Cahiers de propriété intellectuelle – Tables des matières
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
CAHIERSDEPROPRIÉTÉINTELLECTUELLE
TABLEDESMATIÈRES
(OCTOBRE1997ÀOCTOBRE2017)
LAURENTCARRIERE*
ROBIC,S.E.N.C.R.L.
AVOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Volume10–numéro1-octobre1997
LesCahiers,d’hieràl’après-demain-Regardssurunedécadeépuisante,
maiscombienexaltante
GhislainRoussel…………………………………………………………………………………………7
Droitd’auteuretmondialisation
AndréKéréver……………………………………………………………………………………………19
Entredroitd’auteuretCopyright-L’Europeaucarrefourdeslogiques
MichelVivant…………………………………………………………………………………………….41
Ledroitdesbrevets,demain-Pointdevuefrançais
Jean-MarcMousseron……………………………………………………………………………….57
L’épuisementdudroitdemarquedansl’Unioneuropéenne
Jurisprudencerécente
Jean-JoEvrard…………………………………………………………………………………………..67
Ledroitd’auteurauCanadade1987à1997-Petitarticleenforme
deprised’inventaire
ClaudeBrunet……………………………………………………………………………………………79
LaLoisurledroitd’auteurauCanada:letroisièmemillénaire
DavidVever………………………………………………………………………………………………91
L’article6(1)delaLoisurlesdessinsindustriels:unestratégie
pourréduirelesrisquesdecontrefaçon
StephanP.Georghiev,ChristianBolducetMarc-AndréHuot……………………101
©CIPS,1997-2017.
*Avocatetagentdemarquesdecommerce,LaurentCarrièreestl‱undesassociésprincipauxde
ROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired'avocatsetd‱agentsdebrevetsetdemarquesde
commerce;rédacteurenchefdesCahiersdepropriétéintellectuelle(ISSN0840-7266)depuisle
volume10.Publication034.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
2
RétrospectivedesévénementsmarquantsauCanadadansledomaine
desbrevetsd’invention
JoanClark………………………………………………………………………………………………..119
Laloicanadiennesurlesbrevets-uneprospective
A.DavidMorrowetGenevièveM.Prévost………………………………………………..143
DroitdesmarquesauCanada1987-1996-Unedécadeenrétrospective
parlalunettedescoursd’appel
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….155
LedroitdesmarquesauCanada:perspectivesetprospectives
DianeLeducCampbell…………………………………………………………………………….221
Droitdel’informatique-Rétrospectivecanadienne
LiseBertrand……………………………………………………………………………………………237
Lescontratsdetransfertdetechnologie
SergeJ.Pichette……………………………………………………………………………………….261
Ladernièredécennieenmatièredudroitstatutairesurlaconcurrence
JeanCarrière……………………………………………………………………………………………275
Suruneprospectivedudroitcanadiendelaconcurrence
déloyale:contradictionettolérance?
Pierre-AndréDuboisetBenoîtClermont…………………………………………………….295
IndexdesCahiers,volumes1à9
Indexdesauteurs…………………………………………………………………………….307
Indexdestitres………………………………………………………………………………..319
Indexdessujets……………………………………………………………………………….331
Volume10–numéro2-janvier1998
Présentation
LaurentCarrière
RÉFLEXIONS
Lesbibliothèquesetlanouvelleloicanadiennesurledroitd’auteur:
uncommentaire
JulesLarivière………………………………………………………………………………………….351
DOCTRINE
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
3
Laresponsabilitédesintermédiairesàl’égarddesviolationsdedroit
d’auteurcommisespardestierssurl’Internet
Marie-HélèneCôté…………………………………………………………………………………..359
LeRèglementsurlesmédicamentsbrevetés(Avisdeconformité)
FrançoisM.Grenier…………………………………………………………………………………..405
Cryptageetdroitd’auteur
RomainLeymonerie………………………………………………………………………………….417
LesdécisionsduTribunalcanadiendesrelationsprofessionnelles
artistes-producteursvisantledroitd’auteur
ColetteMatteauetÉricLefebvre………………………………………………………………461
Lessecretscommerciauxfaceauximpératifsdetransparencede
l’État(Laprotectiondesrenseignementsàvaleuréconomiquesous
laLoisurl’accèsàl’informationduQuébec)
SergeParisien…………………………………………………………………………………………..485
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….529
Volume10–numéro3-mai1998
Présentation
LaurentCarrière
DOCTRINE
Synthèsedel’arrêtDirecteurdesenquêtesetrecherchesc.Télé-Direct(Publications)
Inc.
JeanCarrière……………………………………………………………………………………………545
Lanumérisationdesoeuvresdel’esprit
DelphineMaillet……………………………………………………………………………………….555
Lesoeuvresdel’espritcrééesparplusieurspersonnes
endroitfrançais
AsimSingh……………………………………………………………………………………………….581
Lessecretscommerciauxfaceauximpératifsdetransparence
del’État(Lacommunicationdesrenseignementsàvaleur
économiquesouslaLoisurl’accèsàl’informationduQuébec)
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
4
SergeParisien…………………………………………………………………………………………..601
PropriétésintellectuellesetdroitdepassagesurInternet:
ledroitconfrontéauxnomsdedomaine
Jean-PhilippeMikus…………………………………………………………………………………623
Franchiseetmarquesdecommerce
Paul-AndréMathieu………………………………………………………………………………….643
Laparodie
Pierre-EmmanuelMoyse……………………………………………………………………………669
Laprotectiondeslogicielsparledroitd’auteurdanscertains
paysarabes
NébilaMezghani………………………………………………………………………………………689
CHRONIQUEDEJURISPRUDENCE
Droitd’auteur1997
ViviannedeKinder……………………………………………………………………………………718
COMPTERENDU
Internetfaceaudroit,Namur,CentrederecherchesInformatique
etDroit,1997,250pages,ISBN2873772573
MichelRacicot………………………………………………………………………………………….723
Droitducyberespace,PierreTrudeletFranceAbran,KarimBenyekhlef,
SophieHeinetalii,Facultédedroitdel’UniversitédeMontréal,Centre
derechercheendroitpublic,ÉditionsThémis,Montréal,1997,ISBN
2-894000-090-1
Jean-PaulTriaille……………………………………………………………………………………..731
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….735
Publicationsrécentesenmatièredepropriétéintellectuelle
(Octobre1997-Janvier1998)
StefanMartinetLaurentCarrière……………………………………………………………..737
Volume11–numéro1-octobre1998
Présentation
LaurentCarrière
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
5
Etsinousdiscutionsderédactionlégislative…Commentairesur
laLoide1997modifiantlaLoisurledroitd’auteur
MistraleGoudreau……………………………………………………………………………………..7
Lesdroitsdesartistes-interprètessurleurprestation:dela
conventiondeRomeauprojetdeloiC-32
ÉricLefebvre…………………………………………………………………………………………….33
LaLoimodifiantlaLoisurledroitd’auteuretlesenregistrements
sonores:leCanadadansuncontexteinternational
MarieLussier…………………………………………………………………………………………….75
Ledroitdesradiodiffuseurssurleurssignauxdecommunication
etlamiseenapplicationdelaConventiondeRome:unbiscotto
rassispourleCanada
Jean-PierreBlaisetDylanJones………………………………………………………………107
LaconstitutionnalitédesdispositionsdelaLoisurledroitd’auteur
relativesauxdroitsdesdistributeursexclusifsdelivres
JeanLeclair………………………………………………………………………………………………141
Modificationsauxexceptionsoulimitationsquiexistaientavant
laréformedelaLoisurledroitd’auteurde1997:cosmétique
législativeounouveaupartiprisenfaveurdesutilisateurs?
MarcelDubé…………………………………………………………………………………………….157
Lesnouvellesexceptionsendroitd’auteurcanadien:
unfauxdébat
SylviPlante………………………………………………………………………………………………175
Lesnouveauxrecoursencontrefaçonsuiteauxmodifications
de1997àlaLoisurledroitd’auteur
LaurentCarrièreetStefanMartin……………………………………………………………..219
Lecadrejuridiquedelagestioncollectivedesdroitd’auteur
auCanada
JohanneDaniel………………………………………………………………………………………..257
PartiesIIetVIIIdelaLoisurledroitd’auteur:leCanada
respecte-t-ilsesobligationsinternationales?
BenoîtClermont………………………………………………………………………………………..287
Larémunérationpourcopieprivée
StefanMartin……………………………………………………………………………………………327
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
6
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….337
Publicationsrécentesenmatièredepropriétéintellectuelle
(Janvier1998-juin1998)
StefanMartinetLaurentCarrière……………………………………………………………..339
Volume11–numéro2-janvier1999
Présentation
LaurentCarrière
Ledroitdesmarquesetlaréalisationdumarchéintérieur
delacommunitéeuropéenne
RobertCollin…………………………………………………………………………………………….367
Lacritiqueautochtonedel’appropriationculturellecommedéfi
àlaconceptionoccidentaledelapropriétéintellectuelle:lecas
del’appropriationartistique
Jean-FrançoisGaudreault-DesBiens………………………………………………………….401
Pourenfiniravecl’affaireClairol:l’article22delaLoisurles
marquesdecommerceprévient-illapublicitécomparative?
FrançoisGuay…………………………………………………………………………………………..441
Réalitésetperspectiveseuropéennesetinternationalisation
dudroitdesdessinsetmodèlesindustriels
GuillaumeMarchais………………………………………………………………………………….525
COMPTESRENDUS
Droitdesbrevets,éthiqueetbiotechnologie
Maude-IsabelleDelagrave……………………………………………………………………….555
Dessinsetmodèlesdel’entreprise.Protectionetdéfense
Maude-IsabelleDelagrave……………………………………………………………………….557
Libertéd’expressionetnouvellestechnologies
FrancesMaxan…………………………………………………………………………………………559
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….563
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
7
Publicationsrécentesenmatièredepropriétéintellectuelle
(Janvier1998-octobre1998)
StefanMartinetLaurentCarrière……………………………………………………………..566
Volume11–numéro3-mai1999
Présentation
LaurentCarrière
Lesnomsdedomaine:audelàdumystère
Marie-HélèneDeschamps-Marquis……………………………………………………………591
Lamutationnumérique:lesoeuvresproduitesaumoyen
duMIDIetlerégimecanadiendudroitd’auteur
JeanetteLee…………………………………………………………………………………………….623
Lesprojectionsfinancièresremisesparunfranchiseuràunfutur
franchisé:quandsont-ellesconsidéréescommeconstituantde
«faussesreprésentations»delapartdufranchiseur?
JeanH.Gagnon……………………………………………………………………………………….659
Flashsurlaphoto
YsoldeGendreau……………………………………………………………………………………..689
Lesclausesdenon-concurrencedanslescontratsdefranchise:
ouquitropembrassemalétreint
Paul-AndréMathieu………………………………………………………………………………….701
Salaire,profit,propriétéintellectuelle.Observationsgénérales
surledroitdutravail,ledroitdelapropriétéintellectuelleet
ledroitdessociétés
AntoonQuaedvlieg………………………………………………………………………………….729
COMPTERENDU
Lesdroitsintellectuelsdanslasociétédel’information
SéverineBiderman……………………………………………………………………………………747
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….751
Publicationsrécentesenmatièredepropriétéintellectuelle
(Octobre1998-février1999)
StefanMartinetLaurentCarrière……………………………………………………………..753
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
8
Volume12–numéro1-octobre1999
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………….1
Préface
YsoldeGendreau………………………………………………………………………………………..9
Lesauteurssont-ilsdesemployés?Certainesréflexionssurla
propriétédesdroitsd’auteurdanslecontextescolaire
DavidLametti…………………………………………………………………………………………….11
Lesuniversitairesetledroitmorald’auteurendroitfrançais
EmmanuelDerieux……………………………………………………………………………………..31
Ledroitd’auteurdanslecontextedelapropriétéintellectuelle:
uneanalysedespolitiquesuniversitairescanadiennes
MargaretAnnWilkinson…………………………………………………………………………….51
Lagestioncollectivedesdroitsd’auteurdanslacommunauté
universitairecanadienne:unealternativeaustatuquo?
HowardP.Knopf………………………………………………………………………………………..95
«Lescréaturessubjuridiques»-Lesbasesdedonnées
Pierre-EmmanuelMoyse……………………………………………………………………………131
L’éditionélectroniqueparetpourlacommunautéscientifique
EjanMackaay………………………………………………………………………………………….159
Droitd’auteuretaccèsàl’information:dequelquesmalentendus
etvraisproblèmesàtraversl’histoireetlesdéveloppementsrécents
AlainStrowel…………………………………………………………………………………………….185
Conséquencesdel’arrêtCenterIceLimitedc.NationalHockeyLeague
surlaquestiondesdomamgesirréparables
JeanCarrière……………………………………………………………………………………………209
Droitdelapropriétéintellectuelle,droitinternationalprivé
etsanctionsInternet
PaulEdwardGeller…………………………………………………………………………………..227
LettredeFrance
AndréLucas……………………………………………………………………………………………..243
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
9
COMPTESRENDUS
Lescopropriétés
SéverineL.Biderman………………………………………………………………………………..267
Lescatégoriesdelapropriétéintellectuelleàl’épreuve
descréationsgénétiques
ChristianDanis…………………………………………………………………………………………269
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….273
Publicationsrécentesenmatièredepropriétéintellectuelle
StefanMartinetLaurentCarrière……………………………………………………………..277
Volume12–numéro2-janvier2000
Présentation
LaurentCarrière
Ledroitmoralcomparé:entreproblématiqueclassique
etmoderne
Jean-ArpadFrançais………………………………………………………………………………..315
Ledroitd’auteurdesjournalistesdansl’exercicedeleuremploi
HuguesG.RichardetPierre-EmmanuelMoyse………………………………………….359
Lesjournalistespigistes,ledroitd’auteurcanadienetle
domainedel’autorisation
NormandTamaro……………………………………………………………………………………..373
Lestatutdel’entrevueetlejournaliste
Marc-AndréBlanchardetSophieDormeau………………………………………………397
L’ensemblejournalistique:entrelecollectifetlacollaboration
LionelThoumyre……………………………………………………………………………………….421
Lesjournalistespigistesàl’èrenumérique:réflexionssur
l’affaireTasinic.NewYorkTimes
MarshallLeaffer……………………………………………………………………………………….449
Lejournalismeetledroitd’auteurenGrande-Bretagne
PaulL.C.Torremans………………………………………………………………………………….467
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
10
Ledroitd’auteurdesjournalistesauxPays-Bas
GerardSchuijt…………………………………………………………………………………………..495
Lejournalisteauteurettravailleur
GianlucaPojaghi……………………………………………………………………………………….507
Lejournalisme«virtuel»etledroitd’auteurenAllemagne
FriedrichNicolausHeiseetMichaelGill…………………………………………………….533
Suisse:ledroitd’auteurdujournalisteàl’épreuvedelanumérisation
DenisBarrelet…………………………………………………………………………………………..547
Ledroitd’auteurdesjournalistesenFrance
EmmanuelDerieux……………………………………………………………………………………561
Lejournalismeetledroitd’auteurenBelgique
ThibaultVerbiest……………………………………………………………………………………579
Ledroitd’auteurdesjournalistesenAustralie
PeterKite…………………………………………………………………………………………………599
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….609
PUBLICATIONSRÉCENTES
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….611
Volume12–numéro3-mai2000
Présentation
LaurentCarrière
L’histoiredesbrevets
SergeLapointe………………………………………………………………………………………….633
Nouveauté,activitéinventiveetutilitéenmatièredebrevet
NathalieJodoin………………………………………………………………………………………..659
Laprotectiondestechnologiesduweb
StephanP.Georgiev,BrigideMattar,TrinaK.KarinetPascalLauzon………..695
Labrevetabilitédelamatièrevivante:lesplantestransgéniques
AndreasHaderlein…………………………………………………………………………………….713
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
11
Brevetsetbiotechnologie:animauxetvégétauxtransgéniques
FranceCôté……………………………………………………………………………………………..735
Politiquesdesbureauxdesbrevetsetjugementsrécentsportant
surlesséquencesd’ADN
Hélèned’IorioetLucBérubé……………………………………………………………………..757
L’interprétationdesrevendicatiosnetl’évaluationdelacontrefaçon:
respecterleslimitesdel’élasticité
Louis-PierreGravelle…………………………………………………………………………………779
Lecalculdesprofitspourviolationdebrevet
BobH.Sotiriadis……………………………………………………………………………………….825
LesderniersmotsdumillénairedelaCourd’appelfédérale
enmatièredebrevets
FrançoisM.Grenier…………………………………………………………………………………..845
Lanotiondeprivilègeetlapratiquedel’agentdebrevetsauCanada
RonaldE.DimocketCedricG.Lam………………………………………………………….867
Oùfaut-ilobteniruneprotectionparbrevet?
NicolasPellemans……………………………………………………………………………………..887
Droitsurlaconcurrenceetpropriétéintellectuelle
SergeBourque………………………………………………………………………………………….909
Lacopropriétédebrevets:uneanalyse
PanagiotaKoutsogiannis…………………………………………………………………………..949
Licenceetexploitation:concessiondelicences
SergePichette………………………………………………………………………………………….975
Livresparus
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………1011
Volume13–numéro1-octobre2000
Présentation
LaurentCarrière
LesgénériquesenEurope
ÉlisabethBerthet……………………………………………………………………………………….13
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
12
L’homologationadministratived’unnouveaumédicamentcommercialisé
auCanadaetl’octroid’unavisdeconformité
MichelCotnoir…………………………………………………………………………………………..61
L’évolutiondesdroitsvoisinsetleréalisateurdeson:
(re)définitiond’unstatutjuridique
RémyKhouzam………………………………………………………………………………………….95
Lagestioncollectiveàl’heured’Internet
BertrandSalvas………………………………………………………………………………………..139
Performancesd’antanetvoyagedansletempsdudroit
exclusifdesartistes-interprètes
PaoloSpada…………………………………………………………………………………………….191
LaLoidu31août1998concernantlaprotection
desbasesdedonnées
AlainStrowel…………………………………………………………………………………………….197
Uneperspectivesurlesmarquesdecommercetridimensionnelles
AnnieRobitaille………………………………………………………………………………………..227
COMPTESRENDUS
Droitsintellectuelsetconcurrencedéloyale
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………..247
Lecontratdecommandeendroitd’auteurfrançais
Marie-ÈveCôté…………………………………………………………………………………………251
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….253
Volume13–numéro2-janvier2001
Présentation
LaurentCarrière
«FairDealing»canadienet«FairUse»américain:uneanalyse
del’exceptiond’utilisationéquitableenmatièrededroitd’auteur
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………..267
LapropriétélittéraireenFranceauXVIIesiècle
HubertCarrier………………………………………………………………………………………….311
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
13
L’évolutiondudroitàl’imageenPologne
TeresaGrzeszak………………………………………………………………………………………..333
LapremièredécisiondelaCommissiondudroitd’auteursur
lesdroitsvoisins:unrendez-vousmanquéetunestabilisation
législativequis’impose
ÉricLefebvre…………………………………………………………………………………………….363
Lapreuveparsondageenmatièredemarquesdecommerce
StéphanieMalo………………………………………………………………………………………..403
Peut-onbreveterlesséquencesEST«sansgêne»
ÉlodiePetit……………………………………………………………………………………………….435
Lasaisie-descriptionenBelgique:unemesureprobatoireet
parfoisconservatoire
FernanddeVisscheretFrançoiseJacquesdeDixmude……………………………465
CAPSULES
Brevets-L’OMCsepenchesurlaLoisurlesbrevetsauCanada:
deuxdécisionsd’importance
GarabedNahabedian……………………………………………………………………………..487
Cyberespace-Laprotectiondel’anonymatsurInternet
JeanFaullem…………………………………………………………………………………………….491
COMPTESRENDUS
Loicanadiennesurlesmarquesdecommerceannotée
SéverineL.Biderman………………………………………………………………………………..497
TrialbySurvey:SurveyEvidence&theLaw
CharlotteUrman……………………………………………………………………………………….499
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….501
Volume13–numéro3-mai2001
Présentation
LaurentCarrière
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
14
Normesdegestionenmatièrededroitsd’auteurs
augouvernementduQuébec
MarcBaribeau………………………………………………………………………………………….521
Revuedelajurisprudencedescoursd’appelduCanada
enmatièredemarquesdecommerce1997-2000
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….539
Lecontrôledel’exploitationcommercialedel’imagedusportifen
tantquepersonnalitépublique.ÉtudecomparéeFrance/Québec
ChristopheCottet-Bretonnier…………………………………………………………………….619
Brevetabilitéetgénétiquehumaine:perspectiveinternationaledu
dialogueentrel’EuropeetlaFranceàl’égarddeladirective98/44/CE
MartinLetendre………………………………………………………………………………………..655
Laprotectiondudroitd’auteurpourlesoeuvresproduitespar
ordinateur:ya-t-ilduneufdepuisqu’ArthurMillernousaditqu’il
n’yavaitriendenouveaudepuislerapportfinaldelaCONTU?
DenisN.Magnusson………………………………………………………………………………….695
Unecopieprivéepourlenouveaumillénaire?-Commentairesur
lesobligationsinternationalespertinentesetsurlaPartieVIII
delaLoicanadiennesurledroitd’auteur
LucAndréVincent……………………………………………………………………………………711
Lecyber-piquetageetlapropriétéintellectuelle
JeanFaullem…………………………………………………………………………………………….793
L’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerceet
l’arrêtUnitel
MarcGagnon…………………………………………………………………………………………..803
Lasourisestbrevetable
Louis-PierreGravelleetZhenWong…………………………………………………………..815
LaCoursuprêmesepenchesurl’interprétationetl’analyse
encontrefaçondesbrevets
NathalieJodoin………………………………………………………………………………………..821
COMPTESRENDUS
Cyberdroit
GenevièveBordeleau………………………………………………………………………………835
Droiteuropéencomparéd’Internet
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
15
MarcelNaud…………………………………………………………………………………………….839
ProtectionofNon-TraditionalMarks
PatrickSartore………………………………………………………………………………………….841
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….843
Volume14–numéro1-octobre2001
Présentation
LaurentCarrière
Fonctionnalitéetmarquesdecommerce
StéphaneCaronetPaulCarrière……………………………………………………………….17
Lecontrôleendroitcanadiendesmarquesdecommerce
etunsecondregardsurl’article50
ChantalDesjardins…………………………………………………………………………………….45
Lamarquedecommercedescriptive
MarcGagnon…………………………………………………………………………………………….75
LeRevampingd’unemarquedecommerce:conséquences
d’unevariationdansl’emploi
BarryGamache………………………………………………………………………………………..157
L’article5delaLoisurlesmarquesdecommerce:uneespèce
envoiededisparition
IsabelleJomphe……………………………………………………………………………………….257
Laconfusion
SimonLemay…………………………………………………………………………………………….291
Chevauchementsdedroitsenpropriétéintellectuelle-
Premièrepartie:lerodéodudroitdesbrevetsetdesmarques
decommerce
Jean-PhilippeMikus………………………………………………………………………………….311
L’enregistrementdelamarquenotoire:réflexionspratiques
etthéoriques
IsabellePillet…………………………………………………………………………………………….335
Plusqueprévu!ÉvolutiondespratiquesduBureaudesmarquesde
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
16
commerceenmatièredelogicieletdetechnologiesdel’information
MichelA.Solis,SébastienLapointeetAnnickPoulin………………………………….363
Lesmarquesofficiellesenvertudel’alinéa9(1)n)(iii)dela
Loisurlesmarquesdecommerce:marquesinvinciblesou
invulnérables?
StellaSyrianos………………………………………………………………………………………….397
Originesdudroitcanadiendesmarquesdecommerce
NathalyJ.Vermette………………………………………………………………………………….431
COMPTERENDU
Droitinternationaldelamode
SimonLamarche……………………………………………………………………………………….495
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….499
Volume14–numéro2-janvier2002
Présentation
LaurentCarrière
Nomsdedomaineetnomsdepersonne:dequeldomaine
relèvelenom?
JudithHarvie……………………………………………………………………………………………519
Laprisedegarantiesenmatièredepropriétéintellectuelle
BobH.SotiriadisetChristianDanis…………………………………………………………..581
Lesnouveauxcritèresderévisionenappeld’unedécision
rendueparleregistrairedesmarquesdecommerce
AnnieCormier…………………………………………………………………………………………..605
LesmarquesdecertificationauCanada
JulieLarouche…………………………………………………………………………………………..625
Lescomplicationsdelacompilation
MarcBaribeauetSylvainGadoury……………………………………………………………653
EtsiNapsterétaitunecompagniecanadienne?
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….671
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
17
LaLoicanadiennesurledroitd’auteurdoit-elleêtrerepansée?
Pierre-EmmanuelMoyse……………………………………………………………………………695
CAPSULES
Brevets-Unmontantinsuffisantd’annuitéspeutentraîner
lapéremptiond’unbrevet
GarabedNahabedian,LaurentCarrièreetBarryGamache…………………….709
Droitd’auteur-LaLoisurledroitd’auteur:qu’enest-il
desaréforme?
AlbertCloutier………………………………………………………………………………………….715
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….719
Volume14–numéro3-mai2002
Présentation
LaurentCarrière
L’accèsauxdispositifsdeneutralisationdesoeuvresverrouillées:
uneconditionnécessaireàl’exerciced’exceptionsaudroitd’auteur
ÉricLabbé………………………………………………………………………………………………..741
Concurrencedéloyaleetconfiscationdesprofitsendroitcivil
québécois:bienmalacquisneprofitepas
StefanMartin……………………………………………………………………………………………775
Nomsdedomaineetmarquesdecommerceutiliséssurl’Internet:
unsurvoldesenjeuxactuelsd’uneperspectivecanadienne
CharlesMorgan………………………………………………………………………………………..793
L’auteurfuturactionnairedelasociétédel’information
Florence-MariePiriou………………………………………………………………………………..829
Lecritèred’originalitéenmatièrededessinsindustriels
auCanada
AlexandraSteele………………………………………………………………………………………855
CAPSULES
Brevets-Incidencesdelaredélivranced’unbrevetsurune
instancejudiciaireetinterprétationduterme«identique»
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
18
Louis-PierreGravelleetDavidEnciso………………………………………………………..881
Sûreté-Hypothèquegrevantuneinventionnonbrevetée
LouisPayette…………………………………………………………………………………………….889
COMPTESRENDUS
Droitd’auteuretnumérique:logiciels,basesdedonnées,
multimédia-Droitbelge,européenetcomparé
CélineFrançois…………………………………………………………………………………………901
Lecommerceélectroniqueeuropéensurlesrails?Analyseetpropositions
demiseenoeuvredeladirectivesurlecommerceélectronique
VincentGautrais……………………………………………………………………………………….903
CopyrightLimitationsandContracts:AnAnalysisofthe
ContractualOverridabilityofLimitationsonCopyright
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………909
IntellectualPropertyAssetsinMergersandAcquisitions
StéphaneLarochelle………………………………………………………………………………….911
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….913
Volume15–numéro1-octobre2002
Présentation
LaurentCarrière
Abusdepositiondominanteetdroitsdepropriétéintellectuelle
danslajurisprudencedelaCommunautéeuropéenne:IMS
survivra-t-elleaumonstreduDrFrankenstein?
EstelleDerclaye…………………………………………………………………………………………21
L’auteurdesoeuvresmusicalescomposéespourunfilm:
auteurd’uneoeuvredramatique?
FrançoisLarose………………………………………………………………………………………….57
Lagestioncollectivedudroitd’exécutionpublique:historique
dutarifdelaradiode1935à1977
ÉricLefebvre……………………………………………………………………………………………..95
Lesdessinetmodèlecommunautaires:analyseduRèglement
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
19
no6/2002duConseildu12décembre2001
StefanMartin……………………………………………………………………………………………135
Chevauchementsdedroitsenpropriétéintellectuelle-
Deuxièmepartie:lacavalcadedudroitd’auteuretdu
droitdesmarquesdecommerce
Jean-PhilippeMikus………………………………………………………………………………….167
CAPSULES
L’affaireThéberge
DanielGervais…………………………………………………………………………………………..217
L’antérioritédécoulantd’uneventeouutilisationantérieure:
desprincipes«tailléssurmesure»
NathalieJodoinetMoniqueSullivan…………………………………………………………241
JumpingtoiCrave’sConclusion?:Lesamendementsproposésàla
dispositionsurlaretransmissiondelaLoisurledroitd’auteur
CharlesMorgan………………………………………………………………………………………..257
L’affaireCCHdevantlaCourfédéraled’appel:ledroitde
reproduireladocumentationjuridiqueestlimité
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….269
COMPTESRENDUS
Marque,dessinsetmodèles:stratégiedeprotection,de
défenseetdevalorisation-Uneinitiationaudroit
françaisdesmarques
HugoHamelin…………………………………………………………………………………………..293
Lesdifférendsliésàlarupturedescontratsinternationaux
dedistributiondanslessentencesarbitralesCCI
BenoitMarion…………………………………………………………………………………………..297
Copyright-CasesandMaterial
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….301
TheWIPOTreaties1996-TheWIPOCopyrightTreatyand
theWIPOPerformancesandPhonogramsTreaty-
CommentaryandLegalAnalysis
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….303
Lerèglementextrajudiciairedeslitigesrelatifsauxnoms
dedomaine
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
20
BrigitteVézina………………………………………………………………………………………….305
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….309
INDEX
Auteurs…………………………………………………………………………………………………….311
Titres………………………………………………………………………………………………………..335
Sujets……………………………………………………………………………………………………….357
Volume15–numéro2-janvier2003
Présentation
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….385
PrixdesCPI
Leslimitesqu’imposeledroitdelaconcurrenceauxcontratsde
licencededroitsdepropriétéintellectuelle:étudecomparative
dudroitcanadien,américaineteuropéen
ChristopheMasse……………………………………………………………………………………..395
Incidencesdelafaillitesurlapropriétéintellectuelle
PhilippeBélangeretCharles-MaximePanaccio………………………………………..475
Essaisurlefractionnementdudroitd’auteur
DanielGervais…………………………………………………………………………………………..501
Letirmanquédeladirectiveeuropéennesurledroitd’auteur
danslasociétédel’information
LucieGuibault…………………………………………………………………………………………..537
Mesuresdeprotectiontechnique:PartieI-Tendancesenmatièrede
mesuresdeprotectiontechniqueetdetechnologiesdecontournement
IanKerr,AlanaMaurushatetChristianS.Tacit…………………………………………575
Lesconditionsd’existencedudroitd’auteur;n’oublionspas
l’auteuretsacréativité!
MadeleineLamothe-Samson…………………………………………………………………….619
SitesWebcontrefacteurs:lesdangersdel’applicationrigoriste
delaLoisurledroitd’auteur
MathieuComeauetSébastienRoy…………………………………………………………..653
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
21
CAPSULES
Droitd’auteur-LadécisionCitéAmériqueetlatitularitédudroit
d’auteursurl’oeuvrecinématographique
FrançoisLarose…………………………………………………………………………………………705
Droitd’auteur-Protectionparledroitd’auteurd’untitred’uneoeuvre
étrangèredanslecadredelaConventiondeBerne
AsimSingh……………………………………………………………………………………………….711
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….717
Volume15–numéro3-mai2003
Présentation
LaurentCarrière
L’encadrementinternationaldudroitdelapropriété
industrielle-Premièrepartie
Jean-SébastienBrière……………………………………………………………………………….735
Mesuresdeprotectiontechnique:
PartieII-ProtectionjuridiquedesMPT
IanKerr,AlanaMaurushatetChristianS.Tacit…………………………………………805
Êtreauparfum:protégerlamarquedecommerce
olfactiveauCanada?
CarolineLeclercetDanielGervais……………………………………………………………865
Oùenestlaprotectiondesdroitsconnexesaudroitd’auteur?
PartieI-Lestextesinternationaux
CarolineG.Ouellet…………………………………………………………………………………..905
L’échangedefichiersmusicauxparInternet:oùensommes-nous
àlafindel’année2002?
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….947
CAPSULES
Droitd’auteur-L’arbitrageetledroitd’auteur…chouette!
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………..987
Brevets-LaCoursuprêmeduCanadadéterminequel’oncosouris
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
22
n’estpasbrevetable
MarcGagnon…………………………………………………………………………………………..995
Brevets-Lapetiteentitépeutresterpetite;lagrandedemeurera
toujoursgrande
Louis-PierreGravelleetPhilippeLaporte………………………………………………….1007
Brevets-Cessiond’unbrevetaudomainepublic
CatherineLemay……………………………………………………………………………………..1017
Brevets-Lecritèred’utilitéetlarègledelaprédictionvalable
Louis-PierreGravelleetMoniqueSullivan…………………………………………………1023
COMPTERENDU
Internetetcommerceélectroniqueendroitinternational
desaffaires
Jean-ChristopheBoze………………………………………………………………………………1039
LIVRESPARUS
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………1043
Volume16–numéro1-octobre2003
Présentation
LaurentCarrière
L’encadrementinternationaldudroitdelapropriété
industrielle-Deuxièmepartie
Jean-SébastienBrière…………………………………………………………………………………15
Lacouleurduconsentementélectronique
VincentGautrais………………………………………………………………………………………..61
Accèsauxmédicaments:lesystèmeinternationaldesbrevets
empêchera-t-illespaysdutiersmondedebénéficierdes
avantagesdelapharmacogénomique
YannJoly………………………………………………………………………………………………….131
Oùenestlaprotectiondesdroitsconnexesaudroitd’auteur?
PartieII-Textesnationaux
CarolineG.Ouellet…………………………………………………………………………………..185
Lesjustificationsphilosophiquesdelaprotectiondulogiciel
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
23
parlecopyright
VirginieRousseau……………………………………………………………………………………..233
Enregistrementsdedessinsindustriels:unsurvol
DanielS.Drapeau…………………………………………………………………………………….253
CAPSULES
Unprocèsséparésurl’interprétationdesrevendicationsd’un
brevetauCanada:laprocédureaméricaineMarkmanest-elle
labienvenue?
NathalieJodoinetAdamMizera………………………………………………………………279
Lespéripétiesd’unmanuscrit…
AlexandraSteele………………………………………………………………………………………291
Lesconditionsdelaprotectiond’unecouleurentantquetelleà
titredemarqueauregarddelajurisprudencecommunautaire
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………299
ObservationsrelativesauxarrêtsEssoc.Greenpeaceet
SPCEAc.Greenpeace
AsimSingh……………………………………………………………………………………………….309
COMPTERENDU
TheFutureofIntellectualPropertyintheGlobalMarket
oftheInformationSociety
Jean-ChristopheBoze……………………………………………………………………………….317
LIVRESPARUS
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….321
Volume16–numéro2-janvier2004
Présentation
LaurentCarrière
L’échantillonnagenumériqued’enregistrementssonoreset
ledroitd’auteurauCanada
JulianMalone……………………………………………………………………………………………343
Essaisurlefractionnementdudroitd’auteur
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
24
Deuxièmepartie:originalité,créativitéetréalignementdudroitd’auteur
DanielGervais…………………………………………………………………………………………..363
Leslogicielslibresàl’assautdudroitd’auteur
GeorgesAzzaria……………………………………………………………………………………….405
Lesmarquesdecommerceaupetitetaugrandécran
BarryGamache………………………………………………………………………………………..429
L’emploidelamarque:unconceptàréexaminer
BenoîtSt-Sauveur……………………………………………………………………………………..489
Laprotectionjuridiquedescréationsdu«design»
EmmanuelleGarnier…………………………………………………………………………………529
CAPSULES
Del’intérêtdeconserversesmarquesnationalesparallèlement
àunemarquecommunautaireoul’incroyabledécisionMatrazen
ArmelleChrétien……………………………………………………………………………………….563
Lejudicieuxéquilibreentreharmonisationetintérêtsculturels-
Nouvellelégislationnéo-zélandaiserelativeauxmarques
PhilippeRodhain……………………………………………………………………………………….567
Lespremierspasdelajurisprudencerelativeauxnomsde
domaine.ca
Jean-FrançoisNadon………………………………………………………………………………..577
L’enregistrabilitédelacouleuretdelaformedescomprimés
StellaSyrianos………………………………………………………………………………………….589
Critèresd’émissiond’uneinjonctionprovisoireenmatièredemarque
decommerce:l’affaireAgropurCooperativec.SaputoInc.
MoniqueM.Couture…………………………………………………………………………………599
Sommairedel’enquêtemenéeauprèsdetouslesÉtatsmembresqui
ontratifiélesdeuxtraitésWCTetWPTTdel’OMPI
OMPI……………………………………………………………………………………………………….605
Rirabienquiriraledernier:lacaricatureconfrontéeaudroità
l’image
StefanMartin……………………………………………………………………………………………611
Livresparus
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….625
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
25
Volume16–numéro3-mai2004
Présentation
LaurentCarrière
L’AmericanViticulturalArea,appellationd’origineimparfaite?
Jean-ChristopheBoze……………………………………………………………………………….645
Del’adaptabilitédesdroitsdesorganismesderadiodiffusionà
l’adaptationdudroitd’auteur
Livresparus
Jean-ArpadFrançais………………………………………………………………………………..659
L’interactiondelaLoi101etdudroitdesmarques
Jean-FrançoisNadon………………………………………………………………………………..723
Téléréalitéetdroitd’auteur
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….741
Undroitquilaissesamarque(decommerce),mêmedanslecyberespace:
peut-ontransposerauweblesrèglesterrestresdepropriétéintellectuelle?
Vincent-JoëlProulx……………………………………………………………………………………767
Lalanguefrançaiseetledroitdesmarques
ChristineVilmart………………………………………………………………………………………817
Cequiestàmoiestàmoi:uneétudedelaprotectionaccordéeparle
droitd’auteuràla«sonorité»d’unmusicien
DanWolfensohn……………………………………………………………………………………….837
CAPSULES
DeuxcertitudesauCanada:lamortetl’obligationdebien
payersestaxesdemaintiendebrevet
NathalieJodoinetAdamMizera………………………………………………………………853
LaCourd’appelfédéralebloquel’importationdelaprocédure
MarkmanauCanada,pourl’instant
AdamMizera…………………………………………………………………………………………….865
Oeuvrecrééeounoncrééeencollaboration?Làestlaquestion…
L’arrêtDrapeauc.Girard
CarolineG.Ouellet…………………………………………………………………………………..875
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
26
Marqueinternationale:l’espagnolauseindusystèmedeMadrid
PhilippeRodhain……………………………………………………………………………………….885
Libéralisationdu«.fr»:suppressiondudroitaunom
PhilippeRodhain……………………………………………………………………………………….891
Contratdecommanded’oeuvred’espritendroitfrançais
AsimSinghetGrégoireCorman………………………………………………………………..897
Horssérie–MélangesVictorNabhan-octobre2004
Préface
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….XXI
Enguised’introduction
StefanMartin………………………………………………………………………………………….XXVII
Notesbiographiques
……………………………………………………………………………………………………………..XXXI
AnImportantCaseofDatabaseProtectioninSpain
Aranzadiv.ElDerecho
AlbertoBercovitz………………………………………………………………………………………..1
L’échanged’oeuvressurl’InternetouleP2P
ChristopheCaronetYvesGaubiac………………………………………………………………..23
TheCopyrightHistoryofWhatMust-have-been
WilliamR.Cornish……………………………………………………………………………………….61
RefusaltoDealandAccesstoanEssentialFacility:Balancing
PrivateandPublicInterestsinIntellectualPropertyLaw
CarlosCorrea…………………………………………………………………………………………….75
Ledroitinternationalprivédelapropriétéintellectuelle
àl’épreuvedudialogueintercontinental
FrançoisDessemontet………………………………………………………………………………..93
CulturalDiversityandCopyright
AdolfDietz………………………………………………………………………………………………..109
ReconcilingNationalCopyrightTraditions:donflictofLaws
Rules-theGermanExample
ThomasDreier…………………………………………………………………………………………..121
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
27
Lasolitudedel’auteurdanslasociétédelacommunication
MarioFabiani……………………………………………………………………………………………141
Lenomdel’auteurentantquesignedistinctif:uneperspective
perversesurledroitàla«paternité»del’oeuvre?
JaneC.Ginsburg………………………………………………………………………………………147
Mortdel’auteuretinterprétationsdel’histoire
MistraleGoudreau……………………………………………………………………………………..159
Laresponsabilitéciviledujournalistepourladiffusiondes
informationsdiffamantes:quelquesremarquesàproposde
l’arrêtdelaCoursuprêmedelaPolognedu14mai2003
TeresaGrzeszak……………………………………………………………………………………….175
Àquandl’octroidelicencestransfrontièrespourl’utilisationde
droitsd’auteuretdedroitsvoisinsenEurope?
LucieGuibault…………………………………………………………………………………………..189
L’évolutiondelaconditiondesauteursétrangersenÉgypte
Dr.IbrahimAhmedIbrahim…………………………………………………………………………209
IntellectualPropertyasaToolforEconomicGrouwth
Dr.KamilIdris……………………………………………………………………………………………227
MoralRightsandModernTimes-TheGradualObsolescence
ofSection51oftheSwedishCopyrightAct
GunnarW.G.Karnell………………………………………………………………………………….255
ExtendedCollectiveLicense-APracticalExamplefromFinland
TarjaKoskinen-Olsson……………………………………………………………………………….263
LegalPresumptionsofTransferofRightsofAudiovisual
PerformersinSelectedEuropeanCountries
SilkevanLewinski……………………………………………………………………………………..275
Laloiapplicableauxcontratsd’exploitationdesdroits
d’auteuretdesdroitsvoisins
AndréLucas……………………………………………………………………………………………..289
NewImperativeContractRulesImplementedIntothe
GermanCopyrightLaw
WilhelmNordemann…………………………………………………………………………………..309
Propriétéintellectuelleetarbitrage:quelquesréflexionsaprès
l’arrêtCaillou
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
28
AlainPrujiner…………………………………………………………………………………………….321
ReflectionsonCulturalDiversity,IssuesinMexicoandthe
InternationalAgreementonCulturalDiversity
GabrielErnestoLarreaRicherand……………………………………………………………….349
L’oeuvredujuriste,untravaildequalification
L’exempledesjeuxdetélé-réalité
AlainStrowel…………………………………………………………………………………………….357
TheProblemsofBiotechnologiesforIntellectualPropertyLaw
DavidVaver……………………………………………………………………………………………..375
Lafantastiqueexplosiondelapropriétéintellectuelle:
Unerationalitésouslebigbang?
MichelVivant……………………………………………………………………………………………393
Volume17–numéro1-janvier2005
Présentation
LaurentCarrière
Peut-ilounepeut-ilpas?Regardsurleslimitesjuridictionnelles
descompétencesattribuéesauregistrairedesmarquesdecommerce
enmatièred’opposition
BarryGamache…………………………………………………………………………………………17
Laresponsabilitédesactionnaires,administrateursetdirigeants
lorsquelacompagnievioledesdroitsdepropriétéintellectuelle
Marc-AndréHuot………………………………………………………………………………………..67
Buvonsundernierverredechampagnecanadien
Jean-NicolasDelageetMarie-JoséeLapointe……………………………………………….119
Ladivulgationdel’originedesressourcesgénétiques:unecontribution
dudroitdesbrevetsàlaprotectiondel’environnement
Jean-FrédéricMorin………………………………………………………………………………….131
CAPSULES
Lepublicderéférenceauxfinsdel’appréciationdeladégénérescence
d’unemarqueselonledroitcommunautaire
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………..149
PourquoiMédocn’est-ilplusuneappellationgénériqueauCanada?
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
29
Jean-FrançoisNadonetJean-ChristopheBoze…………………………………………….157
Delacopieàl’anticopie,réflexionssurundroitd’auteur
enpleinemutation…
SullimanOmarjee……………………………………………………………………………………..165
Fansubbingetdroitd’auteur:lesous-titrageparlesfans
d’oeuvresprotégéesest-illégal?
SullimanOmarjee…………………………………………………………………………………….177
Lesquotidiensont-ilsledroitdereproduiredesarticlessurdes
basesdedonnées?Lesconséquencesdel’arrêtRobertson
FrédérickPinto…………………………………………………………………………………………185
Lesprocéduresalternativesderésolutiondeslitigesen.fr
Émergenced’unenouvelletendance
PhilippeRodhain……………………………………………………………………………………….197
Laprotectiondutitulairedelamarquecontrelaparodie:
évolutionsrécentes
GrégoireCormanetAsimSingh……………………………………………………………….203
COMPTESRENDUS
Lesacredel’auteur
GeorgesAzzaria……………………………………………………………………………………….213
Innovationanditsdiscontents:howourbrokenpatentsystem
isendangeringinnovationandprogress,andwhattodoaboutit
EjanMackaay…………………………………………………………………………………………..215
Volume17–numéro2-mai2005
Présentation
LaurentCarrière
LaprotectionpardessinauCanadaetauxÉtats-Unis
MarcGagnon…………………………………………………………………………………………..235
Laprotectiondescréationsdemodeàlalumièredel’arrêtdela
Courd’appelduQuébecdansImportExportRenéDerhy(Canada)
inc.c.MagasinsGreenbergltée
SachaHaqueetStefanMartin…………………………………………………………………263
Lesmesurestechniquesdeprotectiondudroitd’auteur-Aperçus
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
30
desconséquencespossiblesendroitcanadien:copiepourusage
privéetexceptionsaudroitd’auteur-PartieI
PhilippeMorin………………………………………………………………………………………….277
L’oeuvreaudiovisuelledanslesÉtatsdel’Organisationafricaine
delapropriétéintellectuelle(OAPI)
LaurierYvonNgombé………………………………………………………………………………337
Ledroitd’auteur:unfacteurclépourledéveloppementdela
sociétédel’information?
PierreSirinelli…………………………………………………………………………………………..357
CAPSULES
L’adhésiondelaCommunautéeuropéenneauProtocolede
Madrid:versunesimplicationcomplexe…
AlainBerthet…………………………………………………………………………………………….373
Sociétécanadiennedeperceptiondelacopieprivéec.Canadian
StorageMediaAlliance
RogerCharland…………………………………………………………………………………………387
L’instructiondistinctedesquestionsenlitigeenCourfédérale
AnnieLasalle……………………………………………………………………………………………395
Êtreagentdebrevetsetavocatasesprivilèges?Lesecret
professionnelpourunavocatagissantcommeagentdebrevets
AdamMizera…………………………………………………………………………………………….399
Pensezavant,prétendezaprès:lesconséquencesdeladécision
Elomaric.Agencespatialecanadienne
NadiaPerri……………………………………………………………………………………………….411
COMPTESRENDUS
Droitd’auteuretdroitdupublicàl’information
Jean-ArpadFrançais………………………………………………………………………………….427
Régulationdel’Internet-L’élaborationdesrèglesdeconduite
parledialogueinternormatif
RéaHawi………………………………………………………………………………………………….443
Lesimportationsparallèlesdeproduitsbrevetés
AlexandraHeumber…………………………………………………………………………………..445
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
31
Volume17–numéro3-octobre2005
Présentation
LaurentCarrière
Lesmécanismesdelalicencelégale-Delatechniqueaudroitet
dudroitàlatechnique:lalicencelégalecommesolution
YohanBenizri……………………………………………………………………………………………463
Marquesdecommercecontrenomscommerciaux:quisera
legagnant?
Marie-JoséeLapointeetJean-NicolasDelage……………………………………………….497
Unchangementdecapaprèsplusde50ans:unemploialléguén’est
plusunfacteurpertinentlorsdel’examenparleregistraired’une
demanded’enregistrementdemarquedecommerceenvertude
l’alinéa37(1)c)delaLoisurlesmarquesdecommerce
BarryGamache…………………………………………………………………………………………525
Àlarecherched’unepropriétéperdue
YsoldeGendreau………………………………………………………………………………………551
Lapreuveenmatièredemarquesdecommerce:unaide-mémoire
FrançoisM.Grenier…………………………………………………………………………………..577
Logicielslibresetouverts:impactsjuridiquessurles
utilisateursquébécois
PierrePaulLemyreetRichardWillemant……………………………………………………..597
CAPSULES
Lecaractèredistinctifexigépourl’enregistrementd’unemarque
pourêtreacquisparl’usagedecelle-cientantquepartied’une
marquedéjàenregistrée-Commentairesurl’arrêtdelaC.J.C.E.
dansl’affaireSociétédesproduitsNestléSAc.MarsUKLtd.
David-AlexandreChetrit……………………………………………………………………………667
Laprotectionrelativeauxmarquesdecommerceétendueaux
servicesfournisdanslecadreducommercededétail-Commentaire
surl’arrêtdelaCJCEdansl’affairePraktikerBau-und
Heimwerkermärktec.DeutschesPatent-undMarkenamt
David-AlexandreChetrit……………………………………………………………………………673
Delapreuved’emploienmatièredeviolationd’unemarque
decommercedéposée
ViviannedeKinder……………………………………………………………………………………681
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
32
DellComputerc.Uniondesconsommateurs,Histoired’un«Oops»!
VincentGautrais……………………………………………………………………………………….687
NouvellesdesÉtats-Unis:responsabilitépourcomplicitéde
contrefaçon-LadécisiondelaCoursuprêmedu27juin2005
dansl’affaireMGMc.Grokster
JaneGinsburg…………………………………………………………………………………………..705
Lesconditions,selonledroitcommunautaire,del’usageparun
tiersd’unemarquelorsqu’elleestnécessairepourindiquerla
destinationd’unproduitoud’unservice
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………713
Téléchargementnonautoriséd’oeuvresmusicales:telpourra
êtreprisquicroyaitprendre
AlexandraSteele………………………………………………………………………………………725
COMPTESRENDUS
BrandManagementinCanadianLaw
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..735
Leslogicielslibresfaceaudroit
IsmayMarçais…………………………………………………………………………………………..737
Volume18–numéro1-janvier2006
Présentation
LaurentCarrière
L’éthiqueetlerégimedesbrevets,unequestiond’actualité
GaëlleBeauregard……………………………………………………………………………………13
Peut-ilounepeut-ilpas(encore)?
Regardsurleslimitesjuridictionnellesdescompétencesattribuées
auregistrairedesmarquesdecommerceenmatièredeprocédures
envertudel’article45delaLoisurlesmarquesdecommerce
BarryGamache…………………………………………………………………………………………45
Lesmesurestechniquesdeprotectiondudroitd’auteur:
aperçusdesconséquencespossiblesendroitcanadien:
atteinteàlalibertéd’expression-PartieII
PhilippeMorin…………………………………………………………………………………………..97
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
33
Lesconversationsetentrevuessont-ellesprotégéesparledroitd’auteur?
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….141
CAPSULES
EnattendantRobertson:définirlapossessiondudroitd’auteur
surlesoeuvresdespigistesdanslesnouveauxmédias
GiuseppinaD’Agostino……………………………………………………………………………..163
LeprojetdeloiC-60etlesexceptionspourlemilieudel’éducation
HélèneMessier…………………………………………………………………………………………185
Lanotiond’emploienassociationavecdesservices:
ladécisiondansExpressFileInc.c.HRBRoyaltyInc.
MarianneProulx……………………………………………………………………………………….195
Unautrejugementsommaireenmatièredebrevet:
CalgonCarbonCorporationc.LaCorporationdelaVillede
NorthBayetTrojanTechnologies
KatherineStachrowski………………………………………………………………………………203
Volume18–numéro2-mai2006
Présentation
LaurentCarrière
LescompilationsetlaLoisurledroitd’auteur:leurprotectionetleurcréation
BenoîtClermont……………………………………………………………………………………….219
Lesmarquesnontraditionnellesdansuneperspectivededroitcomparéaméricain,
canadieneteuropéen
AnthonyHémond…………………………………………………………………………………….245
Versunereconnaissancedenosproduitsduterroir
Marie-JoséeLapointe………………………………………………………………………………277
Enversetcontretous:l’article19delaLoisurlesmarquesdecommerceest-ilvraiment
ladéfenseultimecontretouteactionenpassingoff?
FranceLessard………………………………………………………………………………………..291
Larevendicationd’anciennetédanslamarquecommunautaire:unequestion
stratégiquequirévèledegrandsenjeux
ClémenceNormand………………………………………………………………………………..319
Laprotectiondel’arrangementvisueldelivres,disques,revuesetfilmsenvertudela
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
34
concurrencedéloyale
AlexandraSteele……………………………………………………………………………………..329
CAPSULES
Développementrécentenmatièredemarqueofficielle:lestatutd’autoritépubliqueau
Canada
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………..357
L’affaireKraftCanadaInc.c.EuroExcellenceInc.:ledroitd’auteurausecoursdes
marquesdecommerceenmalderecours
HilalElAyoubi…………………………………………………………………………………………..367
Lanécessairedistinctivitédesdemandesdemarquescommunautaires
tridimensionnelles
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………..379
L’affaireLEGOenCoursuprême:constitutionnalitéetfonctionnalité
AnnieLasalle…………………………………………………………………………………………….389
Droitdesbrevetsetdroitdelaconcurrence:unecessiondebrevetspeut-elleêtre
considéréecommeunacteanticoncurrentielausensdel’article45delaLoisurla
concurrence?
NadiaPerri……………………………………………………………………………………………….399
L’affaireSuzanne’s
DavidTurgeon…………………………………………………………………………………………..417
COMPTERENDU
Régulerlecommerceélectroniqueparlarésolutiondeslitigesenligne:uneapproche
critique
ClémenceNormand…………………………………………………………………………………..437
Volume18–numéro3-octobre2006
Présentation
LaurentCarrière
L’applicationdesthéoriesphilosophiquesjustifiantlapropriétéintellectuelledansles
situationsd’urgence
KarinaCorreaPereira……………………………………………………………………………….455
Portraitlégislatifdel’exceptionderechercheenmatièredebrevetsauCanada,aux
États-UnisetenEurope
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
35
CatherineGecietSergeHarpin…………………………………………………………………481
Sécuritéalimentaireetpropriétéintellectuelle
MurielLightbourne……………………………………………………………………………………501
Mesurestechniquesdeprotectionversuscopieàusageprivé:findufeuilletonen
France?
LaurierYvonNgombé……………………………………………………………………………….531
Lanotiond’épuisementdesdroits:évolutionetrôleactuelencommerceinternational
SophieVerville…………………………………………………………………………………………549
CAPSULES
Desphotosdelarueetl’exceptionartistiqueenmatièrededroitàlavieprivée
ViviannedeKinder……………………………………………………………………………………585
MarquescélèbresauCanada:veuveetpoupéeéplorées
DanielS.Drapeau…………………………………………………………………………………….591
AdoptionduTraitédeSingapoursurledroitdesmarques
DominiqueHenrie……………………………………………………………………………………..601
L’affaireJohnStaglianooulesdifficultéspouvantêtrerencontréeslorsdel’exécution
d’uneordonnanceAntonPiller
Marie-JoséeLapointeetCarolineJonnaert…………………………………………………..605
L’affaireFortierc.GestionB.Brissonetassociés:l’artiste,legaleristeetlaLoi
Anne-MarieMcSween………………………………………………………………………………..619
Àlapoursuitedudossierdepoursuite:lesfiguressuppriméesd’undossierde
poursuitedebrevetcanadienutiliséescomme«publication»pourinvaliderunbrevet
américain
AdamMizera…………………………………………………………………………………………….631
Lanécessaireprotectiondesentreprisescessionnairesdemarquesconstituéesde
nomspatronymiques
NicolasPelèse…………………………………………………………………………………………..643
Bojangles’:quandêtreconnunesuffitplus
GiovannaSpataro…………………………………………………………………………………….653
COMPTESRENDUS
Droitd’auteuretprotectiondesoeuvresdansl’universnumérique-Droitsetexceptions
àlalumièredesdispositifsdeverrouillagedesoeuvres
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
36
EstelleDerclaye………………………………………………………………………………………..661
Ladiversitéculturelleenquestion(s)
SylviaIsraël………………………………………………………………………………………………..
665
Volume19–numéro1-janvier2007
Présentation
LaurentCarrière
Protectiondesmarquesnotoiresetthéoriedeladilution:uneanalysecomparativedu
droitaméricainetcanadienàlalumièrededécisionsrécentesdelaCoursuprêmedu
Canada
GenevièveBergeronetAlainMurad………………………………………………………….15
Ladiffamationdansuncontextemédiatique:lesenseignementsdelajurisprudence
dunouveaumillénaire
BenoîtClermont…………………………………………………………………………………………43
OrdonnancesAntonPiller:développementsrécentsdescourssuprême,d’appel
fédéraleetfédérale
DanielS.Drapeau……………………………………………………………………………………..69
Quelquesobservationssurlepooldebrevetsetledroitdelaconcurrence
LucieGauthier………………………………………………………………………………………….103
Laresponsabilitéduconcédantdelicencedemarquesdecommerceàl’égardde
produitsdéfectueux
PanagiotaKoutsogiannisetMarie-ÈveCôté…………………………………………………145
Survoldel’étatdudroitautochtoneenmatièredeprotectiondupatrimoineculturel
RobertMainville………………………………………………………………………………………..183
Panoramadessystèmesdemétadonnéesjuridiquesetdeleursapplicationsen
bibliothèquenumérique
LionelMaurel…………………………………………………………………………………………….241
Lafonction«Searchinsidethisbook»dulogicieldelalibrairieAmazonest-ellelégale?
RenéPepin……………………………………………………………………………………………….277
L’imagepubliquedeséditeursetdudroitd’auteur
DavidVaver……………………………………………………………………………………………..303
CAPSULES
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
37
L’exercicedesdroitsdutitulairedelamarqueetlemécanismedetransitexterneen
droitdouaniercommunautaire
GuilhemChabaud……………………………………………………………………………………315
LaConventionsurladiversitédesexpressionsculturellesetlapropriétéintellectuelle:
panacéeouplacebo?
AndréDorion…………………………………………………………………………………………….321
Recevabilitédespreuvesd’usageproduitespourlapremièrefoisdevantuneChambre
derecoursdel’O.H.M.I.danslecadred’uneprocédured’opposition
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………..331
Diversitélinguistiqueetacquisitionducaractèredistinctifparl’usageauBenelux
NicolasPelèse…………………………………………………………………………………………..341
Droitd’auteur,copieprivéeetresponsabilitépénale
AsimSinghetThomasDebiesse…………………………………………………………………349
Volume19–numéro2-mai2007
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..369
«What’sCookingGoodLooking?»Concurrencedéloyaledansles
restaurantsetbars
BrunoBarrette…………………………………………………………………………………………..379
Regardsurlesexigencesdel’alinéa30a)delaLoisurlesmarquesdecommerceen
matièrededescriptiondeboissonsalcoolisées
(oucommentéviterquelevinnetourneauvinaigre)
CatherineDaigle……………………………………………………………………………………….413
Alcooletconfusion:commentesttraitéelacatégoriegénéraledesboissons
alcooliséeslorsqu’ils’agitdedéterminerlaprobabilitédeconfusionentremarquesde
commerce?
BarryGamache…………………………………………………………………………………………437
Laprotectiondesbouteillesparl’entremisedebrevetset
dedessinsindustriels
EmmanuelManolakis/PatrickNaccache…………………………………………………….477
Lacuisineenquêted’agentsconservateurs:laprotectiondes
créationsculinaires
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
38
StefanMartin/YvanBrutsaert……………………………………………………………………499
Lesappellationsd’origineenFrance
NorbertOlszak………………………………………………………………………………………….519
L’encadrementdelapublicitédeboissonsalcooliquesauCanada
PierreSavoie/MajolaineGagnon……………………………………………………………….551
LaprotectiondelabouteilleetlesmarquesdecommerceauCanada:
est-cequ’onmarchesurdelavitrebrisée?
StellaSyrianos………………………………………………………………………………………….603
COMPTERENDU
LaprotectiondesmarquessurInternet
MarionRoucou………………………………………………………………………………………….709
Volume19–numéro3-octobre2007
Présentation
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….713
LamarquefantômeauCanadaetauxÉtats-Unis
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………..727
Ledroitd’auteuràl’épreuvedelarestaurationdesoeuvres
CarineBernault………………………………………………………………………………………..755
Communicationspirituelleetdroitd’auteur:àquilesdroitsd’une
oeuvrelittérairedictéedepuisl’au-delà?
LaurenceBich-Carrière……………………………………………………………………………..775
Laprotectionposthumedesdroitsdelapersonnalité
GénérosaBrasMiranda…………………………………………………………………………….795
Laduréegénéraledeprotectiondudroitd’auteur:unehistoirededéveloppement
etdemutationdesfondementsdeprincipes
MartineCorriveau…………………………………………………………………………………….823
Gestiondudroitd’auteursurlesarchivesprivéesàBibliothèqueetArchives
nationalesduQuébec:pratiquesarchivistiquesetétudedecas
FrançoisDavidetChristianDrolet………………………………………………………………863
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
39
Réformelégislative,droitsacquisetévictionendroitd’auteurcanadien
Jean-ArpadFrançais…………………………………………………………………………………883
Lestrollshantent-ilsledomainedesbrevets?
CatherineGeci………………………………………………………………………………………….923
Lesbibliothèquesnumériquesetledroitd’auteurenEurope:qu’enest-il?
MariaJ.IglesiasPortelaetLauraVilchesArmesto…………………………………………937
L’abandon,lamortetlarésurrectiondebrevetsetdemandesdebrevetauCanada
JeremyLawsonetRoyMachaalany……………………………………………………………989
L’achalandagerésidueldesmarquesabandonnées:l’âmed’unemarque
survit-elleàlamortphysique?
FranceLessard……………………………………………………………………………………….1019
Lavieaprèslamort:l’oeuvreposthumeetsadivulgation
FlorenceLucas………………………………………………………………………………………..1049
Lasurvivancedesobligationsdeslicenciésàl’expirationoul’invalidation
d’unbrevetetladivulgationdessecretsdecommerce
FrançoisPainchaudetNadiaPerri……………………………………………………………..1069
Lesoeuvresretrouvéesourestauréesendroitd’auteur:l’affaireHyperion
auRoyaume-Uni
PaulTorremans……………………………………………………………………………………….1099
CAPSULES
Critèred’évidence:laCoursuprêmedesÉtats-Unismetlapédaledouce
AlexandreAbecassis………………………………………………………………………………..1129
Lepublicpertinentdepuisl’arrêtdelaCJCEdansl’affaireTravatan
ClaireDesprez…………………………………………………………………………………………1137
Lemontantmaximaldedommages-intérêtspréétablisendroitd’auteurcanadien
accordédansuneaffaired’anti-contrefaçon
LouisGratton…………………………………………………………………………………………..1145
Définiruncritèred’inventivitépourlesbrevets:cen’estpasévident
AdamMizera…………………………………………………………………………………………..1155
NouvelleséquencejurisprudentielledanslaconfrontationMTPvscopieprivée:
l’affaireMulhollandDrivedevantlaCourd’appeldeParisstatuantsurrenvoi
LaurierYvonNgombé……………………………………………………………………………….1167
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
40
Modèlesréduitsetmarquesautomobiles:réductiondesdroitsdesconstructeurs?
NicolasPelèse………………………………………………………………………………………..1175
Volume20–numéro1-janvier2008
Présentation
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………………5
L’èredunumérique:deuxièmechancepourlamarqueolfactive?-Analyse
delacapacitédusigneolfactifàfonctionnercommemarquedecommerce
oudeservice
SergioBalana……………………………………………………………………………………………..15
Lesindicationsgéographiquesauservicedelacommunauté:lesproduits
alimentaires
GaëlleBeauregard………………………………………………………………………………………53
L’impactdesmesurescanadiennesetaméricainesdecontrôledesexportations
surlarechercheetledéveloppement
Marie-JoséeLapointeetLorraineLaquerre……………………………………………………91
Électroniquejuridiqueetjuridismeélectronique
MarkPhillips……………………………………………………………………………………………..155
CAPSULES
Lesmarquesolympiquesetparalympiques:uneprotectionenor
CatherineBergeron……………………………………………………………………………………173
Marchandisesd’importationparallèle:uneCoursuprêmedivisée
DanielS.Drapeau……………………………………………………………………………………..183
Lescritèresd’appréciationdelapublicitécomparativeendroitcommunautaire
ChristelLacarrière……………………………………………………………………………………..193
Contrefaçonetvaliditéd’unbrevet-Concurrencedéloyale:commentairesur
l’affaireM.K.PlasticsCorporationc.PlasticairInc.
ChloéLatulippe…………………………………………………………………………………………205
L’arrêtLampeBergerc.PotpourriAccentdelaCourd’appeletsaportéedevant
lestribunauxquébécois
Anne-MarieMcSween………………………………………………………………………………..213
«Emploi»etmarquesdecommercenonenregistrées:l’affaireBMWdevantlaCour
d’appelfédérale
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
41
Jean-PhilippeMikus…………………………………………………………………………………..221
LaCoursupérieuredel’Ontarioseprononcesurl’obligationd’unepartiecontractante
àverserdesroyautés
FrançoisPainchaudetNadiaPerri………………………………………………………………231
COMPTERENDU
Lespratiquesducommerceélectronique
AdélaïdeFourmage……………………………………………………………………………………237
Volume20–numéro2-mai2008
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..247
Lareproductiondel’objetutilitairevis-à-visledroitd’auteur:uninterdit?
ChristianBolducetTomekNishijima……………………………………………………………257
Stratégiedeprotectionintérimaire:lecaveat,laprovisoireetl’«informelle»ou
ladivulgationprohibée
MariaDikeakos…………………………………………………………………………………………293
Entresacréetprofaneoucomments’articulelerapportentreconvictions
religieusesetdroitdesmarquesdecommerce
BarryGamache…………………………………………………………………………………………317
Lesoeuvres«immoralesoulicencieuses,séditieusesouentachéesdetrahison»
etledroitd’auteurcanadien
MistraleGoudreau……………………………………………………………………………………..459
Uneinterdictiondeplusd’unsiècle:lesdroitsdesartistes,interprètesetcompagnies
dedisques,dunéantaux«droitsvoisins»,jusqu’aux«droitsd’auteur»
RenéPepin………………………………………………………………………………………………475
Vendreparlesexe:examensommairedeslimiteslégalesàlareprésentation
dusexedanslapublicité
AndréRivest……………………………………………………………………………………………..499
CAPSULES
Statutdel’artiste:laloiinterditedeséjour
GeorgesAzzariaetValérieBouchard…………………………………………………………..525
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
42
Droitdesbrevets-cinqdécisionsde2007ouCequ’ilnefautpasfaire
HélèneD’Iorio…………………………………………………………………………………………..541
Ledroitd’auteurenmouvement:chroniquedel’année2007-L’interdit
d’interdire
StefanMartin…………………………………………………………………………………………….547
Palmarèsjurisprudentiel2007endroitdudivertissement:ladétermination
d’interditsélevéeaurangd’art
MarcelNaud……………………………………………………………………………………………..579
Réflexionsd’uncivilisteautourdeFabrikantc.Swamy-
L’initiatived’uneprocédureetledroitmoral
NormandTamaro………………………………………………………………………………………597
Volume20–numéro3-octobre2008
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..615
L’évolutiondelalégislationsurledroitd’auteuretlasituationde
l’artisteauCanada
LiseBacon……………………………………………………………………………………………….623
Brevets,marquesetautrespropriétésintellectuelles:réflexionvolontairement
incomplètesurl’évolutiondelapratiquecanadienneenstatistiquesetnotes
debasdepage
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..633
Accessibilitéauxjugementsetdroitd’auteur
J.MichelDoyon…………………………………………………………………………………………663
Dulogicieltraditionnelàlarobotiquefine-L’adaptationdesrèglesdu
droitàlatechnologiedepointe
JeanGoulet………………………………………………………………………………………………677
Uneperspective-Aprèsvingtans
RogerT.Hughes……………………………………………………………………………………….709
WhyCanadaNeedsParodyParityandComedyComity-CopyrightControl
ofCanadianHumour
HowardKnopf…………………………………………………………………………………………..717
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
43
Delacassetteaupoint-à-point(peertopeer)-Chronologied’unedyspepsie
LouisCharlesLandreville……………………………………………………………………………747
LamétamorphosedelaPI
JacquesA.Léger………………………………………………………………………………………767
Réflexioncanadiennesurvingtansdechangementsdansles
systèmesdebrevets
RobertMitchell………………………………………………………………………………………….779
Coupd’oeilfurtif:20ansdedroitd’auteursurlascèneinternationale:
bilanetperspectives
VictorNabhan…………………………………………………………………………………………..795
L’évolutiondelanotiond’activitéinventivecommeconditiondebrevetabilité
d’uneinventionetdevaliditéd’unbrevet
SergeJ.Pichette……………………………………………………………………………………….809
Memories
MarshallRothstein…………………………………………………………………………………….825
LesCahiers,unejeuneadultepétantedesanté
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….831
ANNEXES
Annexe1-Listedesarticlespubliésparordrealphabétique
d’auteurs-Volumes1-1à20-3…………………………………………………839
Annexe2-Listedesarticlespubliésparordrealphabétique
detitres-Volumes1-1à20-3………………………………………………….891
Annexe3-Indexdessujets-Volumes1-1à20-2………………………………………949
Volume21–numéro1–janvier2009
Unoutild’attaqueetdedéfense:lesderniersdéveloppementsrelatifsàl’article19de
laLoisurlesmarquesdecommerce
BarryGamache…………………………………………………………………………….11
Lacrisedudroitd’auteur:dixprincipesdirecteurs
PaulEdwardGeller………………………………………………………………………..47
Delasoutaneétouffanteàlatogelibératrice?-Lerôledupouvoirjudiciaire
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
44
dansl’autonomisationdelalittératurequébécoise(1892-1962)
PierreHébert………………………………………………………………………………..93
Lepartagedesprofitsentrecopropriétairesdebrevets:Unsurvolinternationa
l-UneréponsepourleQuébec?
PascalLauzon…………………………………………………………………………….123
Lanotiond’autorisationendroitd’auteur:unconceptinsaisissable?
René
Pepin………………………………………………………………………………………163
Capsules
Lacélébritéd’unindividuetl’enregistrementdesonnomcommemarquede
commerce:survoldeMatolBiotechLaboratoriesLtd.c.JurakHoldingsLtd.
IanaAlexova……………………………………………………………………………….209
Responsabilitédesmoteursderechercheendroitfrançais:droitdes
marquesapplicable?
ClaireBertheux-Scotte…………………………………………………………………..217
La«fabricationfictive»etlaluttecontrelapiraterieauxPays-Bas
Lucie
Guibault…………………………………………………………………………………..225
Marquesetproduitsdutabac:quandlanaturedesproduitsfaitobstacleau
bénéficedelarenommée
ChristelLacarrière………………………………………………………………………..231
Lespropriétairesdedessinsindustrielsserongerontmoinslesonglessuiteàune
décisionsurdeslimes
AdamMizera………………………………………………………………………………241
Del’autonomiedesmotifsabsolusderefusdesmarquesnondistinctives
NicolasPelèse…………………………………………………………………………….253
Nouvellemesurelégislativeconcernantlatitularisationetlacommercialisationen
Italiedesdroitsaudiovisuelssportifsetladistributiondesressourcesdecesdroits
GianlucaPojaghi…………………………………………………………………………263
Ledroitdesmarquesprime-t-ilsurlalibertéd’expression?-Commentairedesarrêts
delaCourdecassationdu8avril2008danslesaffairesArevaetEssocontre
Greenpeace
FarahTouddert……………………………………………………………………………267
Comptesrendus
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
45
L’exploitationcommercialedel’imagedespersonnesphysiques
BenjaminAugais…………………………………………………………………………277
Ledroitd’auteuradaptéàl’universnumérique-Analysedelaloibelgedu22mai2005
FarahTouddert…………………………………………………………………………..281
Volume21–numéro2–mai2009
LesLignesdirectricesdeSantéCanadaconcernantlesnomsdeproduitsdesantéà
présentationetconsonancesemblables:unepiluledifficileàavaler?
JohanneAugeretMarie-JoséeLapointe……………………………………………….299
Lescompositeurskleptomanesfaceaudroitd’auteur
GeorgesAzzaria………………………………………………………………………….337
Quelquesdécisions-clésrenduesen2008enmatièrederèglementdedifférendsde
nomsdedomaine.ca
GenevièveBergeronetJean-FrançoisJutras…………………………………………371
«Givemefive?»Traitementjurisprudentielducommerceélectronique
VincentGautrais…………………………………………………………………….……389
Trenteansdedroitd’auteuràlaCoursuprêmeduCanada
DanielGervais……………………………………………………………………………419
«Sélection»debrevets,cuvée2008
FranceLessard…………………………………………………………………………..449
Marquesdecommerce:cinqdécisionsimportantesdel’année2008
Jean-Philippe
Mikus………………………………………………………………………..……………..471
LeClubdescinqetlesmystèresdudroitdelaconcurrence
Pierre-Emmanuel
Moyse……………………………………………………………………………………..487
ImportationsparallèlesdemédicamentsenEurope:conciliationentrelibertéset
protections
XavierVanOvermeire……………………………………………………..…………….513
Capsules
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
46
Analysedel’arrêtdelaCoursuprêmeApotexInc.c.Sanofi-SynthelaboCanadaInc.
oudelavaliditéd’unbrevetdesélectionetdel’affinementdescritèresd’évaluationde
lanouveautéetdelanon-évidence
DamienCalvetetCatherineGeci……………………………………………………….533
Lafraudecommemotifd’invalidationd’unenregistrementdemarquedecommerce-
Brefcommentairesurl’affaireParfumsdeCoeur
LaurentCarrière………………………………………………………………..…………543
Analysedesconditionsderefusdesmarquesconstituéesdetermes
géographiquementdescriptifs-L’arrêtduTPICEdansl’affairePortLouis
NicolasPelèse……………………………………………………………………….……547
LaprotectiondemarquesnonenregistréesetautressignescommerciauxenItalie
SimoneVerducci-GallettietAlessandroMannini……………………………………..555
Comptesrendus
Guideanti-contrefaçon
AmbreFortune…………………………………………………………………………….565
L’injonctionetlesordonnancesAntonPiller,MarevaetNorwich
PatrickLacasse…………………………………………………………………………..569
L’intérêtgénéraletl’accèsàl’informationenpropriétéintellectuelle
CédricMartinez……………………………………………………………………………571
InternationalCopyrightLawandPolicy
Jean-PhilippeParé.……………………………………………………………….……..577
Volume21–numéro3–octobre2009
Vancouver2010:Analysedelaprotectionrenforcéeaccordéeauxmarques
olympiques/paralympiquesauCanadaetcomparaisonaveclaFrance
MarieHétu…………………………………………………………………………………………………553
Lemarquagedesproduitsvisantlaprotectiondel’environnementet
delasantédupublic
JulieLaroucheetIanaAlexova…………………………………………………………………….603
Ledroitd’auteurenmouvement:chroniquedel’année2008
StefanMartinetMélisaThibault……………………………………………………………………629
Obtenirunbrevetsuruneméthoded’affairesauCanadanesefaitpas
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
47
simplementen«unclic»
AdamMizera……………………………………………………………………………………………..645
Laloidite«CréationetInternet»ouLelégislateurfrançais
etlecasse-têtetechnologique
LaurierYvonNgombé…………………………………………………………………………………657
Lethéâtre-laboratoireaulaboratoiredudroit:lalibertédumetteurenscène
AntoonA.Quaedvlieg…………………………………………………………………………………673
LaPREDECfrançaiseaumiroirdeslitigesmarques-nomsdedomaine
SylvainHirschetAlexandreTessonneau……………………………………………………….695
Importationparallèleetreconditionnementdeproduits
pharmaceutiques:lesenseignementsdel’arrêtTheWellcome
FoundationLtd.c.ParanovaPharmazeutikaHandelsGmbH
XavierVanOvermeire…………………………………………………………………………………711
Capsules
LaCourd’appelfédéraleseprononcesurl’article8duRèglement
surlesmédicamentsbrevetésdansMerckFrosstCanadaLtdet
MerckFrosstCanada&Co.c.ApotexInc.(2009CAF187)
HélèneD’Iorio…………………………………………………………………………………………….729
LetirailleursénégalaisdeBANANIA:unsymbolehistorique
détachédelamarque
IsmayMarçais……………………………………………………………………………………………735
Marquecommunautaireetmauvaisefoi:quandlaCJCEnousposeunlapin
Commentairesurl’affaireChocoladefabrikenLindt&SprüngliAG
c.FranzHauswirthGmbH(CJCEAff.C-529/07,11juin2009)
NicolasPelèse……………………………………………………………………………………………749
Volume22–numéro1–janvier2010
VersunenouvelleLoisurledroitd’auteur
AnthonyHémond…..………………………………………………………………………1
CoupablesparDefoe:uncommentairedel’affaireRobinsonc.FilmsCinar
Pierre-EmmanuelMoyse…………………………………………………………………43
Unautregadget!Encore?Cettefois,c’estla«slingbox»
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
48
RenéPepin………………………………………………………………………………….75
LeDroitbotté!
AdrianePorcin……………………………………………………………………………..99
Capsules
Tableauxdeconcordanceetdroitcommunautaire:unemise
auparfumattendue
ChristelLacarrière……………………………..……………………………………………….125
L’utilisationd’unemarquedecommerce«étrangère»sousl’égidedela
Chartedelalanguefrançaise
StefanMartin……………….………………………………………………………………..135
Marquesvinicoles:«LaviedeChâteau?»
PhilippeRodhain………………………………………………………………………………………..145
Volume22–numéro2–mai2010
RapportduprésidentdesCahiersdepropriétéintellectuelleInc.
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………..161
Pourenfiniraveclamarquedeservice
CindyBélanger…………………………………………………………………………………………..165
Revuedelajurisprudencecanadienne2009enmatièrededroitsd’auteur
DavidR.Collier………………………………………………………………………………………….201
Lespoolsdebrevetsdansl’industriebiopharmaceutique:lapertinence
d’uneutilisationciblée
Jean-NicolasDelage,LucieDufouretJoanieLapalme……………………………………219
Décisionsd’intérêtrenduesen2009endroitdeladiffamation-
Lalibertéd’expressionaunprix
FrançoisDemers………………………………………………………………………………………..245
Lapreuvedesdocumentstechnologiques
VincentGautraisetPatrickGingras………………………………………………………………267
Dequelquesdéveloppementsrécentsendroitdelaconcurrence
MistraleGoudreauetJenniferQuaid…………………………………………………………….317
LadécisionRobinsonc.Cinar:quelleprotectionpourles
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
49
personnagesfictifs?
CarolineJonnaert……………………………………………………………………………………….335
Unportraitde2009enquelquesdécisionintéressantes
sinon«divertissantes»
RémyKhouzam………………………………………………………………………………………….369
Cinqdécisionsimportantesdel’année2009endroit
desmarquesdecommerce
Jean-PhilippeMikus……………………………………………………………………………………403
PentaclesetPentiums-Cinqdécisionsayantmarquéledroitdes
technologiesdel’informationen2009
NicolasVermeys………………………………………………………………………………………..421
Capsules
L’«exceptiondeminiature»ouquandlesprincipesgénérauxdudroit
desmarqueslimitentlaprotectionconféréeparcelles-ci
NicolasPelèse……………………………………………………………………………………………447
Têtuet«Lesjeuxolympiquesdusexe»
ChloéPhamVanHoa………………………………………………………………………………….457
Volume22–numéro3–octobre2010
Motduprésident
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………..475
Lerégimecanadiendestitulairesdedroitsd’auteurintrouvables
MarioBouchard…………………………………………………………………………………………483
L’imagedemarque:commentutiliserefficacementlesloisdepropriété
intellectuellepourprotégerlenometl’imagedescélébrités?
SilviuBursanescu……………………………………………………………………………………….513
L’accèslibre
OlivierCharbonneau…………………………………………………………………………………..549
Lesréponsesgraduéesfrançaiseetbritannique:descoupsd’épéedans
l’eauoudesmodèlespourleCanada?
EstelleDerclaye…………………………………………………………………………………………571
LaCommissiondudroitd’auteurduCanada:vingtannéesà«faire»
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
50
l’histoirejuridique
JeremydeBeer………………………………………………………………………………………….593
Quelquesréflexionssurleparagraphe16(4)delaLoisurlesmarques
decommerce
BarryGamache………………………………………………………………………………………….629
Ledroitmoraldesauteurs(théoriegénérale/attributs/l’avenir)-
QuelquesréflexionsenmémoiredeGeorgesKoumantos
FrankGotzen……………………………………………………………………………………………..687
Web2.0etl’obligationdeloyautédel’employéauQuébec
EloïseGratton……………………………………………………………………………………………695
Laréimpression:unehydretentaculairedanslemondedel’édition
internationaleauXIXesiècle-Lescontrefaçonsbelges
JacquesHellemans…………………………………………………………………………………….717
Lamiseausecretd’inventionsaprèsledépôtd’unedemandedebrevet
envertuduInventionSecrecyAct
Jean-FrançoisJournault………………………………………………………………………………745
Droitinternationalprivéetdroitd’auteur
AndréLucas………………………………………………………………………………………………761
Droitdesutilisateursendroitd’auteurcanadien
GillesdeSaintExupéry……………………………………………………………………………….777
Capsules
RevuededécisionscanadiennesdePIrenduesen2009-2010-Leçons
tiréesdelajurisprudencepourledéveloppementdepratiquesexemplaires
LaurentCarrièreetJasonMoscovivi……………………………………………………………..793
Ladéterminationdesinventeursd’uneinvention
GabrielleMoisan………………………………………………………………………………………..813
Comptesrendus
Ledroitd’auteurenAfrique
AldineCalveyrac………………………………………………………………………………………..821
Sportetpropriétéintellectuelle
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………..827
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
51
Volume23–numéro1–janvier2011
Motduprésident
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………….1
Articles
LedépôtlégalenAfriqueduSud
JanineHollesen…………………………………………………………………………………………..21
LedépôtlégalenAutriche
ChristianRecht…………………………………………………………………………………………..41
LedépôtlégalauDanemark-Récentsdéveloppements:
lemoissonnagedessitesInternet
HaraldvonHielmcrone…………………………………………………………………………………71
LaBibliothèquenationaled’Écosse:ledépôtlégaldansune
administrationdécentralisée
CateNewton……………………………………………………………………………………………….83
Ledépôtlégaletledroitd’auteurenÉgypte
BassemAwad……………………………………………………………………………………………105
Lalégislationdudroitdedépôtlégaletdelapropriétéintellectuelle:
uneperspectivedel’Espagne
NúriaAltarribaetGiselaCabarrocas……………………………………………………………..121
Lerégimededépôtlégalestonienàl’èrenumérique
JanneAndresooetŰlleTalihärm………………………………………………………………….151
LedépôtlégalenFrance
SophieSepetjanetEstelleGraff…………………………………………………………………..169
LedépôtlégaldansleCantondeGenève
ÉtienneBurgy…………………………………………………………………………………………….187
RégimededépôtlégalauJapon-Historiqueetgrandeslignesdurégime
Divisiondesbibliothèquesdesuccursalesetdelacoopération,Direction
del’administration,BibliothèquenationaledelaDièteduJapon……………………….199
Ledépôtlégaletledroitd’auteuràMadagascar
BodoarimananaRambahasinaetJean-MarieR.Andrianiaina………………………….211
LedépôtlégalauMexique
KiyoshiI.Tsuru…………………………………………………………………………………………..221
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
52
LasituationdudépôtlégalauNiger
IdrissaYansambou…………………………………………………………………………………….227
LaBibliothèquenationaledelaPologne-Ledépôtlégal
etlaprotectionparledroitd’auteuràl’èrenumérique
MonikaCornell…………………………………………………………………………………………..243
LedépôtlégalauQuébecetlesproblématiquessoulevées
auregarddudroitd’auteuràl’èredel’éditionnumérique
MireilleLaforceetJean-PhilippeParé…………………………………………………………..261
Lepatrimoinedocumentairenational-Repèresdel’activité
delaBibliothèquenationaledeRoumanie
ElenaTirziman…………………………………………………………………………………………..277
LedépôtlégalauRoyaume-Uni
RichardPriceetAndyStephens…………………………………………………………………..313
Ledépôtlégaletlalégislationsurledroitd’auteurauSénégal:
Évolutionhistoriqueetsituationactuelle
HenriSène………………………………………………………………………………………………..331
L’héritageculturelimprimédelaSlovénie
MajaBogataJančič,JankoKlasincetIrenaSešek………………………………………….363
Ledépôtlégaletledroitd’auteur-Étatdesituation
etétudecomparative
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………..383
Ledépôtlégaletetlesquestionsdedroitd’auteur-
Bibliographiegénérale
MartineRenaud………………………………………………………………………………………..641
Volume23–numéro2–mai2011
Présentation
LaurentCarrière…………………………………………………………………………………………647
Articles
L’usagesérieuxausensdel’article15duRèglement
surlamarquecommunautaire
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
53
CamilleAuvret……………………………………………………………………………………………659
Ledroitd’auteurvuparlestribunauxen2010:unsurvolde
cinqdécisionsd’intérêt
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………….679
Lescontrats:véritablesvecteursd’innovationdansle
secteurpharmaceutique?
MélanieBourassaForcier……………………………………………………………………………697
L’arbitragedesdifférendsenmatièredepropriétéintellectuelle:
undébatqu’ilfautclarifier
JosianeBrault…………………………………………………………………………………………….727
LephénomènedutéléchargementillégalsurInternetetlaquestion
delarémunérationdelacréation
VictorDzomo-Silinou…………………………………………………………………………………..773
Brevets:cinqdécisionsd’intérêten2010
HilalElAyoubi……………………………………………………………………………………………803
Est-cetoujourslamêmemarque?Commentleregistraireatraitéla
questiondurevampingdesmarquesdecommerceen2010:
cinqdécisionsàretenir
BarryGamache………………………………………………………………………………………….821
Lesrégimesdegestioncollectivesouslaloupe:lescinqmeilleures
décisionsdelaCommissiondudroitd’auteurduCanadaen2010
CarolineJonnaert………………………………………………………………………………………893
Survoldecinqdécisionsd’intérêtenmatièredenomsde
domaineen2010
MarcelNaud…………………………………………………………………………………………….923
LaprotectiondufolkloredansleProtocoledeSwakopmundadoptépar
l’ARIPO(AfricanRegionalIntellectualPropertyOrganization)
LaurierYvonNgombé………………………………………………………………………………..941
LaLoisurledroitd’auteuretlesappareilsdereproductionmécanique
RenéPepin………………………………………………………………………………………………955
L’avenirdelascienceéconomiquedansl’établissementdestarifs
liésaudroitd’auteur
GerryWall………………………………………………………………………………………………..991
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
54
Capsules
Legouvernementdoit-ilresterpropriétairedesbrevetsd’invention
découlantdesessubventions?
GabrielleMoisanetFrançoisPainchaud……………………………………………………..1027
Marquesetnomsdefamille:assouplissementdescritères
d’évaluationdurisquedeconfusion
NicolasPelèse………………………………………………………………………………………..1035
Conflitentreundessincommunautaireetunemarqueantérieure
ouquandlecaractèreindividuelestaffairedesentiments!
SandraTubert………………………………………………………………………………………….1043
Comptesrendus
Lestechnologiesdel’informationauservicedesdroits:
opportunités,défis,limites
MarieAbdelnour………………………………………………………………………………………1057
Lesnouveauxservicesetlaprotectionderadiodiffuseursendroitd’auteur
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………..1061
Volume23–numéro3–octobre2011
Articles
ConceptsetprincipeséconomiquesinvoquésdevantlaCommission
dudroitd’auteurduCanadaetappliquésdanssesdécisions
MarcelBoyer…………………………………………………………………………………………..1083
Voiesetrecourscivilsnonpécuniairesenmatièredeviolation
dedroitsd’auteurauCanada
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………….1129
L’arrimageentrelesdroitsprivésprovinciauxetlaLoisurledroit
d’auteur:unedissonanceharmonieuse?
EmilieConway…………………………………………………………………………………………1185
Lesexceptionsetlimitationsenmatièrededroitd’auteuretla
Commissiondudroitd’auteurauCanada
GiuseppinaD’Agostino……………………………………………………………………………..1229
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
55
Marquesdecommerceetréférencementpayantoucomment
sedémarquersurleWeb…enquelquesmots-clés
CarolineJonnaertetJulieMaronani……………………………………………………………1259
L’artetlapropriétéintellectuelle
JacquesdeWerra……………………………………………………………………………………..1311
Capsules
LeparasitismesanctionnéenCourd’appel
MistraleGoudreau…………………………………………………………………………………….1397
Ladéterminationdudegrédesimilitudeentrelesmarques
ChristelLacarrière…………………………………………………………………………………..1407
Aucuneattaquefondéesurlabonnefoin’estpermiseaprèsla
délivranced’unbrevet:laCourfédéraled’appelclarifielaportéede
l’alinéa73(1)a)delaLoisurlesbrevets
A.SashaMandy……………………………………………………………………………………….1417
AnalysedurèglementGoogleBooksetsonrejetparun
tribunaldeNewYork
JamesPlotkin…………………………………………………………………………………………..1427
Ilexistemaintenantundomaine.xxxpourlessitespornographiques,
maisonnesaittropquilevoulaitetpourquoi
JamesPlotkin…………………………………………………………………………………………..1439
Compterendu
Larésolutiondeslitigesendroitdelapropriétéintellectuelle
CamilleRideau………………………………………………………………………………………..1443
Annexes
Annexe1-Listedesarticlespubliésparordrealphabétiqued’auteurs-
Volumes1-1à23-3
(octobre2008-octobre2011)………………………………………………….1457
Annexe2-Listedesarticlespubliésparordrealphabétiquedetitres-
Volumes1-1à23-3………………………………………………………………..1523
Annexe3-Indexdessujets-Volumes1-1à23-3………………………………………1587
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
56
Volume24–numéro1–janvier2012
Présentation
LaurentCarrière…………………………………………………………………………………………V
Articles
L‱emploid‱unemarquedeserviceparl‱annonce:uneapprochepratique
ChristianBolduc,GuillaumeLavoieSte-MarieetOlivierTourangeau…………………1
Identifieretprotégerlapropriétéintellectuelledanslesvêtements
etaccessoiresdemodeauCanada
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..19
Mémoiredel‱UniondesconsommateurssurleprojetdeloiC-11
AnthonyHémond…………………………………………………………………………………….111
Déclarationenvued‱uneinterprétationdu«Testdestroisétapes»
respectantleséquilibresdudroitd‱auteur
ChristopheGeiger,JonathanGriffithsetRetoM.Hilty…………………………………..147
Capsules
Ventesuruneplacedemarchéenlignedeproduitsportantatteinteà
desdroitsdemarqueresponsabilitédel‱exploitantdelaplacedemarché
injonctionsjudiciairesàl‱exploitant
AlexandraNeri….……………………………………………………………………………………..157
Unebrèvehistoiredel‱avenir…del‱Organisationafricainedela
propriétéintellectuelle(OAPI)
LaurierYvonNgombé……………………………………………………………………………….165
Comptesrendus
Access-Right:TheFutureOfCopyrightLaw
OlivierCharbonneau………………………………………………………………………………….173
Lagestiondelapropriétéintellectuelledanslesrelationsentre
l‱universitéetl‱entreprise:pourunevéritabledynamique
d‱alliancesstratégiques
Propriétéintellectuelleetuniversitéentrelalibrecirculationdes
idéesetlaprivatisationdessavoirs
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
57
Universitéinc.desmythessurlahaussedesfraisdescolaritéet
l‱économiedusavoir
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………177
LouvignydeMontignyàladéfensedesauteurs
GhislainRoussel………………………………………………………………………………………191
Volume24–numéro2–mai2012
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..203
Billet
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….209
Articles
«Œuvresorphelines»envuedenouvellesfiliations
Florence-MariePiriou…………………………………………………………………………………221
Approchefrançaisedesœuvresorphelines
AlexandraBensamoun……………………………………………………………………………….241
Lalégislationhongroisesurl‱utilisationdesœuvresorphelines
MihàlyFicsor……………………………………………………………………………………………279
Ladiffusionenligneetlerégimedelicencecollectiveétendue(«ECL»)
despaysnordiquesLesœuvresorphelinescommeprécédent
JanRosén……………………………………………………………………………………………….321
Analysequantitativeetqualitativeduproblèmedesœuvresorphelines:
unpointdevueétats-unien
DanielGervaisetDavidR.Hansen……………………………………………………………..347
Statuquodurégimedesœuvresorphelinesdanslemondearabe
SouheirNadde-Phlix………………………………………………………………………………….367
«Uncyclepassera,puisonneprononceraplusvotrebeaunom»:
LouvignydeMontignyetledroitd‱auteurauCanada
Marie-PierLuneau…………………………………………………………………………………..381
Survoldecinqdécisionsd‱intérêtenmatièredetechnologies
del‱informationen2011
VincentBergeron……………………………………………………………………………………..393
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
58
Cinqdécisionsnotablesendroitd‱auteuren2011
RenéPepin…………………………………………………………………………………………….417
Marquesdecommerce:cinqdécisionsd‱intérêtdelaCommission
desoppositionsen2011
FrançoisLarose……………………………………………………………………………………….439
Lescinqsaisonsdel‱année2011enmatièredevieprivée
FlorenceLucas………………………………………………………………………………………….473
Capsule
Difficultésdanslesairs:laCourfédéraleaccordedesdommages
punitifsdansuneaffairedecontrefaçondebrevet
A.SashaMandy………………………………..………………………..……………….505
Compterendu
Entrel‱art,l‱inventionetlanourriture:lapropriétéintellectuelle
desrecettesauCanada
OlivierCharbonneau………………………………………………………………………………….517
Volume24–numéro3–octobre2012
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..525
Articles
Nanotechnologiesetdroitdesbrevets:uneincompatibilitédetaille?
Charles-ÉtienneDanieletLouiseBernier……………………………………………………..535
L‱assurance«Erreurs&Omission»enpetitsdétours…
ViviannedeKinder…………………………………………………………………………………..575
LagrandeépopéedeMGMoucommentlerugissementd‱unlionafait
flancherleregistrairecanadiendesmarquesdecommerce
CécileDeforgesetMarie-JoséeLapointe……………………………………………………..605
L‱arrêtRichardc.TimeInc.ouquandlespetitscaractèresnesontpas
laformulegagnante
CarolineJonnaertetJulieMaronani…………………………………………………………….641
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
59
Titresprofessionnelsetmarquesdecommerce
Jean-FrançoisNadon…………………………………………………………………………………667
Capsule
Laprotectiondelamarque:lesobligationsdufranchiséendroitquébécois
VanessaUdy……………………………………………………………………………………………731
Compterendu
L‱archivageélectroniqueetledroit
Marie-PierDesbiens…………………………………………………………………………………..737
Volume25–numéro1–janvier2013
Articles
LesdroitsmorauxdanslesloisafricainesRegardsynoptiquesur
lestextesdesÉtatsmembresdel‱OAPIetdel‱ARIPO
LaurierYvonNgombé………………………………………………………………………………….1
ReconnaissanceetgestiondesdroitsmorauxenAfriquedusud
JanineHollesen………………………………………………………………………………………..15
LedroitmoralenAllemagne
AgnèsLucas-Schloetter………………………………………………………………………………35
Ledroitmoraldel‱auteurdanslemondearabo-musulman
AnalysejuridiquedesrèglesdelaCharia
BassemAwad……………………………………………………………………………………………59
LesdroitsmorauxenAustralie-2012
ElizabethAdeney……………………………………………………………………………………….75
LedroitmoralenBelgique
Marie-ChristineJanssens…………………………………………………………………………….91
Lesdroitsmorauxdel‱auteurauBrésil
JoséCarlosCostaNetto…………………………………………………………………………….127
LedroitmoralauCanada:facteurd‱idées
Pierre-EmmanuelMoyse…………………………………………………………………………….141
ÉtudesurlesdroitsmorauxdanslaLoichinoisesurledroitd‱auteur
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
60
JihongChen…………………………………………………………………………………………..173
LedroitmoralenColombieTraitementlégaletjurisprudence
GracielaMeloSarmiento…………………………………………………………………………….187
Lesdroitsdelapersonnalitédansledroitd‱auteursud-coréen
SangyoonDaveLee………………………………………………………………………………..213
Ledroitmoraletsonintroductiondanslalégislationdanoise
surledroitd‱auteur
StinaTeilmann-Lock…………………………………………………………………………………235
LedroitmoralenEspagne
RaquelXalabarder……………………………………………………………………………………249
LedroitmoralauxÉtats-Unis
DanielGervais…………………………………………………………………………………………..283
LedroitmoralenFrance
NicolasBinctin…………………………………………………………………………………………..303
Ledroitmoralsousunregardfrançais
MichelVivant…………………………………………………………………………………………….363
Ledroitmoraldel‱auteurauJapon
TomokoInaba…………………………………………………………………………………………..383
LedroitmoralauxPays-Bas
AntoonQuaedvlieg…………………………………………………………………………………….407
Lesdroitsd‱auteurpersonnelsenPologne
TeresaGrzeszak……………………………………………………………………………………….429
Lesdroitsmorauxdansl‱espacelusophone(àl‱exceptionduBrésil)
MargaridaAlmeidaRocha…………………………………………………………………………..449
DesdroitsmorauxproblématiquesauRoyaume-Uni
PaulTorremans…………………………………………………………………………………………473
LedroitmoralauRoyaume-Uni
GillianDavies…………………………………………………………………………………………489
LedroitmoralenRussie
AdolfDietz………………………………………………………………………………………………..505
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
61
LedroitmoralenSuisse
JacquesdeWerra……………………………………………………………………………………..527
Capsule
Lesclausesderenouvellementautomatiquedanslescontrats
deconcessionnaire
VanessaUdy…………………………………………………………………………………………….549
Volume25–numéro2–mai2013
Articles
ÉtudeetanalysedecertainsaspectsdelapropositiondeDirectivedu11juillet2012
relativeàlagestioncollectivedesdroitsd‱auteuretdesdroitsvoisins
JulienBeaupain…………………………………………………………………………..565
Ledroitàl‱humouràl‱aunedudroitdelapropriétéintellectuelle
ClaireBouchenard/JuliaDarcel……………………………………………………….585
Pourquoienregistrervosmarquesdecommerce
LaurentCarrière…………………………………………………………………………..621
Cequelesdéfendeursvousdiront
DanielS.Drapeau…………………………………………………………………..……641
Survoldudroitcanadiendelaconcurrence
MistraleGoudreau/JulianHallé………………………………………..………………655
Marquesdecommerceen2012:cinqdécisionsimportantes
desCoursfédérales
ChloéLatulippe……………………………………………………………………..…….671
Revuedecinqdécisionsenbrevet(nonpharma)2012
PascalLauzon………………………………………………………………………..…..687
L‱affairedeschaussuresLouboutin:est-ilpossibled‱enregistrerunecoeur
commemarquedecommerce?
RenéPepin…………………………………………………………………………..……703
La«pentalogie»
NicolasSapp/DavidChapdelaineMiller………………………………………………725
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
62
2012enrevue:Lesdécisionsduregistrairedesmarquesdecommerce
GiovannaSpataro/MoniqueM.Couture………………………………….….……….775
Laprotectiondudroitd‱auteurenChine
WeiningZou/LiangLu…………………………………………………………..………791
Capsules
LadécisionTherasence:laCourd‱appelaméricaineremodèlelathéorie
dela«conduiteinéquitable»commeun«nezdecire
RobertM.Kunstadt/IlariaMaggioni…………………………………………………..803
LeTraitédeBeijing:uninstrumentimportantpourlesartistes-interprètes
dusecteuraudiovisuel
MikaelWaldorff……………………………………………………………………….….815
Comptesrendus
Lapropriétéintellectuelle:évolutionhistoriqueetphilosophique
GeorgesAzzaria…………………………………………………………………………825
DigitalConsumersandtheLawTowardsaCohesiveEuropeanFramework
GhislainRoussel………………..…………………………………………………….…831
Volume25–numéro3–octobre2013
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………………..851
Présentationdunuméro
GeorgesAzzaria………………………………………………………………………………………..855
Retoursurlenumérodejanvier2013surlesdroitsmoraux
GhislainRoussel……………………………………………………………………………………….857
Articles
Rédactionlégislativeetdroitd‱auteur:àlarecherchedufild‱Ariane
MistraleGoudreau………………………………………………………………………….861
Untournantpourledroitd‱auteurcanadien
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
63
GeorgesAzzaria……………………………………………………………………………885
Ledroitdemiseàdisposition
ClaudeBrunet………………………………………………………………………………903
Lesartistes-interprètesetlaréformedelaLoisurledroitd’auteur
(Droitsexclusifsdel‱artiste-interprète,droitàlarémunération,reproductions
àdesfinsprivéesetdroitsmoraux)
AnnieMorin………..………………………………………………………………………..933
Laprotectiondesphotographiessuiteauxmodificationsde2012
àlaLoisurledroitd’auteur
ViviannedeKinder………………………………………………………………………….951
L‱expansiondurépertoiregratuitdes«usagers»parl‱élargissementdes
exceptionsaubénéficedesétablissementsd‱enseignement,desbibliothèques,
desmuséesetdesservicesd‱archives
VéronyqueRoy……………………………………………………………………………..965
Lesexceptionsspécifiquesauxétablissementsd‱enseignement
NormandTamaroetJulie-AnneArchambault……………………………………………981
Lesnouvellesexceptionspourreproductionàdesfinsprivées/
Visionnementendifféré/Copiedesauvegarde/Enregistrements
éphémèresparlesradiodiffuseurs:unéchecautestdelaréalité
MadeleineLamothe-Samson……………………………………………………………1001
AspectsinternationauxdelaLoisurlamodernisationdudroitd’auteur
duCanada
YsoldeGendreau…………………………………………………………………………1027
C-11,laLoiconcernantlecadrejuridiquedestechnologiesdel’informationet
laresponsabilitédesintermédiairestechniquesquébécois:unedualité
derégimes(in)utiles(s)?
NicolasVermeys…………………………………………………………………………1051
Lamodernisationdesrecoursendroitd‱auteurauCanada:unsurvolen
droitcomparé
Jean-PhilippeMikus………………………………………………………………………1099
EntertainmentSoftwareAssociationetlessonneriesmusicales:d‱unlitige
àunautre
GillesDaigle………………………………………………………………………………1119
Régimefrançaisdelaresponsabilitédesintermédiairestechniques
CatherineJasserand……………………………………………………………………..1133
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
64
Comptesrendus
LedroitdanslesmondesvirtuelsPhilosophieetéconomie
LaurenceBich-Carrière………………………………………………………………….1149
PrincipesgénérauxdelaLoisurledroitd‱auteur
LaurentCarrière….………………………………………………..………………………1153
Laprotectiondusecretcommercialdanslesnuagespublicsdel‱infonuagique
(CloudComputing)
ViviannedeKinder………………………………………………………………………..1157
ActesillicitessurInternet:Quietcommentpoursuivre
FlorenceLucas…………………………………………………………………………….1159
JurisClasseurQuébecPropriétéintellectuelle
GhislainRoussel……………………………………………………………………………1163
Volume26–numéro1–janvier2014
Présentation
LaurentCarrière………………………………………………………………………………..VII
RapportduprésidentdesCahiersdepropriétéintellectuelleinc.
GhislainRoussel……………………………………………………………………………….XXI
Articles
ArchivesInternet:quelquesproblèmesdepreuveApplication
particulièreàlaCommissiondesoppositions
LaurenceBich-Carrière…………………………………………………………………………….1
Leslégislationsdeluttecontreletéléchargementillégal:
entreripostegraduéeetfiltragedel‱Internet
VictorDzomo-Silinou……………………………………………………………………………………43
Entreledroitd‱auteuretledroitdemarques:lesréservesde
droitsauMexique
AnaNomenCorominas……………………………………………………………………………….149
Dutémoinàl‱écrit;dupapieràl‱électronique:lanotiondefaux
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
65
entoiledefond
FrançoisSenécal…………………………………………………………………………………..161
L‱OMPI:transpositionendroitcanadiendesTraitésInternetde1996
Frédérick-AlexandreYao……………………………………………………………………………..191
Capsules
L‱hébergeurdoit-ilsefairejuge?Versuneobligationdel‱hébergeur
d‱apprécierlecaractèrediffamatoireounond‱uncontenunotifiécomme
illiciteausensdelaLCEN
AurélieBrégou…………………………………………………………………………………………..225
Commentaired‱arrêt:Socanc.Bell
FélixR.Larose…………………………………………………………………………….231
Compterendu
CodificationofEuropeanCopyrightLaw
MistraleGoudreau……………………………………………………………………………………..245
Volume26–numéro2–mai2014
Présentation
LaurentCarrière…………………………………………………………………………………IX
Articles
Survoldecinqdécisionsd‱intérêtenmatièredefranchisage
auQuébecen2013
VincentBergeron……………………………………………………………………………………..257
Décisionsd‱intérêtenmatièredediffamation2013
LaurenceBich-Carrière………………………………………………………………………….289
Latraductioncontractuelledesmodèleséconomiques
d‱exploitationdesoeuvres
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
66
NicolasBinctin…………………………………………………………………………………………..319
Cinqdécisionsintéressantesendroitd‱auteuren2013
StéphaneE.Caron…..…………………………………………………………………………..349
DuplagiatpourdessertaucréditdeRobinsonSucroë
ViviannedeKinder.……………………………………………………………………………….375
LaLoicanadienneanti-pourriel:cequ‱ilfautsavoirpourêtrefin
prêtpourle1erjuillet2014
MarjolaineGagnon..………………………………………………………………………………399
Cinqdécisionsd‱intérêtenmatièredemarquesdecommerce
delapartduregistraireen2013
BarryGamache……….…………………………………………………………………………..445
Unregardcivilistesurl‱affaireCinarCorp.c.Robinson
DanielGardner……….…………………………………………………………………………..499
Cinqdécisionsrenduesen2013endroitdelaconcurrence
MistraleGoudreauetJenniferQuaid…………………………………………………………..523
Développementsrécentsenvieprivée
ÉloïseGrattonetEmmanuelleSaucier………………………………………………………553
Marquesdecommerceen2013:cinqleçonsàretenir
KathleenLemieux…….…………………………………………………………………………..579
Survoldecinqdécisionsd‱intérêtenmatièredenomsdedomaineen2013
MarcelNaud……………………………………………………………………………………….605
Quelestlesensdudroitd‱exécuteroureprésenteruneœuvre
«enpublic»?
RenéPepin………..….…………………………………………………………………………..627
Capsules
LeprojetdeloiC-31etsesimplicationssurlapratiqueenmatièredemarques
decommerce:unsurvoletquelquesréflexionstrèspréliminaires
LaurentCarrière……………………………………………………………………………………655
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
67
Franchisage:mêmeenl‱absencedecontrat,labonnefoidoitgouverner
laconduitedesparties
Marie-ÈveCôtéetJean-SébastienRodriguez-Paquette…………………………………..685
Unéclaircissementbienvenudesconditionsdemiseenœuvredesmesures
douanièresdeluttecontrelacontrefaçonauseindel‱UnionEuropéenne:
l‱affaireBlomqvistc.Rolex
NicolasPelèse…………………………………………………………………………………….699
Lefardeaudepreuveenmatièredecontrefaçon:unequestionqui
tientàcœur!
VanessaUdy……………………………………………………………………………………….711
IntroductionauTroisièmeamendementàlaLoisurlesmarquesde
commercedelaRépubliquepopulairedeChine
WeiningZouetYuruZuo…………………………………………………………………………717
Volume26–numéro3–octobre2014
Présentation
LaurentCarrière…………………………………………………………………………………IX
Articles
Àquellesconséquencesl‱imprimerie3Dexpose-t-ellela
propriétéintellectuelle?
MonikaChmielewska…………………………………………………………………………………733
Lecontentieuxdelapropriétéintellectuelledansl‱espaceOAPIetdans
l‱espaceARIPOAperçujurisprudentieldécennal
(janvier2004décembre2013)
LaurierYvonNgombé………………………………………………………………………………..767
L‱affaireAereoauxÉtats-Unis:latélévisionsurInternet,gratuitement!?
Rêveouréalité?
RenéPepin…………………………………………………………………………………………….791
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
68
L‱immunitédelaCouronneàl‱égarddeslois,laLoisurledroitd‱auteur
etl‱affaireManitobacCanadianCopyrightLicensingAgency
Han-RuZhou……………………………………………………………………………………………823
Capsules
Uneclaused‱exclusivitépassuffisammentmusclée
CatherineBergeron…………………………………………………………………………………….841
Lesite«Pirate-Parfums»couléparlesnouvellesfonctions
delamarque
NicolasBronzo………………………………………………………………………………………….853
Leslimitesdel‱approchetechniquedelareproduction:lescopiessur
écranetcopieencacheauregarddudroitd‱auteurCJUE,5juin2014,
PublicrelationsconsultantsAssociationLtdcNewspaperLicensing
AgencyLtd,aff.C-360/13
GuillaumeBusseuil…………………………………………………………………………………….869
Précisionseuropéennessurl‱actionendéchéancedesdroits
pourdégénérescencedelamarque
LaureLalot………………………………………………………………………………………………881
Lesdommagesréelsdansunmarchéhypothétique:unguidepourles
fabricantsdemédicamentsgénériquesauCanada
JasonMoscovici………………………………………………………………………………………..901
Distinctivitéetrenomméedelamarquevente-privee.com:deuxjugements
moinscontradictoiresqu‱iln‱yparaîtCommentairedesaffaires
Showroomprive.comc.Vente-privee.cometVente-privee.comc.M.A.
NicolasPelèse………………………………………………………………………………………….913
Comptesrendus
Ledroitàl‱image
LaureLalot………………………………………………………………………………………………923
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
69
L‱e-gouvernementetlaprotectiondelavieprivéelégalité,
transparenceetcontrôle
LaureLalot………………………………………………………………………………………………929
Volume27–numéro1–janvier2015
Présentation
LaurentCarrière……..…………………………………………………………………………VII
Articles
Dessinsindustriels:quelquesnotionsdebaseetaspectsparticuliers
del‱industrie
AlexandreC.Archambault………………………………………………………….……..1
LanouvelleLoimalaviséesurlesmarquesdecommerceau
Canada:s‱aventurerdanslesablemouvantconstitutionnel
DanielR.Bereskin…………………………………………………………………………37
Usagedenomcommecontrefaçondemarqueendroit
del‱Unioneuropéenne
MichalBohaczewski…………………………………………………………….…………61
Marquesdecommerceetdivertissementpouradultes
BarryGamache……….……………………………………………………………………95
Lesautresfacettesdel‱image:lenom,lavoixetlaressemblance
DanielPayette……………………………………………………….……………………189
Lespatenttrolls:analysedeleursimpactsetperspectives
àlongterme
JulienPerron-Piché………………………………………………………………………209
Capsules
L‱èrenumériqueetleformalismedelaLoisurledroitd’auteur:
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
70
l‱exempledeRoulottesProliteInccLasanté
PaulGagnon……………………………………………….………………………..……259
Versuneuniformisationdelanotiond‱exceptionde
«reproductionprovisoire»?Commentairedel‱arrêtCJUE,
arrêtdu5juin2014,PublicRelationsConsultantsAssociation
LtdcNewspapersLicensingAgencyLtde.a.,C-360/13
LaureLalot………………………………………………………………………………..273
Adoptiondeladirectivesurlagestioncollectivedudroit
d‱auteur:unpasdeplusversuneharmonisationàl‱échelle
européenne?
Pierre-OlivierLesburguères………………………………………………………….….295
Compterendu
Droitducommerceélectroniqueetéquivalentsfonctionnels
Théoriecritique
AldineCalveyrac……………………………………………………………………..…..317
Annexes
Annexe1-Indexdesarticlespubliésparordrealphabétique
d‱auteursVolumes1:1à26:3(octobre1988
octobre2014)…………………………………………………..………….321
Annexe2-Indexdesarticlespubliésparordrealphabétique
detitresVolumes1:1à26:3(octobre1988
octobre2014)……………………………………………………………..399
Annexe3-IndexdessujetsVolumes1:1à26:3
(octobre1988octobre2014)…………………………………..……..483
Volume27–numéro2–mai2015
Présentation
LaurentCarrière……..…………………………………………………………………………..IX
Articles
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
71
L‱année2014enquelquesdécisionsportantsurdesbrevets
nonpharmaceutiques
Jean-SébastienBrière……………………………………………………..…….………563
Développementsjurisprudentielsrécentssurlestatut
del‱artisteen2014
ChristineFortin…………………………………………………………………..………..623
Lesexceptionscanadiennesenmatièred‱éducation:éléments
dedroitinternationaletdedroitcomparé
YsoldeGendreau……………………………………………………..………………..….669
Brevetspharmaceutiquesen2014:cinqdécisionsd‱intérêt
KangLee………………………………………………………………………..…………691
Ilétaitunefoisen2014…ledroitàlavieprivée
MylèneLemieux…………………………………………………………………………..705
Cinqdécisionsd‱intérêtenmatièredenomdedomaineen2014
FlorianMartin-Bariteau…………………………………………………………..………735
Ledroitdutravailversion2.0:cinqdécisionsimportantesen2014
ZeïnebMelloulietAntoineGuilmain……………………………..……………………..759
Cinqdécisionsintéressantesenmatièredemarquesdecommerce
delapartduRegistraireen2014
VincentGénéreux-deGuiseetJean-FrançoisNadon…………………………….….799
Marquedecommerceen2014:cinqdécisionsd‱intérêt
SamindaPathmasiri………………………………………………………………………829
L‱appropriationdupatrimoineculturelautochtone:examendes
avantagesetinconvénientsdurégimedepropriétéintellectuelle
auCanada
VanessaUdy…………………………………………………………………..………….849
Capsules
Modifications(2014)delaLoisurledroitd‱auteurbritannique
Jean-ArpadFrançais……………………………………………………………..………869
Personnemoraleetdroitsd‱auteur:unepersonnemorale
nepeutavoirlaqualitéd‱auteure
ChristianGamaleu-Kameni……………………………………..………………………893
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
72
Telé(pris)quicroyaitprendre…Commentairesurl‱arrêtdela
Courdecassationdu6janvier2015dansSARLFranceTrading
cSARLParisWearDiffusion
KévinSagnier………………………………………………………..……………………899
Lebreveteuropéenàeffetunitaire:oùensommes-nous?
AlexandraZanardo………………………………………………………………….……907
Comptesrendus
Laprotectiondessecretsd‱affaires/TheProtectionof
TradeSecrets:ActesdelaJournéededroitdelapropriété
intellectuelledu18janvier2013
MistraleGoudreau………………………………………………………………..………919
Lalibertédepresseàl‱èrenumérique
LouiseLesèche……………………………………………………………………..…….925
Volume27–numéro3–octobre2015
Présentation
MistraleGoudreau……………………………………….……………………………….935
Présentation
LaurentCarrière……..…………………………………………………………………………937
Articles
Unbilandelaloide1988surlestatutdel‱artiste
GeorgesAzzaria…………………………………………………………………..……..951
Dupoint-virguleetdudroitdesmarques
LaurentCarrière………………………………………………………………………….971
Descontraintesdelaphotodelarueetdel‱usagearbitraire
dudroitàl‱image
ViviannedeKinder…………………………………………………..…………………1023
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
73
LeTraitédeMarrakechvisantàfaciliterl‱accèsdesaveugles,des
déficientsvisuelsetdespersonnesayantd‱autresdifficultésde
lecturedestextesimprimésauxœuvrespubliées
JosephFometeu………………………………………………..……………………….1045
Larémunérationdesauteursetartistesàl‱èredustreaming
DanielGervais………………………………………………………….……………….1085
«…Lesprincesaffectenttouteslesformalitésdelajustice,lorsqu‱ils
sontleplusdéterminésàlavioler»:formalitésetjusticeendroit
d‱auteurselonlaConventiondeBerne
JaneC.Ginsburg………………………………………….……………………………1109
Lanotiond‱œuvreoul‱ADNdesidées
MistraleGoudreau…………………………………………………………………..….1143
Lanumérisationdesœuvresetleurmiseàladispositiondu
publicpardesbibliothèquesenPologne
TeresaGreszak…………………………………………………………………………1179
LesaléasdulivrenumériqueauxPays-Bas
LucieGuibault…………………………………………………………………….……..1199
Problématiqueducontratdedistributiondulivreélectroniquesur
lemarchéjaponaisLemarchédulivreauJapon
TomokoInaba………………………………………………………………..………….1207
BAnQàl‱èrenumérique
IsabelleLafrance/Jean-PhilippeParé……………………………………………….1225
Le«prêt»publicélectroniquequelquesréflexions
SilkevonLewinski……………………………………………………………….…..….1233
L‱imitationfindudroitd‱auteur?
EjanMackaay…………………………………………………………………….……..1239
Laprohibitiondesmarquesimmoralesoucontrairesàl‱ordre
publicendroiteuropéen
StefanMartin……………………………………………………..……………………..1263
Lesrèglesrégissantladistribution,parlessociétésdegestion
collective,desredevancesentrelesdifférentsartistesparticipant
àunenregistrementsonore
AnnieMorin…………………………………………………………………………..….1291
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
74
L‱exceptiondecontenunoncommercialgénéréparl‱utilisateur
endroitcanadien
VictorNabhan…………………………………………………………………..…..…..1315
LaDSMarket,nouvelleidoledel‱Unioneuropéenneen
matièrededroitd‱auteur?
AlainStrowel………………………………………………………………….…………1331
Unforumactorispourledroitmoral?
PaulL.C.Torremans………………………………..………………………………….1351
Volume28–numéro1–janvier2016
Présentation
LaurentCarrière……………………………………….…………………………….……..VII
PrésentationdesMélangesGhislainRoussel
LaurentCarrière……..………………………………………………………………………….XIII
Motderemerciement
GhislainRoussel…..……………………………………………………………………………XVII
Articles
Quelavenirpourlesprojetsd‱articlessurlaprotectiondessavoirs
traditionnelsetdesexpressionsculturellestraditionnelles
développésparl‱OMPI?
ThomasBurelli/B.CourtneyDoagoo…………………………………………………….1
PrioritéunionisteetdroitdesmarquesauCanada:quelquesréflexions
LaurentCarrière……………………………………….…………………………….……..63
Laconstructiondumarchéuniquenumériqueetledroitd‱auteur:
quellestratégiepourl‱Unioneuropéenne?
CélineCastets-Renard…………………………….……………………………………..145
L‱harmonisationdesdroitséconomiquesdansl‱Unioneuropéenne
AgnèsLucas-Schloetter…………………………….……………………………………167
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
75
L‱accordéconomiqueetcommercialglobalentreleCanadaetl‱Union
européenne:lesapportsd‱unaccorddelibre-échangebilatéral
audroitdelapropriétéintellectuelle
AlexandraMendoza-Caminade…………………….…………………………………..203
Plandecessionetpropriétéintellectuelle:lesbiensintellectuels
danslatourmentedesprocédurescollectives
KévinSagnier…………………………………….……………………..………………..227
Compterendu
L‱admissibilitédeshyperliensendroitd‱auteur
MaiTran…………………………..………………………………………….……..……267
Volume28–numéro2–mai2016
Présentation
LaurentCarrière…..……………………………………………………………………………..VII
Articles
Survoldecinqdécisionsd‱intérêtenmatièredemarques
pharmaceutiquesen2015
CatherineBergeron/GenevièveHallé-Désilets………………………………………..271
LesexceptionsdelaLoisurledroitd’auteur:rétrospective
etétatdeslieux
ÉrikaBergeron-Drolet………………………………………………………………………….301
DroitinternationalprivéetpropriétélittéraireetartistiqueLereplifrançais
NicolasBinctin…..……………………………….……………………………………………..325
Franchisage:lesdéveloppementsrécentsetlesdécisions-clésde2015
LaraDaniel…..………………………………………………………………………………….355
Santé,marketingcibléetvieprivéepersonnelle:lesdécisions
marquantesde2015endroitàlavieprivée
Pierre-LucDéziel..……………………………………………………………………………..391
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
76
Lajurisprudenceencommerceélectroniqueenquêtedematurité
VincentGautrais………………………………………………………………………………..421
Lesexceptionsaudroitd‱auteur:versuneclarificationdesenjeux?
YsoldeGendereau……………………………………………………………………………..455
Cinqdécisionsd‱intérêtenmatièredenomsdedomaineen2015
FlorianMartin-Bariteau…………………………………..…………………………………….503
Laportéedesclausesdenon-concurrence:unenotionen
constanteévolution?
BrigitteNepveu/GrettaGhorayeb/GenevièveThériault-Lachance…………..……531
L‱encadrementdelachaînedulivreauQuébec:perspectives
croiséesdelaLoidulivreetdelaLoisurledroitd’auteur
SophieVerville/MariamGuirguis………………………………………….……………551
Volume28–numéro3–octobre2016
Présentation
LaurentCarrière…..……………………………………………………………………………..VII
Articles
Lenantissementdesmarquesdeproduitsoudeservices:lelégislateur
OHADAàl‱épreuvedel‱immatérialité
NadineJosianeBakamTitgoum…………………………………………….………….589
Lesinteractions«droitinternationaleteuropéen»delapropriété
intellectuelle:librepropossurunedialectiqueeuropéennedansun
contexteglobal
Jean-SylvestreBergé………………………………………………………………………615
Lesagentsdebrevetsetlesecretprofessionnel
AlainDumont/MitchellLeibovitch……………………………………………………………631
Éviterderestersursafaim:l‱emploid‱unemarquedecommerce
surunmenuderestaurant
ThomasGagnon-vanLeeuwen…………………………………………………………..647
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
77
Droitd‱auteuretjeuxvidéo
Jean-PhilippeSavoie…………………………………………………………………………………..671
L‱espritdesloisetlaloidesesprits:uneétudedelacommonlaw
desfantômes
MichaelShortt…………………………………………………………………………………………….691
Capsules
Brefcommentairesurl‱affaireTervitade2015
MistraleGoudreau/JenniferQuaid……………………………………….……….……703
LaCourfédéraleduCanadadémontrel‱importancedebien
définirlaportéed‱undessinindustriel
GenevièveHallé-Désilets………………………………………………….………..……721
Volume29–numéro1–janvier2017
Présentation
LaurentCarrière…..……………………………………………………………………………..VII
Articles
Leslicencesimplicitesdedroitd‱auteurenmatièredelogiciels
CamilleAubin……………………..……………………………………….………………..1
DeLeydaàLingayen,lesderniersdéveloppementsenmatière
dedescriptivitégéographique
BarryGamache……………………………………………………………………………25
Unnouveaupaysageàl‱horizon:lesindicationsgéographiques
IsabelleJomphe……………………………………………..…………………………….75
L‱utilisationparlespartispolitiquesd‱extraitsd‱uneentrevueentreunjournaliste
etunpoliticienainsiqued‱extraitsd‱undiscoursprononcéparunpoliticien
Audrey-ElizabethPicard…………………………………………………………………..95
LesrèglesdepreuveapplicablesenCourfédérale:introductionàune
problématiquesurprenante
MichaelShortt……………………………………………………………………………..129
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
78
QuandunnomvautmillemotsL‱encadrementjuridiquedunom
personnelendroitdudivertissement
RossitaStoyanova……………………………………………………………………….141
Capsules
Lesanticorpshumains:riendeplusbanal…pourlapersonneversée
dansl‱art
MartinGauthier……………………………………………………………………………173
Labanalitéd‱unemarquesonore,uneappréciationsouverainelaissée
aupouvoirdesjugeseuropéens
ArthurLandault………………………………………………………………………..…..191
Laprocédured‱oppositionauMexique
AnaNomenCorominas/LuisArturoAlcarazVazquezMellado…………………….201
Volume29–numéro2–mai2017
Présentation
LaurentCarrière…..……………………………………………………………………………..VII
Articles
Unerevuedecertainesdécisionsd‱intérêtrenduesen2016parlaCommission
desoppositionsduCanada:leçonsàtirerenquatrethèmes
JohanneAuger…………………..………………………………………………………..211
Quelquesdécisionsd‱intérêtenmatièredecyberdiffamationen2016
LaurenceBich-Carrière……………………………………………………………..……233
Pirates,hack,messagestextesetoubli:lesdécisoinsmarquantesde
2016endroitàlavieprivée
Pierre-LucDéziel……………………………………………………………………..…..271
Lesquatremeilleuresdécisionsde2016endroitdesbrevetsnon
pharmaceutiques
HilalElAyoubi…………………………………………………………………………….313
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
79
Développementsjurisprudentielsrécentssurlestatutdel‱artisteen2016
ChristineFortin…………………………………………………………………………329
Le«passingoff»élargi:quelsfondementspourquellesapplications?
Andrée-AnneJeansonneetCarolineJonnaert……………………………………..357
Lepalmarès2016desdécisionsdelaCommissiondudroitd‱auteur
MadeleineLamothe-Samson………………………………………………………….395
Capsules
Unetrilogiejurisprudentiellesurle«droitàl‱oubli»auCanada?
AntoineGuilmainetKarlDelwaide…………………………………………………….431
Legéoblockingetlemarchéuniquenumérique
ArthurLandault…………………………………………………………………………..445
Volume29–numéro3–octobre2017
Présentation
LaurentCarrière…..……………………………………………………………………………..VII
Articles
Expertsetconflitsd‱intérêts:développementsrécents
CamilleAubin……………………………………………………………………………..455
RetoursurlaDirectiveeuropéenne«gestioncollective»etsa
transpositionenFrance
JulienBeaupain……………………………………………………………..……………473
L‱examenparlementairedudroitd‱auteurde2017:cequiauraitpuêtre
auprogrammeetquineleserapas
MarioBouchard……………………………………………………………………..……497
Ledroitd‱actiondespreneursdelicenceexclusive:illustrationdela
nécessitéd‱harmoniserledroitdescontratsdelicencesurle
planinternational
JacquesdeWerra…………………………………………………………………….…527
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
80
LaprotectiondesobtentionsvégétalesauCanada
SergeLapointeetNicholasTorti………………………………………………….…….553
Cinqdécisionsd‱intérêtenmatièredenomsdedomaineen2016
FlorianMartin-Bariteau…………………………………………………………………..577
Auxnouvellesfrontièresdelanotiondemarque
FlorianMartin-Bariteau…………………………………………………….…….….……603
Capsules
AffaireLaguiole:«IlfautrendreàLaguiolecequiappartienàLaguiole»
DelphineBreysse………………………………………………………………..…..…..649
ArrêtLuceo:Stratégiededépôtabusiveetdétournementdudroit
depriorité
MorganeJehel………………………………………………………………….….…..…661
Documentsetinformationsinterditsdevoyage:laCourfédéralerefuse
demodifieruneententedeconfidentialité
AlexandraSteele…………………………………………………………….……………673
Compterendu
(Re)StructuringCopyright:AComprehensivePathtoInternational
CopyrightReform
MarioBouchard……………………………………………………………………………687
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
81
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevo
rotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstouslesdomaines:
brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesde
certificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,
droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;
biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,
know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;
commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,agroup
oflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892totheprotection
andthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,industrialdesignsand
utilitypatents;trademarks,certificationmarksandindicationsoforigin;copyrightand
entertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,softwareand
integratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;trade
secrets,know-how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUÉBEC2875,boulevardLaurierÉdificeLeDelta3Bureau700Québec(Québec)CanadaG1V2M2Tél.:+1418653-1888Télec.:+1418653-0006
82
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD