrammesd’ordinateur,dontceuxderrièreles
applicationsmobiles.Encesens,plusieurslicencesdetypeouverteset
contaminantescommela«LicensepubliquegénéraleGNU
24»ontétédéveloppées
20RobertJ.Tomkowicz,«UneasyFit:SoftwarepatentsandthedutyofdisclosureinPatentLaw»,
dans(2010)5CIPR1,InstitutdelapropriétéintellectuelleduCanada,Ottawa,2010,àlap.227.
21Officedelapropriétéintellectuelle,Directive,PN2013-02,«Pratiqued’examenausujetde
l’interprétationtéléologique»(2016-03-08).
22Officedelapropriétéintellectuelle,Directive,PN2013-03,«Pratiqued’examenausujetdes
inventionsmisesenœuvreparordinateur»(2016-03-08).
23RecueildesPratiquesduBureaudesBrevets,publiéparl’OfficedelaPropriétéIntellectuelledu
Canada(dernièremiseàjour:mars2016),[enligne],
24LicensepubliquegénéraleGNUGPLv3,publiéeparlaFreeSoftwareFoundation,[enligne],(dernière
miseàjour:29juin2007).
afindeperpétrerlelibreaccèsaucode.L’importancedecepartageestaussiabordée
dansl’article«OnceandFutureCopyright»25:
Consequently,whenasoftwarepatentisgrantedforacomputer
programforacloseplatformandwithoutdisclosureoftherelevant
interfacesenablingtheinventiontoachieveallofitsfunctionalitiesis
severelyrestricted.[…]Thiseffecthasseriouseconomic
repercussionsbecauseimprovementsofpatentedinventionshave
overallprovedtoresultinmoresignificanttechnologicalprogressthan
theoriginalinventions.
Aumêmetitrequeledroitd’auteur,lesbrevetsformentunebranchedelapropriété
intellectuellepropiceauxlitiges,notammentencequiconcernelesprogrammes
d’ordinateur.Eneffet,onafaitétatsurtoutauxÉtats-Unisduphénomènedes«patent
trolls»,quidécouleenpartiedeladécisionStateStreet
26delafindesannées1990.
Danscettedécision,laCourquisepenchaitsurunbrevetportantsuruneméthode
d’allocationdevaleurdesunitésd’unfondsmutuelentempsréel,afameusementécrit
«thereisnoprohibitionagainstbusinessmethodpatents»[trouverréférence].Cette
décisionaeuunimpactimportant:plusieurssociétéssesontruéesauUSPTOafin
dedéposerdesdemandesdebrevetssurtoutessortesd’inventions,ressemblantde
prèsoudeloinàdesmodèlesd’affaires.Lerésultatnetfutladélivranced’unnombre
importantdebrevets,avecdesrevendicationsplusoumoinsvalides.Puisqueles
examinateursaméricainsnepossédaientpasuncorpusdedemandesdebrevet
d’avantStateStreet,ilyavaitpeud’artantérieurfacilementaccessiblequileuraurait
permisderejeterlesdemandesdebrevet
27.Ainsi,suivantlaprésomptiondevalidité
d’unbrevetémis,combinésàuneprotectionrelativementlargeaccordéeàces
brevets,lestitulairess’ensontenhardispourdéclecherunepléthoredelitige
28.La
questiondesrevendicationsàportéetroplargepréoccupepuisqu’ellespeuvent
constituerunfreinàl’avancementtechnologiquelorsqu’ellesaccordentuneprotection
tropvasteàdesentreprisesquis’enserventcommemoyendedéfenseet
d’intimidation.
Àtitred’exempleconcret,Appledétient,endatedu2août2016,11423brevetsaux
États-UnisetsonconcurrentSamsungendétient66231
29.Deschiffressemblables
peuventêtreintimidantspourlesjeunesentreprisesdésireusesdeselancerdansle
domainedelatéléphonieportablealorsquelemilieuestdominépardessociétés
25JamesGibson,«OnceandFutureCopyright»,dans(2005)81NotreDameLawReview167,,[en
ligne],
26StateStreetBank&TrustCovSignatureFinancialGroup,Inc,149F.3d1368,(Courd’appeldu
circuitfédéral;1998-07-23).
27Parailleurs,onparleiciaussidemodèlesd’affaires,quiétaientauparavantgardéssecretparleur
propriétaires,compliquantdeplusletravaildesexaminateurs.
28BarrySookman,«Sookman:Computer,InternetandElectronicCommerceLaw»,,Cowansville,
ÉditionsYvonBlais,2014,auch6.3–PatentabilityofComputer-RelatedInventionsintheUnitedStates
29Ceschiffresviennentdelabasededonnéessurlesbrevetsdel’Officeaméricaindelapropriété
intellectuelle(USPTOPatentFull-TextandImageDatabase)utiliséeaveclesmotsclés«Appleinc.»
et«SamsungElectronicsCo.»,[enligne]
dotéesd’unestratégiedepropriétéintellectuelleimpressionnante.Ilestégalementà
noterquelaquantitéimpressionnantedebrevetsdétenusparcesdeuxsociétésporte
nonseulementsurdescomposantesdesdiversappareils(hardware),maistout
autant,sinonplus,surdesfonctionnalitéslogicielles.
Mêmelesapplicationsquiprofitentd’unepopularitésoudaine,ClashofClanspar
exemple,sontsouventenmesurededéposerrapidementdesdemandesdebrevet
pourprotégerleurpropriétéintellectuelle.Lacompagniefinlandaisepropriétairedu
jeu,«Supercell»,estdéjàtitulairededeuxbrevetssurlesfonctionnalitésd’une
interfacegraphiquepropreaufonctionnementdujeu,sanscompterquatreautres
demandesdebreveteninstance.Voiciunexemplequimontrel’interactiondelamain
d’unl’individuavecl’interfaced’unjeu(Demandedebrevet:CA2869766)
Ilfautbienconnaîtrelesrèglespropresàl’Officedepropriétéintellectuelledupaysoù
unedemandeestdéposée.Parexemple,danslesystèmeaméricain,laprotection
desinterfacesgraphiquesparbreveteststrictementlimitéeàtroissituations
30:
1.Thegraphicalrepresentationoftheuserinterfacebeforeausertouchesit;
2.Thecomputer’sinterpretationofuseractionsontheinterface,and;
3.Thevisualeffectsresultingfromusersactions.
Enfin,lecodequipermetl’exécutiond’unprogrammed’ordinateurpeutêtreorganisé
deplusieursfaçons.Parcontre,lebrevetneprotègequel’aspectfonctionnelassocié
àcecode.Donc,lorsqu’uneentreprisetentedeprotégercertainesfonctionnalités
d’unenouvelleapplication,peuimportel’organisationducodesource,elledoitêtre
conscienteduportefeuilledebrevetsdesesconcurrents.Autrement,l’ignorancedes
actifsdelapropriétéintellectuelledesconcurrentspeumeneràdespoursuitespour
contrefaçondebrevet,malgrétoutelabonnevolontéàutiliseruncodesource
différent.
Surunenotepluslégère,unrécentarticleduNewYorkTimesrapportequ’uneanalyse
effectuéeparl’UniversitédeStanforddémontrequ’en2010-2011prèsde20milliards
dedollarsontétédépensésenlitigesetenachatsdebrevets.Depareillessommes
équivalentaufinancementnécessairepourhuitmissionsd’explorationdelaplanète
Mars.En2011,pourlapremièrefois,lesdépensesdeGoogleetApplepourdeslitiges
30ThomasDubuisson,«WhatStartupsshoulddotoprotecttheirbigmobileapplicationidea?The
importanceofIntellectualPropertyRights»publiésurlaplateformeLinkedin,[enligne]:
enpropriétéintellectuelleetl’acquisitiondebrevetsontétésupérieuresauxsommes
investiesdanslarechercheetledéveloppementdenouveauxproduits31.
APPLEVSAMSUNG
Pourlesgensquis’intéressentauxnouvellestechnologies,lesdossiersdelitigeles
plusmédiatiséssurlesbrevetssontindubitablementceuxliésàlasagajudiciaireentre
lesgrandesentreprisesAppleetSamsungparrapportauxtéléphonesintelligents.
DanslecasleplusrécentopposantAppleetSamsung
32,troisfonctionsspécifiques
fontl’objetdedébat:lafonction«SlidetoUnlock»(brevetUS8,046,721),lafonction
«Datastructuredetection»(brevetUS5,946,647)etlafonction«methodfor
automaticallycorrectingspellingerrorsontouchscreendevices»(brevetUS
8,074,172).
LesconclusionsrecherchéesparApplesontd’obteniruneinjonctionpermanentequi
interditàSamsungdefabriquer,devendre,dedévelopper,defairedelapublicitéou
d’importerauxÉtats-Unisunlogicielouducodecapabledereproduireles
caractéristiquesquiempiètentsurlesdroitsdepropriétéintellectuelsd’Apple.Afin
d’obtenirunetelleinjonction,lescritèresétablisdansunedécisionunanimedelaCour
suprêmedesÉtats-Unis.DansEbayvMercExchange
33,lacouraprispositionen
rejetantla«règlegénérale»oulafaçon«catégorique»d’analysedanslescasqui
mettentenjeudeslogiciels.Leslogicielsinformatiques,ainsiquelesappareilsquiles
incluent,sontsouventconstituésd’ungrandnombredecomposantes,etnécessitent
uneanalysemoinsenglobantelorsdel’octroid’uneinjonction.LaCouradécidé
d’adopteruneméthodequiprendencomptequatrefacteurs,toutenrespectantles
grandsprincipesdel’équité.Lapartiedemanderessedoitdémontrerlesquatre
facteurssuivants:
·(1) Thepatentownerhassufferedirreparableharm;
·(2) Theremediesavailableatlaw(suchasmoneydamages)are
inadequatetocompensateforthatinjury;
·(3) Thebalanceofhardshipsbetweenthepartieswarrantaremedyin
equity;and
·(4) Thepublicinterestwouldnotbedisservedbyaninjunction
31CharlesDuhiuggetSteveLorh,«ThePatent,UsedasaSword»dansleNewYorkTimes2012-10-
07,[enligne],
32AppleInc.,aCaliforniaCorporationv.SamsunElectronicsCo.LTDaKoreanCorporation,2015No.
5:12-cv-00630-LHK(Courd’appelducircuitfédéral;2016-02-26)aupara1.
33eBayInc.v.MercExchangeLLC,547U.S.388(CoursurprêmedesÉtats-Unis;2006-03-29)aupara
2.
EnplusdesquatrefacteursdeladécisioneBay,unedécisionApplev.Samsung34,
différentedecelleprécitée,ajouteuncritèreselonlequellapartiedemanderessedoit
démontrerunliendecausalitéentrelaviolationdubrevetetlepréjudiceirréparable
causéparcelle-ci.Ladécisionrajouteaussiquelepréjudicenepeutêtrequalifiéde
«préjudiceirréparable»s’ilestdémontréquelesconsommateursachètentunproduit
pourdesfonctionnalitésautresquecellesbrevetées.Voicil’opiniondelaCourpar
rapportauxquatrefacteursformulésplushaut.(1) Thepatentownerhassufferedirreparableharm;
Inshort,therecordestablishesthatthefeaturesclaimedinthe’721,
’647,and’172patentswereimportanttoproductsalesandthat
customerssoughtthesefeaturesinthephonestheypurchased.
Whilethisevidenceofirreparableharmisnotasstrongasproofthat
customersbuytheinfringingproductsonlybecauseoftheseparticular
features,itisstillevidenceofcausalnexusforlostsalesandthus
irreparableharm.
(2) Theremediesavailableatlaw(suchasmoneydamages)are
inadequatetocompensateforthatinjury;
ThisfactorstronglyweighsinfavorofApplebecause,asthedistrict
courtfound,theextentofApple’sdownstreamandnetworkeffect
lossesareverydifficulttoquantify.
(3) Thebalanceofhardshipsbetweenthepartieswarranta
remedyinequity;
Because“Apple’sproposedinjunctiontargetsonlyspecificfeatures,
notentireproducts”andcontainsa30-day“sunsetprovision,”
InjunctionOrderat*20–21,andbecause“Samsungrepeatedlytold
thejurythatdesigningaroundtheassertedclaimsofthethreepatents
atissuewouldbeeasyandfast,”id.at*22,thedistrictcourtfoundthat
Samsungwould“notfaceanyhardship”fromApple’sproposed
injunction,
(4) Thepublicinterestwouldnotbedisservedbyaninjunction
ThisisnotacasewherethepublicwouldbedeprivedofSamsung’s
products.Appledoesnotseektoenjointhesaleoflifesavingdrugs,
buttopreventSamsungfromprofitingfromtheunauthorizeduseof
infringingfeaturesinitscellphonesandtablets.Again,Appleseeks
onlyanarrowfeature-basedinjunctioncommensurateinscopewith
itsmonopolyrights.AndtheevidenceofrecordisthatSamsungcan
effecttheremovalofthepatentedfeatureswithoutrecallingany
34AppleInc.,aCaliforniaCorporationv.SamsunElectronicsCo.LTDaKoreanCorporation,2015No.
5:12-cv-00630-LHK(Courd’appelducircuitfédéral;2015-09-17)sanspara.
productsordisruptingcustomeruseofitsproducts.Applehasnot
attemptedtoexpandthescopeofitsmonopoly.
Cettedécisionpeutsemblerdefaibleimportancepourlespluspetitesentreprisesou
cellesquisontenphasededémarragecarelleopposedeuxgéantsdelatéléphonie.
Parcontre,étantdonnélesmultiplesbrevetsenlapossessiondecesgéantsdu
marché,personnen’estàl’abrid’uneinjonction.
Certainsopinentquelaprésenced’unsystème«premieràdéposer»donneungrand
avantageauxcompagniesbienétabliesquipeuventdéposerplusieursdemandesde
brevetsprovisoiressanssoucisfinanciers.Lamiseenœuvred’unetellestratégie
pourraitavoirpourimpactdebloquerl’innovationetdesaperconsidérablementles
ressourcesfinancièresdesjeunesentreprisespardespoursuitesrépétéeslorsque
cesdemandesprovisoiressonttransforméesendemandesformelles,et
éventuellementdélivrées.Dansl’article«ThePatent,UsedasaSword
35»cepoint
devueestclairementillustré:Alongsidetheimpressivetechnologicaladvancesofthelasttwo
decades,theyargue,apallhasdescended:themarketplacefornew
ideashasbeencorruptedbysoftwarepatentsusedasdestructive
weapons.
[…]
VLINGOVNUANCE
36
L’intimidationparlebiaisd’unimposantportefeuilledebrevetsaétévécuparMichael
Phillips,undéveloppeurquiaconsacrétroisdécenniesaudéveloppementd’un
logicielquipermetauxsystèmesinformatiquesdereconnaîtrelelangagehumain.En
2006,M.PhillipsacofondéuneentrepriseaunomdeVlingodestinéeaudéploiement
desatechnologie.
En2008,l’entreprisedeM.Phillipsaétécontactéeparlescadressupérieursd’Apple
etGoogle,entreautres.Ainsi,latechnologiedeM.Phillipsétéintégréedans
l’assistantenumériqueSirideApple.Ensuite,M.Phillipsaétécontactéparune
importantefirmedudomainedelareconnaissancevocalenumériquequiluiaservi
l’ultimatumdesoitprocéderàlaventedesonentrepriseàNuanceoudedevoir
défendresesbrevetsencour.Unlitigeautourdeplusieursbrevetsaéclaté.
MêmesilacouraopinéducôtédeVlingoencestermes«[t]heCourtagreeswith
Vlingo.TheclaimlanguageandthespecificationdonotsupportNuance’s
construction.»,M.Phillipsaétéobligédevendresacompagnieaprèsavoirpayétrois
35ThePatentUsedasASword,Supranote22.36NuanceCommunications,Inc.,v.VlingoCorp.,Civ.No.09-585-LPS(CourdudistrictduDelaware;
2011-09-07).
millionsdedollarsuniquementsurladéfensedesesbrevets.LesauteursDuhigget
Lohr37sepronounceàcesujet:
Mr.PhillipsandVlingoareamongthethousandsofexecutivesand
companiescaughtinasoftwarepatentsystemthatfederaljudges,
economists,policymakersandtechnologyexecutivessayissoflawed
thatitoftenstymiesinnovation.
VIRNETXINCV.APPLEINC
38
Soulignonsquemêmesitouteslesdécisionsénuméréesprécédemmentsemblent
montrerquelesystèmedebrevetsjouesouventenfaveurdesgrandes
multinationales,parfoiscelles-ciseretrouventdevantlaCour,accuséesd’avoirviolé
desbrevets.
Dansl’affaireVirnetxIncvAppleInc,oùlesfonctionnalitésdelatechnologie«VPN
ondemand»étaientcontestées,laCouradûseprononcersurl’opportunitéd’émettre
uneinjonctionparrapportauxservicesFacetimeetiMessage.Leseffortssuperficiels
pourchangerlesfonctionnalitésenviolationetlesabusdeprocéduresdeAppleont
étésoulignés,puisréprimandésdanscettedécisionoùlesapplicationspopulaires
FaceTimeetiMessageétaientaucœurdulitige.Lacourénonce:
Applehasmadeitabundantlyclear–inthiscaseandothers–thatit
needsanenhancedeconomicincentivetorespecttheintellectual
propertyrightsofpatentowners[…]TheCourtisuniquelysituatedto
removetheinclinationoflargecorporations(likeApple)thatbelieve
theycanviolatetherightsofsmallercompaniessimplybecausethey
canpaytheirlitigatorstostringoutadisputeindefinitely”
Pourdéterminerl’étenduedesdommagesquidevaientêtreaccordésdansuntelcas,
laCouradéveloppéuneméthodequisedéclineen9étapes:
(1)whetherAppledeliberatelycopiedVirnetX’sideasordesign
(2)whetherApple,knowingofVirnetX’spatentprotection,investigatedthescope
ofthepatentandformedagoodfaithbeliefthatitwasinvalidorthatitwasnot
infringed
(3)Apple’sbehaviorsasapartytothelitigation;
(4)Apple’ssizeandfinancialcondition;
(5)theclosenessofthecase;
(6)thedurationofApple’smisconduct;
(7)anyremedialaction(orlackthereof)byApple;
(8)Apple’smotivationforharmand;
(9)whetherAppleattemptedtoconcealitsmisconduct
37ThePatentUsedasASword,Supranote2238Virnetx,IncvAppleInc.,2016No.12-cv-00855-RWS(CourdudistrictestdeladivisionTexasTyler).
Finalement,uneinjonctionenlienaveccertainsbrevetsaméricainsaétéaccordéeà
VirnetX,audétrimentdeApple.Retenonssurtoutquetoutespoirn’estpasperdupour
lespetitesentreprisesquidésirentprotégerparbrevetlesfonctionnalitésqu’elles
développent.
Àlalumièredetoutcequiprécède,ladécisiondebreveteruneinventionnécessite
beaucoupderessourcesfinancières,autantpourlademandedebrevetquepourla
défensedesdroitsquis’yrattachent.Cettedécisiond’alloueruneportionimportante
dubudgetd’uneentrepriseàlaprotectiond’uneinventionplutôtqued’utilisercet
argentpouraméliorerd’autresfacettesdel’inventionoudévelopperdesnouveaux
produitsdemeureunedécisioncrucialepourlesjeunesentreprises.L’auteurThomas
Dubuissonexplique
39:
[…]Whetherornotit’sworthtodoit,that’sanotherquestion.Inthis
situation,it’sallaboutthemoneyandtime.Thepatentprocesscould
easilytake3to4years(inEUandintheU.S.).Then,youneedto
addthefeesforapplicationpreparation,filing,examination,attorney,
etc.Insum,that’salotofmoneyforastartup.Therefore,itdepends
onyourbusinessplanandstrategy:ifyouwanttocreateanappfora
shorttimeperiod,it’snotworthtopayalotofmoneyandtopatentit.
It’sprobablybettertosellitondifferentonlinestoresbecause
competitorswillnothavesufficienttimetocopyitanyway.
Bienquececonseilsembleàpremièrevueassezséduisant,ilfaitabstractiondela
puissanceconféréeparunbrevet.Eneffet,sil’applicationenquestionincorporeune
nouvellefonctionnalité,etquecettefonctionnalitépeuttrouverapplicationailleursque
dansl’applicationenquestion,ildevientplusimportantdesepenchersérieusement
surl’opportunitéounondes’engagerdanslavoiedesbrevets.
LESMARQUESDECOMMERCE
Lesmarquesdecommercepeuventégalementêtreunesourcedeprotectionpourles
programmesd’ordinateuràlabasedesapplicationsmobiles.Unemarquede
commerceestgénéralementconstituéed’unouplusieursmotsouundessin(ouune
combinaisondeceséléments)utilisésparuneentreprisepourdifférencierses
servicesousesbiensdeceuxdesescompétiteurs
40.L’enregistrementd’unemarque
decommercepeutêtrerenouvelétousles15ansauCanada
41.
39Dubuisson,supranote21.
40Loisurlesmarquesdecommerce,LRC1985,cT-13,ci-après[LMC],art2.41Ibid,para46(1).
Parexemple,lescompagniesMicrosoftetAppleutilisentleurlogocommemarquede
commerceafindedistinguerleurslogicielsouleursapplicationsdeceuxdeleurs
compétiteurs.Silesicônesdesapplicationsmobilessontpropresàlacompagnieet
accumulentunecertainenotoriétéàtitredemarque,ellespeuventêtreprotégéesvia
lesystèmedesmarquesdecommerces.Parexemple,lecélèbrebouton«Start»de
MicrosoftestunemarquedecommerceenregistréesouslenuméroLMC489896.
Ci-dessoussetrouventquelquesexemplesd’icônesquiontétéenregistrésauprèsde
l’OfficedelapropriétéintellectuelledesÉtats-UnisaunomdeAppleInc.pourles
icônesinclusdansleurnouveausystèmeiOS7.
Unemarquedecommercepeutêtreenregistréeounon,maisl’absence
d’enregistrementn’estpasfataleàlafacultéd’intenteruneactionen«passing-off».
Telqu’expliquédanslasectionsurlesbrevets,lemondedesapplicationsmobilesest
surtoutcontrôléparunepoignéedegrandesentreprises.Pourlemoment,les
applicationsmobilessontseulementaccessiblesàpartird’unnombrelimitéde
plateformes,contrôléesparcesmêmesgrandesentreprises.Encesens,l’idée
d’entreprendreuneactionencontrefaçondemarqueoudequelqueautreactifde
propriétéintellectuellepeutparaîtrefrivolepourlesentreprisesendémarrage.Cette
opinionestmisedel’avantdansl’article«WhatstartupsShoulddotoProtecttheirBig
MobileApplicationIdea»
42oùl’auteurDubuissonavance:
Ifyouhadthechancetoprotectyourbusinesswithintellectual
propertyrightsbeforethe“drama”,then(intheory)youcansuethem
forinfringement(butthat’snotagoodideabecauseyoueventually
willgetbannedfromtheapp’splaftorms).
LECASDELAMARQUE«CANDY»DEL’APPLICATIONCANDYCRUSH
42Dubuisson,supranote21.
Lescréateursdel’applicationrenommée«CandyCrush»ontsemélacontroverse
enobtenantl’enregistrementd’unemarquedecommerceconstituéedumot
«Candy»auprèsdelacommissiondesmarquesdecommerceeuropéenneen
janvier2014.Leproblèmeaveccettemarqueestquelaprotectionnes’appliquepas
seulementqu’auxjeuxinformatiquesmaisaussiàd’autrescatégoriesdeproduitstels
quelesvêtementsetlessouliers.
BennyHsu,ledéveloppeurdujeuvidéoappelé«AllCandyCasinoSlots–Jewel
CrazeConnect:BigBlastManiaLand»areçuunavisparcourrieldelacompagnie
Apple
43pourutilisationnonautoriséed’unemarqueportantàconfusionavecune
marquedecommerceenregistrée,soitCANDY.LorsqueHsuatentédecontacter
King.com,l’entreprisederrièreCandyCrush,ilareçucetteréponse:
YouruseofCANDYSLOTSinyourappiconusesourCANDYtrade
markexactly,foridenticalgoods,whichamountstotrademark
infringementandislikelytoleadtoconsumerconfusionanddamage
toourbrand.Theadditionofonlythedescriptiveterm‘SLOTS’does
nothingtolessenthelikelihoodofconfusion.”
Hsu,confrontéauxmenacesdeKing.com,achangélaportiondunomdesonjeu
intitulée«AllCandyCasinoSlots»pour«AllSweetsCasinoSlots»,afind’éviter
toutepoursuite.Donc,fortsdeleurenregistrementdelamarqueCANDYenEurope,
King.commenacentavecsuccèslespetitsdéveloppeursd’applicationauxÉtats-Unis
oùl’enregistrementdelamarqueCANDYn’estpasencorecomplété.
44
Selonl’opiniondeplusieurs,lesdeuxapplicationsnesontpasassezsimilairesdans
leurcontenupourcréerdelaconfusiondansl’espritduconsommateur.Unemarque
decommerceavecunmotaussicommunqueCANDYpeutdifficilementêtre
considéréecommeunemarqueavecunfortcaractèredistinctif.
LESDESSINSINDUSTRIELS
Lesicônes,oul’interfacedefaçongénérale,associésàdesapplicationsouàdes
systèmesd’exploitationsurtéléphonesintelligentsettablettespeuventêtreprotégés
parledessinindustriel.Plusieursconditionsdoiventêtresatisfaitespourqu’undessin
puissebénéficierdelaprotectionaccordéeparlaLoisurlesdessinsindustriels
45.
D’abord,lapartieprotégéed’undessinindustrielnedoitviserquedesparties
43AnthonyKosnerWing,«CandyCrushSagaHasTrademarkedCandyandApple’sAppStoreis
HelpingtoEnforceIt»[2014-01-20]Forbes,[enligne]
44TraceyLien,«WhatKing’s«CANDY»TrademarkReallyMeans»,[2014-01-21]Polygon,[enligne]
45Loisurlesdessinsindustriels,LRC(1985)cI-9,ci-après[LDI].
décorativesouornementalesdelaforme,configuration,oudumotif(oud’une
combinaison)46.Aucunepartied’unproduitdontl’alluren’estquepurement
fonctionnellenepourraêtreprotégéepardessinindustriel47.Ensuite,ledessindoit
rencontrerlecritèredel’originalité
48.Ils’agitd’unconceptquiserapprocheduconcept
d’originalitéenmatièrededroitd’auteur.Enfin,ledessinnedoitpasêtreidentiqueà
unautredéjàenregistréauCanada,ouyressembleraupointdecréerdela
confusion
49.Lapériodedeprotectionestde10ansselonlaLoisurlesdessins
industriels
50.
SelonleManueldeProcédurespourDessinsIndustriels
51publiéparl’Officecanadien
depropriétéintellectuelle,uneicônepourraitêtreenregistréesielleremplitles
conditionssuivantes:
·Elledoitêtrevisiblelorsqueleproduitestutilisépourlebutprévu
·Lesfonctionsdel’icônenedoiventpasêtregouvernéesparlaseule
fonctionutilitairedel’article(celles-ciserontprotégéessouslaLoisur
lesBrevets)
·Letitredel’icôneàêtreenregistréedoitidentifierleproduitfinitdans
lequell’icôneestintégrée
·Desdessinsoudesphotosdoiventmontrerleproduitfinidansson
entièretédanslequell’icôneestintégrée
LaLoisurlesDessinsindustrielsnerequiertpasquelesdessinssoumissoienten
couleur;lesillustrationsoulesphotospeuventêtreennoiretblanc.Voici,àtitre
d’exemple,ledessinindustrielno.122323telqu’enregistréparlasociétéAppleInc.
afindeprotégerl’apparencedelafonction«SlidetoUnlock»deleursproduits.Cette
fonctionaégalementfaitl’objetd’unbrevetauquelestattribuableunépisodedela
sagaentreAppleetSamsung,mentionnéeci-dessus.
46Ibid,art2.47Ibid,art5.1.48Ibid,art7.3.49Ibid,para6(1).50Ibid,art10.51Guidedesdessinsindustriels,publiéparl’OfficedelaPropriétéIntellectuelleduCanada(dernière
miseàjour:février2016),[enligne]<
https://www.ic.gc.ca/eic/site/cipointernet-
internetopic.nsf/fra/h_wr02300.html>
Toujoursàtitred’exemple,ledessinindustrielUSD670,713«Displayscreenorportion
thereofwithanimatedgraphicaluserinterface»delacompagnieAppleaété
approuvéparl’OfficedelapropriétéintellectuelledesÉtats-Unis,leurconférantainsi
l’usageexclusifdelafonction«tourdepage»pourleslecteursélectroniques
52.Le
dessinindustrielaétéapprouvémêmesicettefonctionexistaitdéjàetétait
courammentutilisée.Àcetteoccasion,quelquespersonnesontdénoncélecaractère
quasimonopolistiquedumarchédesdessinsindustriels,alorscontrôléparunnombre
trèslimitéd’entreprises.
Habituellementlescompagniesoptentpourlaprotectionpardessinindustrielcomme
complémentàleurprotectionparvoiedebrevetoudemarquedecommerce.Aussi,
étantdonnélecoûtrelativementbasdel’enregistrementd’undessinindustriel,les
entreprisesauxressourcesfinancièreslimitéespeuventtoutdemêmeobtenirune
formedeprotectionpourleurpropriétéintellectuelle.
LESSECRETSDECOMMERCE
Lapossibilitédeprotégeruneapplicationmobileàl’aidedusecretdecommerce
s’ajouteauxmodesdeprotectionénoncésprécédemment.Afinqu’unsecretde
commercepuisseêtreunélémentdepropriétéintellectuelleprotégeable,ildoit
posséderlescaractéristiquessuivantes:
·l’informationdoitêtreconnueparuncercleaussirestreintquepossiblede
personnesextérieuresàl’entreprise;
·l’informationdoitêtreconnueparcertainsemployésdel’entreprise;
·desmesuresdoiventavoirétéprisespourgarderl’informationsecrète;
52NickBilton,«AppleNowOwnsthePageTurn»,dansleNewYorkTimes(2012-11-16),[enligne]
<
http://bits.blogs.nytimes.com/2012/11/16/apple-now-owns-the-page-
turn/?_php=true&_type=blogs&_r=2>
·l’informationdoitavoirunevaleurpourl’entrepriseetsesconcurrents;
·ledéveloppementdeladiteinformationdoitavoirnécessitédeseffortsetdes
coûtsfinanciersnon-négligeable;et
·l’informationdoitêtredifficileàs’approprierpouruntiers.
LaCoursuprêmeduCanada
53adéveloppéuntestentroisétapespourdéterminer
s’ilyaeffectivementeudéfautparrapportauxsecretsdecommerce:
·l’informationdoitêtreconfidentielle(lepublicnedoitpasyavoiraccès);
·l’informationdoitavoirétécommuniquéeentouteconfiance;et
·l’informationadûêtreutiliséedemauvaisefoiparlapartieàlaquelleelleaété
communiquée.
Ilfautêtreconscientdufaitquelessecretsdecommercesontdejuridiction
provinciale,contrairementauxautresoutilsdeprotectiondelapropriétéintellectuelle.
Laprotectiondessecretsdecommerceparcontratconstitueunmoyenfragilepour
lesapplicationsmobilespuisquedèsquel’objetdusecretestlancésurlemarché,la
protectiondusecretdecommerceestenpéril.Ainsi,laprotectiond’uneinventionpar
secretdecommerceseraitmoinsétenduequecellesénuméréesprécédemment
puisquecelle-cin’estefficacequ’austadedudéveloppementduproduit.Unefoisque
leproduitestlancésurlemarché,difficiledesoutenirqu’ils’agitd’unsecret,surtout
danslecasdesprogrammesd’ordinateur.Ilfautdistinguericicependantles
«secrets»quiseraientdivulguésparlaventeoudistributiondel’application,etdonc
potentiellementplusfacilementaccessibleàlarétro-ingénierie,des«secrets»qui
opèrentenarrière-plan,surlesserveursdesfournisseursdefonctionsausoutiende
l’application.L’utilisateur,mêmeceluiquiseraittrèssophistiqué,nepourraitpasavoir
accèspourpouvoirfairedelarétro-ingénierie.
CONCLUSION
Enconclusion,plusieursbranchesdepropriétéintellectuellepeuventserviràprotéger
diversaspectsdesapplicationsmobiles.Lesimpletexteducodesourceest
protégeablepardroitd’auteur,lesfonctionnalitésdececodepeuventbrevetées,
l’interfaceetlesicônespeuventfairel’objetd’undessinindustrielenregistréetlenom
del’applicationpeutconstituerunemarquedecommerce.Dépendammentdeses
besoins,desesmoyensetdesesobjectifs,uneentreprisepeutélaborerunestratégie
efficacedepropriétéintellectuelleafindetrouverdufinancement,deseprotéger
contred’éventuellesinfractionsoudedécouragerlaconcurrence.Laprotectiondela
53LacMineralsLtdc.InternationalCoronaResourcesLtd,[1989]2RCS574(Coursuprêmedu
Canada;1989-08-11)
propriétéintellectuelleestaccessibleàtous,danstouslesdomainesdelatechnologie
etlespossibilitésdestratégiesontmultiples,peuimportelasituationd’uneentreprise.
.