Êtes-vous maître de votre domaine?
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
ÊTES-VOUSMAITREDEVOTREDOMAINE?
M
ARCELNAUD*
ROBIC,
S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Commec’estlecaspourlesréseauxd’électricitéetd’eaucourante,ontientsouvent
pouracquislebonfonctionnementdenosréseauxdetélécommunication(dontles
nomsdedomainefontmaintenantpartie),etcen’estquelorsqu’ons’entrouveprivé
inopinémentqu’onréaliseàquelpointonendépend.Commepourd’autres
systèmes,avoiruneattitudepréventive,c’est-à-dire,simplement,seposerles
bonnesquestionsetyapporterlesbonnesréponsesaubonmoment,peutaiderà
resterencontrôle,limiterlesdérangementsetéviterdescatastrophes…
LesnomsdedomainesontomniprésentssurInternet,carilsfontpartiedecequi
permetauxutilisateursdetrouverleursdestinations.Auquotidien,onlesvoitàla
suitedusymbole«@»danslesadressescourrieletàlasuitedusigle«www.»
danslesadressesdesitesweb.Ils’agitd’uneressourceintangiblerare,carmalgré
lenombreconsidérabledepossibilités,ilnepeutyavoirqu’unseultitulairepourun
nomdedomainedonné.Cetteraretéfaitensortequ’ilexisteunmarchépourleur
enregistrement,àtelpointqueceuxquiontunevaleurintrinsèquefontl’objetde
spéculation,d’enchèresetparfoisdecybersquattageetdedétournements.Ainsi,
desentreprisespeuventsetrouverenmauvaiseposturesiellesneprotègentpas
adéquatementcequiestdevenuenquelquesortedesextensionsnévralgiquesde
leursnomscommerciaux,deleursmarquesdecommerce,deleursprojetsetde
leursétablissementsdanscetespacevirtuel.
D’oùviennentlesnomsdedomaine?
Contrairementauxdroitsdepropriétéintellectuelle«purs»(brevet,droitd’auteur,
marquedecommerce,dessinindustriel,etc.),dontl’existencedécouledelois
spécifiquesquilesrégissent,iln’yapasdeloicanadiennepropreauxnomsde
domaine.
Onacquiertdoncundroitpourunnomdedomained’unemanièreanalogueàcelle
dontonobtientunnumérodetéléphone:paruncontratdeserviceauprèsd’un
fournisseur,lequelconfèreauclientl’exclusivitédesadétentionetdesonutilisation
©CIPS,2013.*Avocatetagentdemarquesdecommerce,MarcelNAUDestmembredeROBIC,S.E.N.C.R.L.,un
cabinetmultidisciplinaired’avocats,d’agentsdebrevetsetd’agentsdemarquesdecommerce.Publié
dans(Printemps2013),28:1Lechimiste.Publication60.29.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
encontrepartiedefraisannuels.Ainsi,siunnomdedomainen’estpasencore
enregistré,n’importequipeutl’obtenirauprèsduregistrairedesonchoix.Pour
chaquetypedenomdedomaine,telque.com,.ca,.org,ouunautre,ilexisteun
seulregistreetunseulopérateurdecelui-ci(parexempleACEI.ca),maisune
pluralitéderegistrairesaccréditésparl’opérateurduregistreconcerné.Unregistraire
peutêtreaccréditépourplusieurstypesetc’estluiquiinteragitaveclestitulairesde
noms.L’opérateurd’unregistreestresponsabledesonintégritéenvertud’uncontrat
avecl’InternetCorporationforAssignedNamesandNumbers(ICANN),une
organisationprivéesansbutlucratifquiestàprésentgouvernéeselonunmodèlede
partiesprenantesmultiplesàl’échellemondiale.
Pourquoienregistrerunnomdedomaine?
Lefaitdedétenirunnomdedomainepermetdel’utiliser,immédiatementouplus
tard,enliaisonavecdesadressesdecourrielsetdesitesweb.Mêmesionne
comptepass’enservirtoutdesuite,enregistrerunnomdedomainepermet
d’empêcherquiconquedel’utiliseretpeutdissuaderdestiersd’adopterune
dénominationouunemarquedecommercecorrespondantàcenomduseulfaitqu’il
n’estplusdisponiblesousformedenomdedomaine.
Commentprotégersesnomsdedomaine?
Votreorganisationdevraiteffectuerdesvérificationset,aubesoin,adopterdes
mesuresadéquatesenréponseauxquestionssuivantes:
1.Possède-t-elleunelistecomplète,centraliséeetàjourdetouslesnomsdedomaine
quiontétéenregistréspartouslesindividusoutoutesleséquipes(responsablesen
publicitéetmarketing,informatique,affairesjuridiques,rechercheetdéveloppement,
etc.)quilaconstituent?
2.Serait-ellevulnérableàduchantageéventueldelapartdelapersonneagissant
commecontactadministratifpourlenomdedomaineutilisédansses
communicationsparInternetsielledevenaitenmauvaistermesavecelle?
3.L’adressecourrielinscriteauregistrepourrecevoirlesavisduregistraireconcernant
sesnomsdedomaineest-ellecelledequelqu’unquipourraitneplusêtre
responsablederenouvelerlesenregistrementsaumomentoùceux-cidevrontl’être
(parfoisdansunedizained’années)?
4.Est-cequetouslesnomsdedomaineenregistréspourl’organisationlesontàson
proprenom,oucertainssont-ilsplutôtaunomd’autrespersonnesoud’autres
organisations(parexemplepersonnellementaunomd’unemployé,d’unconsultant
oudel’agencequiacréélesitewebverslequellenomdedomainedoitmener)?
5.Lesenregistrementsdesnomsdedomainesont-ilsregroupéschezunseul
registrairedontlesinstallationssontsituéesauCanada?
6.Unemployémalveillantquin’apasaccèsaumotdepassepermettantdes
modificationsauxenregistrementsdesnomsdedomainedel’organisationouleur
transfertàuntierspeut-ill’obtenirsubrepticement,sansautorisation?
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
7.L’organisationpossède-t-elleunepolitiqueluipermettantdedéterminer,
continuellementoupériodiquement,lesnomsdedomainequ’elledevraitenregistrer,
récupérer,renouvelerouabandonner?
Sivotreorganisationnepeutdonneruneréponsesatisfaisanteàl’uneoul’autrede
cesquestions,unexamende«l’étatdesanté»desonportefeuilledenomsde
domaineseraitjudicieux.
Quiestletitulaired’unnomdedomaine?
Pourconnaîtrel’individuoul’organisationquidétientunnomdedomaine,onpeut
faireunerecherche«WHOIS»surInternet,dansleregistrecorrespondantautype
denomdedomaine.Celui-cicontient,entreautres,lenomdutitulaireetlenomet
lescoordonnéesdu«contactadministratif».Cederniers’avèreleprincipal
interlocuteurpourlagestiond’unnomdedomaine;c’estluiqui,danslesfaits,détient
lecontrôleàsonégard.Lecontactadministratifpeutêtreletitulairedunomde
domaineouuneautrepersonneautoriséeparcelui-ciàagir.
Cependant,ilarrivequelesdonnéesquipermettraientd’identifieruntitulaireouun
contactadministratifsoientmasquées,incomplètesouerronées.Dansdetelles
situations,onpeutconsidérerdesmoyensderecherchepluspoussés.
Certainstypesdenomsdedomainepeuventêtrestrictementréservésàdes
catégoriesspécifiquesdetitulaires,notammentparunlienavecunpays(.ca,.us)ou
avecuneindustrie(.aero,.museum,.travel).Danslecasdenomsdetype.ca,
l’AutoritécanadiennepourlesenregistrementsInternet(ACEI),quiestl’opérateurde
ceregistre,exigequeletitulaireseconformeauxexigencesenmatièredeprésence
auCanada.Parexemple,uneentreprisenepeutdétenirunnomdedomaine.casi
ellen’estpasincorporéeenvertud’uneloicanadienne,àmoinsqu’ellenesoitpar
ailleurspropriétaired’unemarquedecommerceenregistréeauCanadaetquele
nomdedomaine.casoitformédesmotsexactsconstituantcettemarqueoules
comprenant.
Commentpeut-onrécupérerunnomdedomaine?
Parfois,ondoitenvisagerdesdémarchespourtenterd’obtenirlesdroitsd’unnomde
domainequifaitdéjàl’objetd’unenregistrement.Enpareillescirconstances,les
principauxmoyenssontlanégociation,l’arbitrageoularéservationdifférée.Le
titulairepeutêtredebonnefoi(parexemple,ilauneentrepriseouunprojetquiporte
lemêmenom),ouilpeutêtreuncybersquatteurespérantobtenirdel’argentpour
voustransférer«votre»nomdedomaine.Toutefois,avantd’opterpourl’uneou
l’autredesapprochesproposées,ilfautfairepreuvedediscernement,afind’éviter
qu’uncontactinitialinappropriéavecletitulaireviennediminuervoschances
d’atteindrevotreobjectif.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
Parailleurs,lorsqu’ontransigeavecuntitulaire,quipeutsetrouverauCanadaoù
n’importeoùdanslemonde,mêmeuncontratenbonneetdueformepourrait
s’avéreruneprotectioninadéquatedanslecasoùceluiquivendsesdroitsdansun
nomdedomaineexigeunpaiementavantd’effectuerletransfert.Dansdetelles
situations,ilvautmieuxrecouriràunmécanismed’entiercement(semblableàcelui
qu’ontrouveparfoisdanslesplateformesdeventesentreparticulierstellesqu’eBay),
quipermetd’assurerlebondéroulementdelatransactionpourlesdeuxparties.
Quenousréservel’avenir?
Depuis2011,l’ICANNentreprenddesdémarchesvisantàdiversifierlestypesde
nomsdedomainedisponibles.En2012,elleadévoiléunelistedequelque2000
demandesd’entreprisesdésirantopérerdenouveauxtypesdenomsdedomaine.
Ainsi,aucoursdesprochainesannées,onpourraitvoirapparaîtreparfoisdansles
adressesdecourrieletdesiteswebdessuffixestelsque.app,.book,.blog,.expert,
.home,.news,.online,.page,.shop,.site,.web,etc.aulieudesusuels.com,.caet
.org.
Lesentreprisesquipossèdentdesmarquesdecommerceenregistréesdevraient,
durantlaphaseprécédantlelancementdecesnouveauxtypesdenoms,évaluer
l’opportunitédebloquerdesdemandesd’enregistrementdetierspourdesnomsqui
correspondentàleursmarques.Parailleurs,lesorganisationsquivoientdansces
nouveauxtypesuneoccasiond’enregistrerdesnomsdedomainequilesintéressent
devraientsurveillerdeprèslesdatesetlesmodalitésd’enregistrementpources
nouveauxtypesdenomdedomaine.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
5
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)