Droit européen comparé de l’Internet
DROITEUROPÉENCOMPARÉDEL’INTERNET*
Compterendu
MarcelNaud**
LEGERROBICRICHARD,avocats
ROBIC,agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
CentreCDPCapital
1001Square-Victoria–BlocE-8
eétage
Montréal(Québec)H2Z2B7
Tél:514-987-6242-Fax:514-845-7874
info@robic.com–www.robic.ca
C’estenvued’exposerlepluscomplètementpossiblelesdiverspointsdevue
doctrinauxetlessolutionslégislativesetjurisprudentiellesdeplusieurspays
européensrelativementàInternetquel’Académieinternationalededroit
comparéaréuni,dansunouvragedontladirectionaétéconfiéeàM.
GeorgesChâtillondel’UniversitéParis-IPanthéon-Sorbonne,l’ensembledes
travauxproduitsàl’occasiondesonXVecongrès.
Lapremièrepartiedulivreestd’abordconstituéed’unesynthèsequifait
ressortiravecunecertaineacuitélestendancesconvergentesou
divergentesobservéesentrelesdifférentspaysparticipantssurdesquestions
aussivariéesquelalibertéd’expression,lerôledel’État,lafiscalité,la
criminalitéinformatique,ledroitdelapreuve,laresponsabilitédes
fournisseursd’accès,ledroitd’auteur,lecommerceélectronique,la
cryptographie,laprotectiondesrenseignementspersonnels,la
cyberdémocratieetl’accèsdupublicàl’information,danslecontexte
d’Internet.Plusencore,cerapportgénéralpermetdeprendreconscience
quelespréoccupations,lespriorités,lesproblèmesetl’attitudedesÉtatsface
àceux-cireflètentinévitablementl’hétérogénéitérelativedesdifférentes
culturesjuridiquesnationales,étantparailleursconfrontéesauxmême
questions.
Lespagesquisuiventsontconsacréesauxrapportsnationauxdechaque
pays.Cesrapports,certainsenfrançais,laplupartenanglais,abordenttourà
tourlessujetsévoquésplushaut,maisavecuneperspectivepropreàchacun
surlesconstatsetlesactionsouinactionsquiendécoulent.Parexemple,le
LEGERROBICRICHARD,2001.
*GeorgesCHÂTILLON,Droiteuropéencomparéd’Internet.XVeCongrèsinternationaldedroit
comparé.Bristol1998.(BruylantBruxelles,2000),542pages;ISBN2-8027-1359-0.
**Stagiairedel’ÉcoledeformationprofessionnelleduBarreauduQuébecauprèsducabinet
d’avocatsLÉGERROBICRICHARD,s.e.n.c.etducabinetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerceROBIC,s.e.n.c.(2001),13-3CPI839.Publication276.012.
Danemarkauramisdavantagel’emphasesurlesquestionsdelibertés
individuelles,laFrancesurlaprotectiondudroitmoraldesauteurs,laSuisse
surl’applicationd’Internetauxdifférentsprocessusdeconsultationpopulaire,
laBelgiquesurlesformesdecriminalitésurInternet,l’Espagnesurlesautorités
decertificationpourfaciliterlecommerceélectronique,l’Italiesurleseffets
juridiquesdeladématérialisationdesmodesd’expression,lesPays-Bassurle
recoursauxtechnologiespourl’exécutionetlerespectdesloiset,enfin,le
Royaume-Unisurlesconséquencesdel’érosiondeladistinctionentreles
règlesrelativeaucontenuetcellesconcernantsatransmission.
Lasecondepartiedulivre,quantàelle,regroupedesextraitsdesprincipaux
rapportsparlementairesetministérielsfrançaisrelatifsàInternetproduitsde
1996à1998.Denatureessentiellementconsultative,cesrapportscomportent
dessériesderecommandationsàl’intentiondugouvernementfrançais,tant
auniveaudelaculturequedesfinances,ducommerce,del’éducation,des
sciencesetdel’administrationpubliqueenvued’accentuerlesbénéficeset
amoindrirouéliminerlesinconvénientsassociésàInternetdanscepays.
L’intérêtpratiquedecerecueilestdepermettreàtousceuxquisontappelés
àjouerunrôledansl’élaborationdespolitiquesoudescourantslégislatifsou
jurisprudentielssurlesujetdetirerprofitdessuccèsetdeprendre
connaissancedesdifficultésqu’ontrencontréesisolémentcesdifférentspays,
afinderendrepossibleuneconcertationplusrapideetpluslargedesefforts
etdesinitiativesenlamatière.
Eneffet,sil’onsefieauxconclusionssuggéréesparlesauteursde«Droit
européencomparéd’Internet»,l’universalitéd’Internetinviteàdes
rapprochementsnécessairesàsonappréhensionetcelivre,tantparsa
facturequeparcequ’ilcontient,parvientélégammentàencréerplusieurs,
demêmequ’àensusciterdavantagepourl’avenir.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevoué
depuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstousles
domaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marques
decertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droits
voisinsetdel’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;
licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroit
desaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérification
diligenteetaudit;etce,tantauCanadaqu’ailleursdanslemonde.Lamaîtrisedes
intangibles.
ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892tothe
protectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesigns
andutilitypatents;trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;copyrightand
entertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,softwareand
integratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,
know-how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-
commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecution
litigationandarbitration;duediligence;inCanadaandthroughouttheworld.Ideaslivehere.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELAPLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTOTHEWORLD