Bell Helicopter: les dommages punitifs à la volée!
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
BELLHELICOPTER:LESDOMMAGESPUNITIFSÀLAVOLÉE!
JASONMOSCOVICI*
ROBIC,SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Dansl’affaireBellHelicopterTextronCanadaLimitéec.Eurocopter,2013FCA219,
[précédemmentcommentéeàhttp://newsletter.www.robic.ca/nouvelle.aspx?id=215]la
Courd’appelfédéraleduCanadaarécemmentconfirméquel’octroidedommages
etintérêtspunitifsétaitapproprié.Cettedécisionsedémarqueainsidela
jurisprudencecommunémentadmiseconcernantlemomentoùlaCourpeutoctroyer
desdommagesetintérêtspunitifs.
Lesfaits
Enrésumé,lecasportaitsurl’utilisationdu“styleMoustache”pouruntrain
d’atterrissage(“Legacy”)del’hélicoptère“429”développéparBellHelicopter.
Eurocopteralléguaitquecelui-civiolaitsesdroits,résidantdanslebrevet2,207,787
(brevet‘787).
Comptetenudesfaits,dumomentetdelafaçondontBellacommencéàtravailler
etconcevoirsontraind’atterrissageLegacy,incluantlaconnaissancequ’ilavaitdu
traind’atterrissageEurocopter,ilavaitétéconstatéquelebrevet‘787avaitétéviolé
etqueBellsedevaitdeverserdesdommagesetintérêtspunitifs.
Traditionnellement,cetypededécisionestrare.Eneffet,lesdroitsenbrevetsde
l’autren’ouvrentnormalementpaslaporteàdetelsdommagesetintérêtspunitifs.
Cestypesdedommagesétantgénéralementréservéspourlescasoùlaconduite
d’unepartie«aétévolontairementmalveillante,opprimanteetabusiveouchoquele
sensdeladignitédelaCour».
Appel
Enappel,ilaétédemandéàlaCourderéévaluers’ilyavaitbiencontrefaçondu
brevet‘787etsilejugedepremièreinstancen’avaitpascommisd’erreursen
concluantquedesdommagesetintérêtspunitifsdevaientêtreattribués.
©CIPS,2013.*DeROBIC,
S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinHiver2013(vol.17no3)ducabinet.Publication068.169F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
Concernantl’analyserelativeàlastructuredesrevendicationspertinentesdubrevet,
ilaétéconstatéqu’aucuneerreurmanifesten’avaitétéfaiteparlaCour,nidanssa
définitiondesconnaissancesgénéralesdel’étatdelatechnique,nidanssonétude
del’artantérieur.Ilyavaitaussiundébatquantàlaquestiondesavoirsiouiounon
l’objetdubrevet‘787pourraitdéjàavoirétéprévuetsilejugedepremièreinstance
avaitcommisuneerreurendéclarantlebrevetvalable.LaCourd’appeln’apasété
convaincueparcetargumentetlaconstatationd’infractionaétéconfirmée.
Deplus,unedesdemandesportaitsurlefaitdesavoirsil’attributiondedommages
etintérêtspunitifsseraitrévisée.LaCourarappeléquelesdommagesetintérêts
punitifspeuventêtreattribués«dansdescasexceptionnelsdeconduiteabusive,
malveillante,arbitraire,ouhautementrépréhensiblequireprésenteunécartmarqué
parrapportauxnormesordinairesdebonneconduite».
Entermedeprocédure,dansleprésentcas,l’octroidedommagesetintérêtspunitifs
avaitétéfaitavantquelasoumissiondumontantdesdommagesetintérêts
compensatoiresnesoitentendue,caruneordonnancededisjonctionétaitenplace.
Bellafaitvaloirquelejugedepremièreinstancen’auraitpasdûêtreenmesure
d’accorderdetelsdommagesetintérêtspunitifs,puisqu’unteloctroiestliéà
l’attributiondedommagesetintérêtscompensatoires.Detels«dommageset
intérêtspunitifsdevraientseulementêtreaccordésdansdescirconstancesoùle
montantcombinédesdommagesgénérauxetaggravésseraitinsuffisantpour
atteindrel’objectifdepunitionetdedissuasion».
Ilanéanmoinsétédécidéque:«dansdescirconstancesappropriéeset
dépendammentducontexte,ilpeutparfoisêtrepossiblededéterminerundroit(ou
uneabsencededroit)àdesdommagesetintérêtspunitifsavantquelemontant
exactdesdommagesetintérêtscompensatoiresn’aitétéétabli.Ceseraitpar
exemplelecaslorsquelesdommagesetintérêtscompensatoires,bienquenon
quantifiésavecprécision,seraientprobablementinsuffisantspouratteindreles
objectifsdechâtiment,dissuasionetdénonciation».
Laprésenteaffaireaétéjugéecommeentrantprécisémentdanscettesituation.
Étantdonnéqueletraind’atterrissageLegacyn’ajamaisétéréellementvendu,le
montantdesdommagesordinairesauraitétéminimaletauraitétéinsuffisantpour
atteindrelesobjectifsdechâtiment,dissuasionetdénonciation.
Ilyavaitégalementunedemandequantàl’opportunitémêmederéclamerdes
dommagesetintérêtspunitifsencasdecontrefaçondebrevet.Bellafaitvaloirque
«desdommagesetintérêtspunitifsnedevraientêtreoctroyésquecontreunepartie
quiaintentionnellementvioléunbrevet»puisque«lesprincipespolitiques
favorisentl’éliminationdemonopolesindusparledéfid’unbrevetnonvalide».
Cependant,laCourarejetécetargumentetconstatéque«lasoumissiondisantque
lescontrefacteursdebrevetsdevraientêtreimmuniséscontredesdommages-
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
intérêtspunitifspourdesraisonsdepolitiquepubliquen’avaitpasdefondement
juridique».Eneffet,lesdommagespunitifs«sontl’exceptionplutôtquelarègle»et
«nedevraientêtreutilisésquedansdescasexceptionnelsetavecretenu».
Ils’avèrecependantqu’ils’agissaitd’undecescasexceptionnels.
Conclusion
AlorsquelaCouraconfirmésadécisionquantàlaquestiondelacontrefaçonde
brevet,cecasaégalementrenforcélajurisprudenceconcernantlemomentoùdes
dommages-intérêtspunitifsdevraientêtreaccordéspourdescasdeviolationde
brevetsauCanada.Ilresteàsavoircommentlespraticiensvontinterpréterlacause,
enl’étendantàd’autresquestionsdepropriétéintellectuelle,commelesdessinset
modèlesindustriels.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)