Fraudes et marques
FRAUDEETMARQUES
LAURENTCARRIÈRE*
LEGERROBICRICHARD,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
AuxÉtats-Unis,danslecadreduprocessusd’enregistrementd’unemarque,une
déclarationfausse,mêmefaiteentouteinnocenceouignorance,sansintentionde
frauder,dutitulaired’unemarquedecommercevicieirrémédiablementl’enregistrement
obtenu.
Qu’enest-ilauCanada?
Lesmotifsstatutairesd’invalidationd’unenregistrementsontspécifiquementprévusà
l’article18delaLoisurlesmarques:i)lamarquen’étaitpasenregistrableàladatede
l’enregistrement,ii)lamarquen’estpasdistinctiveaumomentoùlesprocédures
contestantlavaliditédel’enregistrementsontinstituées,iii)lamarqueaété
abandonnée,etiv)celuiquiaobtenul’enregistrementdelamarquen’étaitpasla
personneayantdroitd’obtenircetenregistrement.Nullepartnefait-onréférencedansla
loiàlafraudecommemotifderadiation.
Certainesdécisionscanadiennesontabordélesujetmaisaucunenes’estprononcée
clairementquantauxconséquencesdemauvaisesdéclarations,laissanticicettezone
grisequ’affectionnentcertains.
Unjugementrendule8janvier2009parlaCourfédéraleduCanadadansl’affaire
ParfumsdeCoeur,Ltd.c.Asta(2009FC21)apportedesprécisions,dumoinsquantà
unaspectdelaprocédure.Danscetteaffaire,uneprocédureenradiationavaitété
émiseàl’encontred’unemarqueenregistrée.
Lorsqu’unedemanded’enregistrementestfondéesurunemploiprojetédelamarque
auCanada(i.e.,lamarquen’étaitpasemployéeauCanadaaumomentdela
productiondelademandecanadienne),ilfaut,defaçonpréalableàl’obtentionde
l’enregistrement,qu’unedéclarationd’emploisoitproduite(etlataxededélivrance
acquittée).Ladéclarationestsignéeensimpleetnedemandepaslaproductionde
spécimensjustificatifs.Parcontre,ilfautquelamarqueaitétéemployéeenliaisonavec
touteslesmarchandisesettouslesservicesquisontmentionnésàlademande,etnon
©CIPS,2009.
*DeLEGERROBICRICHARD,S.E.N.C.R.L..uncabinetmultidiscipliaired’avocatsetd’agentsdebrevetset
demarquesdecommerce.PubliédansleBulletinPrintemps2009(vol.13no1)ducabinet.Publication
068.102F
2
pasavecl’und’eux.Sil’und’euxn’estpasemployé,ilfautleretirerdeladéclaration
d’emploietl’enregistrementneseraémisquepourceuxdesservicesoumarchandises
quiontétéréellementoffertsouemployésauCanada.
Lamarqueencausecouvraitunelonguelistedemarchandisesrelevantdelaclasse3
(cosmétiques)etelleavaitétéproduitesurunebased’intentiond’emploi.Ladéclaration
d’emploiproduite,sansdistinction,attestaitdel’emploidelamarqueauCanadaen
liaisonavecchacunedesditesmarchandisesalorsque,danslesfaits,ellen’était
employéequepourdesshampoingsetdesrevitalisants.
Immédiatementavantl’institutiondeprocéduresvisantlaradiationdecet
enregistrement,letitulairepoursuivieutlabonneidéededemanderlamodificationde
celui-cipourqu’ilsoitrestreintauxseulesmarchandisesqui,àl’époquedelasignature
deladéclarationd’emploi,étaientréellementemployéesauCanada.
Pourenveniràsadécision,laCourindiquequ’unenregistrementpeutêtreinvalidé
pourdeuxtypesdemauvaisedéclaration,savoir(i)cellequiestfrauduleuseou
volontairementfausseet,(ii)cellequi,quoiqueinvolontairementfausse,portesurun
aspectsubstantieldeschoses.L’identificationdesmarchandisesdansunedéclaration
d’emploi,depoursuivrelaCour,estunaspectsubstantiel.
Toutefois,commec’estàladatedel’institutiondesprocéduresenradiationqu’ilfautse
situerpourdéterminersil’enregistrementincriminéreflètecorrectementlesdroitsd’un
titulaireet,danslamesureoùcetenregistrementavaitétémodifiépourneplusrefléter
quelesmarchandisesréellementemployées,lademandederadiationdevaitêtre
rejetée.
Plusparticulièrement,laCourindiquequ’ilnefautpasimporterauCanadalesprincipes
dejurisprudenceaméricains,laLoisurlesmarquesduCanada,enl’absenced’une
intentionàceteffetdulégislateur,nes’yprêtantpas.
Cequ’ilfautretenirdecettedécision,c’estquesiunedemanded’enregistrement
fondéesurunemploiprojetédelamarqueauCanadapeutcouvrirdenombreuses
marchandisesounombreuxservices,lorsquevientletempsdesouscrireladéclaration
d’emploi,celle-cinedoitviserquelesmarchandisesouservicesquisontréellement
employésouoffertsenliaisonaveclamarqueencause.L’emploidelamarqueen
liaisonavecl’undecesservicesoul’unedecesmarchandisesnesauraitvaloirpourun
emploidel’ensembledesservicesoumarchandises.
Unerègledeprudences’impose,quitteàdemanderuneoudesprolongationsdedélai
pourproduireunedéclarationd’emploi,lesquellespermettraientdegagnerdutemps
pourcouvrirdavantagedemarchandisesoudeservices,selonl’évolutiondumarché.
3
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELAPLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTOTHE
WORLD
MarquesdecommercedeLEGERROBICRICHARD,
SENCRL(«ROBIC»)