Comment mettre fin à un contrat (de franchise) verbal?
Commentmettrefinàuncontrat(defranchise)verbal?(http://intranet.robic.com/content/29063)Version13Dernièremodification:lundi9février2015Propriétairedelapage:NoemiaL’HEUREUX-DAIGNEAULTImprimé:mardi10février2015Page1
Commentmettrefinàuncontrat(defranchise)verbal?
ParSBE
Récemment,laCoursupérieuredejusticedel’Ontarioadûseprononcersurladélicatequestiondela
résiliationd’uncontratdefranchiseverbalqui,àpremièrevue,necontenaitaucunedispositionàceteffet.
LesaffairesFrancev.Kumon
LacauseFrancev.KumonmetauxprisesMmeFrance(ci-après«France»)quiopèrependantprèsde20
ansàcompterde1991unefranchisedeprogrammesdetutoratetlegroupeKumonCanadaInc.(ci-après
«Kumon»),franchiseur.Franceestuneprofesseureenlectureetmathématiquesetdecefaitpossèdeles
compétencespouroffrirlesprogrammesdeKumon,cequ’elleferatoutaulongdel’ententeverbalede
franchise.Àpartirde1994,Kumonentreprenddefairesigneruneententeécriteàtoussesfranchisésliéspar
contratverbal.Francerefusedelasignersousprétextequelesconditionsfinancièresquiyfigurentluisont
défavorables.Pendantunepériodedeprèsde16anslesdeuxpartiesmultiplientleséchangesquise
solderontparunéchecempêchantlasignaturedel’ententeécrite.Au23décembre2010,àlasuited'un
préavisd’environ12mois,Kumonmitfinàl’ententeverbaledefranchisequiexistaitentrelesparties.
L’analysedelabonnefoidanslecadredesrelationscontractuellesentrefranchiseuretfranchiséamènela
Couràévaluerlapertinenced’uneimmixtiondanslarelationcontractuelle(verbale)entreKumonetFrance.
Elleanalyse,d’abord,l’apparenceflagrantederelationentreunepartieplusforte,Kumon,etunepartiebien
plusfaible,France.Cetteanalyseaurapourconclusion:«Thecourtwilltypicallylooktospecifictermsofthe
contractaswellastherelationshipbetweenthepartiestodeterminewhetherthecontractisperpetualornot.»
LaCourjugeque,mêmelorsquelescontractantssontdeuxentreprisesbienverséesdansledomainedes
affaires,ilpeutêtrebienvenud’intervenirpourqu’uncontratnébuleuxquantàsonmécanismedeterminaison
nesecontinuepasàperpétuité.Enl’espèce,laCourcitelacause1397868OntarioLtd.v.NordicGaming
Corp:
«Whenthetermofacontractisnotfixedandthereisnoprovisionforterminationonreasonable
notice,acourtmaytreatacontractaseitherperpetualinnatureorasanindefinitetermcontract
intowhichthecourtimpliesaprovisionofunilateralterminationonreasonablenotice.»
Àlalumièredesélémentsavancés,lejugeGoldsteinconclutquelecontratverbaldefranchiseliantlesparties
n’étaitpasperpétuel,maisplutôtindéfini.Suiteàdesobservationssupplémentairessoumisesparlesparties
danslacauseFrancev.Kumonsubséquente,laCourastatuésurunepériodedepréavisraisonnabledans
lescirconstances.
LaCouraconcluquelarelationfranchiseur-franchiséétaitensoitplussemblableàcelleprévuedansune
entented’emploiqu’uneententededistribution.LaCouraparcontrenuancécettecomparaisonen
mentionnantque,bienqu'ilexistecertainessimilitudes,lefranchisén’estpasunemployé(ilesteneffetun
entrepreneurindépendant)etlefranchiseurn'apasl'obligationd’unfiduciaireenversleditfranchisé.
LaCouraensuitemisdel’avantcertainsfacteursqu’ellejugeimportantslorsqu’onsepenchesurlaquestion
d’unpréavisraisonnabledanslecontexted’uncontratdefranchise:
“•Thelengthoftherelationshipbetweenthefranchiseeandthefranchisor;
•Whethertherewasahistoryofoppressiveconductorbadfaithonthepartofthefranchisor;
•Whethertherewasahistoryofpoorperformancebythefranchisee;
•Whetherthefranchisororfranchisee,asthecasemaybe,hasactedingoodfaiththroughoutthe
000000courseoftherelationship;and,
Commentmettrefinàuncontrat(defranchise)verbal?(http://intranet.robic.com/content/29063)Version13Dernièremodification:lundi9février2015Propriétairedelapage:NoemiaL’HEUREUX-DAIGNEAULTImprimé:mardi10février2015Page2
•WhethertherehavebeenviolationsoftheWishartAct;”
Enprenantencomptecesfacteurs,laCouradécidéquelepréavisde12moisdonnéàFrancen’étaitpas
suffisantdanslescirconstancesetquec’estplutôtunepériodedepréavisde18moisquiseraitappropriéeen
l’espèce.
Enfin,laCournousrappelaquelapériodedepréavisainsiquelesdommagesoctroyésenfaveurdeFrance
nedevraientpasêtreconsidéréscommeétantunerègleabsolue.