Ce que tout chimiste averti devrait savoir sur les brevets. Mini guide du déposant – Partie II
CEQUETOUTCHIMISTEAVERTIDEVRAITSAVOIRSURLES
BREVETS.
MINIGUIDEDUDÉPOSANT-PARTIEII
LAURENCEBOURGET-MERLEETZHENWONG*
ROBIC
,S.E.N.C.R.L.
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUES
DanslaPartieIdeceminiguidedudéposantparuedanslarevue »Chimiste »de
l’hiver2006,nousavonsexpliquéauxchercheursenmilieuuniversitaireou
industriel,enquoiconsisteunbrevetd’inventionetquelssontlescritèresde
brevetabilité.LapartieIIdeceminiguidequifaitl’objetduprésentarticle,a
maintenantpourbutd’expliquerquellessontlesétapesàfranchirpourobtenirun
brevet.Plusparticulièrement,cettedeuxièmepartievaprésenterleparcours
« administratif »d’unedemandedebrevetdepuissondépôtauBureaudesbrevets.
Dépôtd’unedemandedebrevetetdélaisimportants
Unedemandedebrevetpouruneinventionestsouventdéposéeenpremierlieu
danslepaysderésidencedel’inventeur.Biensûrcelan’estpasunerèglegénérale,
puisqu’ilarriveaussiquedesinventeurscanadiensparexemple,choisissentdefaire
unpremierdépôtauxEtats-Unispourdesraisonsstratégiques,souventcarils
souhaitentcommercialiserleurinventionsurlemarchéaméricain.
AuCanada,commedanslamajoritédespaysproposantlaprotectiond’invention
parbrevet,lesystèmedupremierdéposants’applique.End’autrestermes,sideux
personnesdéposentchacuneunedemandedebrevetsurunemêmeinvention,un
brevetnepourraêtreaccordépourcetteinventionqu’àlapersonnequiauradéposé
enpremiersademandedebrevet.C’estpourquoiilestconseilléauxinventeurs
ayantfaitunenouvelledécouverteetquisouhaitentobteniruneprotectionpar
brevet,denepasattendretropdetempsavantdedéposerunedemandesurleur
invention.Enprocédantaudépôtd’unedemandedebrevet,l’inventeur(oule
demandeur)s’octroieainsiunedatededépôt.
EnvertudelaConventiondeParis,cettedatedepremierdépôtpourraservirde
datedeprioritépourtoutedemandesurlamêmeinventiondéposéedansunautre
©CIPS,2006.*DeROBIC,
S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocats,d’agentsdebrevetsetd’agentsde
marquesdecommerce.Publiéà(printemps2006),21:1Chimiste.Publication060.003.
2
payspendantles12moissuivantcepremierdépôt.Bienentendulepaysoùaété
effectuélepremierdépôtainsiqueleoulesautrespaysoùuneextensionest
souhaitéedoiventêtredespayssignatairesdelaConventiondeParis(169pays
contractants)oudespaysmembresdel’Organisationmondialeducommerce(149
membres).Cecivapermettreàl’inventeur,dansledélaid’unanallouéaprèsle
premierdépôtdesademande,d’étudierl’intérêtcommercialdesoninvention,de
rechercheréventuellementunacquéreur,avantd’engagerdesfraisàl’étranger.
Lesexigencespourledépôtd’unedemandedebrevetpeuventvariersensiblement
d’unpaysàunautre.AuCanada,ledépôtd’unedemandepeutêtreeffectuéepar
l’inventeurouparunagentdebrevetschoisiparcelui-ci,quifourniauCommissaire
auxBrevetslesdocumentsrequispourledépôt,c’est-à-direuneindicationselon
laquelleladélivranced’unbrevetcanadienestdemandée,lenomdudemandeur,
l’adressedesinventeursetcelledudemandeurlecaséchéantet/oudesonagent
debrevets,unepétition,unmémoiredescriptifdel’invention(voirPartieI)etlataxe
dedépôt.
Aprèsavoirvérifiéqueledossierdedépôtestcomplet,leBureaucanadiendes
brevetsvaattribuerunnuméroàlademandequicorrespondraégalementau
numérodubrevetlorsquedélivré.Dix-huitmoisaprèssondépôt,lademandeest
publiéeetaccessibleaupublic.Ensuite,unerequêteenexamendevraêtredéposée
dansundélaimaximumde5ansàpartirdeladatededépôtauCanadapourquele
processusd’examensoitdéclenché.
5ans
18mois
12mois
1erDépôt
auCanada
Dépôt
àl’étranger
PublicationDépôtrequête
enexamen
5ans
18mois
12mois
1erDépôt
auCanada
Dépôt
àl’étranger
PublicationDépôtrequête
enexamen
Examend’unedemandedebrevet:lapoursuite
Unexaminateurvaêtrechargéd’examinerlademandedebrevetjusqu’àla
délivrancedubrevet,sibiensûrlesconditionsélémentairesdebrevetabilitételles
qu’exposéesdanslapremièrepartiedeceminiguidesontsatisfaites.
L’examinateurvadoncdansunpremiertempseffectuerunerecherchepourvérifier
silesrevendicationsdelademandesontnouvellesetprésententuncaractère
inventif.Celaconsisteenunerecherchedetouslesdocumentspubliés,brevets,
demandesdebrevetset/ouarticlesscientifiques,traitantdudomaineprécisde
l’invention.Ilvaégalements’assurerquelademanderépondauxconditionsplus
3
formellesexigéesparlaLoietlesRèglessurlesbrevets.Al’issudecepremier
examen,l’examinateurvaécrireunrapportdanslequelilvas’objecteràcertains
pointsdelademandeetletransmettreàl’agentdebrevetsresponsabledela
demande.AuCanada,uneréponseàunrapportd’examendoitnécessairementêtre
envoyéeauplustard6moisaprèsladated’envoidurapport.Au-delàdecedélai,si
leBureaudesbrevetsnereçoitaucuneréponse,lademandeseraconsidérée
commeabandonnée.Toutefois,l’inventeurauralapossibilitédedemanderun
rétablissementdelademandeendéposantunerequêteàceteffet,uneréponseau
rapportd’examenetenacquittantlataxeprescritederétablissement,celadansun
délaimaximumd’unanaprèslespremiers6moisoctroyés.
Enaccordavecl’inventeur,l’agentdebrevetsvaprépareruneréponseaurapport
d’examen.Biensouvent,s’ils’agitd’objectionspourmanquedenouveautéet/ou
d’activitéinventivedecertainesrevendications,lamatièredecelles-ciserarestreinte
pourdifférencierl’inventiondel’artantérieur.Siaucontraire,l’inventionestbien
nouvelleetprésentedel’inventivité,l’agentdebrevetpréparera,enaccordavec
l’inventeur,uneargumentationdétailléeexpliquantpourquoil’inventionsedistingue
del’artantérieurcitéparl’examinateur.
Toutautremodificationapportéeàunerevendicationdoitêtresupportéeparle
contenudelademandeaumomentdudépôt.Parexemple,sil’inventeursouhaite
incorporerunecaractéristiquecomplémentairedansunerevendication,cette
caractéristiquedevraobligatoirementavoirétédivulguéedanslademandetelleque
déposée.C’estpourquoiilestextrêmementimportantquelemémoiredescriptif
d’unedemandesoitlepluscompletpossibleetcouvretouteslescaractéristiques
nouvellesd’uneinvention.
Aprèsréceptiondelaréponseaurapportd’examen,sil’examinateurestimequela
demanderemplittouteslesconditionspourêtrebrevetée,ilémettraunavis
d’acceptation.Enpratique,lapoursuited’unedemandedebrevetnécessitesouvent
plusieurséchangesdecorrespondanceentrel’agentdebrevet(doncledemandeur)
etl’examinateuravantquelademandenesoitacceptée.Unefoisl’avis
d’acceptationémis,ledemandeuraensuiteundélaide6moissuivantladatede
l’avispourpayerlataxefinale.Aprèsavoirreçulataxefinaledelapartde
l’inventeur,leCommissaireauxbrevetspourradélivrerlebrevet.
Àpartirdecemoment,l’inventionseraprotégéelégalementetl’inventeurpourra
jouirdesesdroitsexclusifs.AuCanada,laduréedevied’unbrevetestde20ansà
partirdeladatededépôtdelademandedontilestissu.Uneinventionseradonc
protégéependanttoutecettepériode,danslamesurebienentendu,oùson
détenteurpayelestaxesdemaintiendubrevetquel’onappelleannuités.
Lesinformationsfourniesdansceminiguidedudéposantdevraientmaintenant
permettreauxinventeursdansledomainedelachimiedemieuxcernerlesbrevets
d’inventionetplusparticulièrementdemieuxcomprendrecommentseconstruitune
4
demandedebrevet,quelssontlescritèrespourobtenirunbrevetetquelestle
processusadministratifàsuivrepourl’obtentiond’unbrevet.
5
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD