AMAZON.COM : Les méthodes d’affaires sont brevetables au Canada
AMAZON.COM:LESMÉTHODESD’AFFAIRESSONTBREVETABLE
SAU
CANADA
*ROBIC,SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Le14octobre2010,laCourfédéraleduCanadaarendusadécisiondansl’affaire
Amazon.comportantsurlatechnologiedecommandeenlignedite«simpleclic».
LejugementdelaCourfédéralerenverseladécisionantérieuredelaCommissaire
auxbrevetseténoncequelademanded’Amazon.comvisedelamatièrebrevetable
ausensdelaLoisurlesbrevets.LadécisiondelaCommissaireentérinaitl’analyse
faiteparlaCommissiond’appelenmatièredebrevetsenrévisiondurejetfinal
formuléparl’examinateuraudossier.
Cetteaffaireauradesrépercussionsimportantes,notammentquantàla
brevetabilitédesméthodesd’affairesauCanada.Eneffet,ladécisiondelaCour
fédéralerejettelapositiondelaCommissairevoulantquelesméthodesd’affaires
visentdelamatièrenonbrevetable,unepositionquireposaitessentiellementsur
l’interprétationdelajurisprudencecanadienneetétrangèrefaiteparlaCommissaire.
Àcesujet,laCouraffirmequel’examendesrevendicationsvisantdesméthodes
d’affairesdoitsefaire«surlefondementdescatégoriesgénéralesétabliespar
l’article2delaLoisurlesbrevets»etquel’institutiond’uneexceptionvisantles
méthodesd’affaires,commelepréconisaitlaCommissaire,constitueraitune
«dérogationradicale»durégimeactuel,unetelledérogationrelevantplutôtdu
législateur.
Danssadécision,laCommissaireavaitprésentéunenouvelleanalyseàutiliserafin
dedéterminerlabrevetabilitéd’uneméthoded’affaire.Cetteanalyseincluaitentre
autredetenircompteàlafoisdelaformeetdelasubstancedesrevendications,la
«forme»delarevendicationréférantautextedéfinissantlaportéedel’invention
dansunedemandedebrevetetla«substance»référantàunecompréhensiondela
naturedel’inventionrevendiquéeetunedéterminationdecequiaétéajoutéàla
connaissancehumaine.LaCommissaireavançaitégalementquel’inventiondevait
effectuerunchangementdenatureoud’étatparrapportàunobjetmatérieletdevait
avoiruncaractère«technique»ou«technologique»pourpouvoirêtreprotégéepar
brevet.
Outrelerejetdel’exceptionvisantlabrevetabilitédesméthodesd’affaires,le
jugementdelaCourfédéralerenverseégalementlesautresconclusionsdela
Commissairecitéesci-haut.LaCouraffirmenotammentquel’interprétationdes
©CIPS,2010.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L..uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinAutomne2010(vol.14no3)ducabinet.Publication068.124F
2
revendicationsselonlaméthodede«formeetsubstance»,ayantpermisàla
Commissairedeséparerlesrevendicationsselonleursélémentsnouveauxet
ancienspourladéterminationdelabrevetabilité,esterronée.Cetteméthode
d’interprétationjugéedésuèteparlaCour,aétérejetéeparlaCoursuprême,en
matièredecontrefaçon,enraisondel’incertitudecrééeparl’examensubjectifdela
substance.BienquelaCourfédéralereconnaissequedanslecasprésent,la
Commissaireatentédelimiterl’analyseàlabrevetabilitédesobjets,elleestd’avis
qu’unretourversl’interprétationde«formeetsubstance»n’estpassouhaitable,peu
importelecontexte.
LaCouraffirmeégalementqueladéfinitionde«réalisation»,tellequeformuléepar
laCommissaire,esttroprestrictiveencequ’ellerequiert(1)unchangementdansla
natureoul’étatd’unobjetphysiqueet(2)quelaconnaissanceviséesoitdenature
scientifiqueoutechnologique.LaCourfédéraleendosseletesténoncédansla
décision
ProgressiveGames,Inc.c.Canada(Commissaireauxbrevets)
[http://decisions.fct-cf.gc.ca/en/1999/t-439-98_5918/t-439-98.html](confirméen
appel),quis’énoncecommesuit:
(i)laréalisationnedoitpasêtreuneidéedésincarnée,maiscomporteruneméthode
d’applicationpratique;
(ii)elledoitconstituerunefaçonnouvelleetinnovatriced’appliquerdes
compétencesoudesconnaissances;et
(iii)elledoitproduiredesrésultatsoudeseffetsutilesdefaçoncommerciale.
LaCourindiqueégalementqueladéfinitiond’applicationpratiquedoittenircompte
«deladéfinitionpluslargeducaractèrephysique,du«changementdenatureou
d’état»oudelaconcrétisationd’uneidée».
Ausurplus,laCourindiquequelanouvelleexigenceformuléeparlaCommissaire,
nécessitantquel’inventionsoit«technique»ou«technologique»afindeconstituer
uneréalisationbrevetable,n’estpassupportéeparlajurisprudencecanadienne.La
Commissairen’avaitpaslacompétencepourformuleruntelcritère.
Suiteàl’établissementdecesprincipes,laCourprocèdeàunenouvelleanalyse
desrevendicationseninstance.Elleconclutquelesrevendicationsportantsurle
systèmevisentunemachinebrevetable(unordinateur)employéepourmettreen
placelesystèmedecommandeenligneappelé«simpleclic».
Concernantlesrevendicationsportantsurleprocédé,laCouraffirmequeleprocédé
revendiquéarecoursàdesrenseignementsstockésetàdes«témoins»
informatiquesafindepermettreauxclientsdecommanderdesarticlesenunseul
clicetqu’ainsilanouvelleconnaissancen’estpassimplementunprojet,unplanou
uneidéedésincarnée.AuxdiresdelaCour,ils’agitd’une«applicationpratiquede
l’idéedecommander«enunseulclic»,miseenapplicationgrâceauxtémoins,aux
ordinateurs,àInternetetauxgestesmêmesduclient».
3
IlrestemaintenantàsavoirsilaCommissaireporteracettedécisionenappeldevant
laCourfédéraled’appel.Ilseraégalementintéressantdevoircequ’iladviendrades
chapitresduRecueildespratiquesduBureaudesbrevetsquiontétémodifiéssuite
àladécisiondelaCommissaire,notammentle
chapitre16
[http://www.opic.ic.gc.ca/eic/site/cipointernet-
internetopic.nsf/eng/h_wr00030.html#oct1_2]portantsurlesinventionsmisesen
œuvreparordinateur,dontlaversionréviséedétaillantl’approche«formeet
substance»etlecaractère«technique»ou«technologique»d’uneinventionaété
publiéeaudébutdumoisd’octobre2010.Cetyped’analyseestd’ailleursdéjà
appliquéparlesexaminateursduBureaudesbrevetscanadien.
Ladécisioncomplètepeutêtreconsultée
ici
[
http://www.canlii.org/fr/ca/cfpi/doc/2010/2010cf1011/2010cf1011.html].
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce
vouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledans
touslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèlesutilitaires;marquesde
commerce,marquesdecertificationetappellationsd’origine;droitsd’auteur,
propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;informatique,
logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentions
végétales;secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchiseset
transfertsdetechnologies;commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;
marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligente
etaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicated
since1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:
patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,
pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-how,competitionandanti-
trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,distributionand
businesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
4
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELA
PLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
MarquesdecommercedeROBIC,
SENCRL(«ROBIC»)