Accord Canada-UE : Sécurité et mise en garde
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
ACCORDCANADA-UE:SÉCURITÉETMISEENGARDE
J
ASONMOSCOVICI*
ROBIC,
SENCRL
A
VOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
Aprèsplusieursannéesdenégociations,onannonçaitlaconclusiondutextefinalde
l’Accordéconomiqueetcommercialglobal(AECG)entreleCanadaetl’Union
européenneenaoût2014quidevaitêtrealorstraduitdansles23languesofficielles.
Ledocumentcompletafinalementétérendupublicle26septembre2014àOttawa
lorsduSommetCanada-UnionEuropéenne.Bienquebeaucoupd’observateursaient
déjàspéculésurl’impactdecetraitéhistorique,l’accorddoitd’abordêtreratifiépar
lesÉtatsmembres,cequin’estpassusceptibledeseproduireavantlafinde2015-
2016.
Néanmoins,c’estmaintenantlemomentoujamaisdeprendreunpeudereculetde
réfléchirauxeffetsquel’AECGaurasûrementsurlepaysagecommercialactuel,
spécialementparrapportauxnombreuxobstaclestechniquesetréglementairesque
lesfabricantscanadiensontàsurmonterafind’êtreenmesuredevendreleurs
marchandisesetleursservicesenUE.
Toutepersonnequifabrique,distribue,importeouexportedesproduitsdanslebut
delesvendreàl’internationalconnaîtlesmauxdetêtequipeuventêtrecauséspar
desréglementationsnonharmoniséesetdesnormesindustriellesdivergentesselon
lespays.Laclassificationdesproduits,lesexigencesdesécurité,l’étiquetage,les
certifications,lamiseenmarchéetlesconsidérationsenvironnementaleshantent
encoremêmeleplusintrépidedesentrepreneursqui,biensouvent,signedes
accordsdedistributiondenouveauxproduitsplusrapidementqu’ilnepeutenobtenir
lacertificationdeconformité.Biensûr,l’industrieetlepublicreconnaissent
l’importancedepasseràtraverscesétapesréglementairesetc’estprécisémentcela,
parmibeaucoupd’autrespréoccupations,quel’AECGs’estengagéàrationaliseretà
corrigerdanslecontexted’unéventuellibre-échangeentreleCanadaetl’Union
européenne.
L’AECGenbref
©CIPS,2015.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L.,uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinHiver2015(vol.18no3)ducabinet.Publication068.189F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
Enquelquesmots,l’AECGestlefruitdenégociationsbilatéralesentrel’Union
européenneetleCanadaquiontcommencéen2009.L’AECGestprésentécomme
uneinitiativepluslargeetplusambitieusequel’ALENA.L’objectifdel’AECGest
d’ouvrirdenouveauxmarchéspourl’exportationdeproduitsetdeservicescanadiens
dansl’UE;créantainsidenouveauxdébouchéscommerciauxpourlesdistributeurs,
lesfabricantsetlesfournisseursdeservicecanadiens.
L’undesprincipesdirecteursdel’AECGestl’octroid’unaccèspréférentielaux
produitsetservicescanadiensgrâceàl’éliminationdestarifsdouaniers
antérieurementapplicables.Àlabase,l’AECGprévoitsupprimerenviron99%des
tarifsdouaniersactuellementenvigueurentrelesdeuxéconomies,normalement
appliquésàunegrandevariétédeproduitsetservicestelsquelesproduitsnon
agricoles(produitsindustrielsetmanufacturés),ainsiquelespoissonsetlesfruitsde
mer,lesproduitsforestiers,lesproduitsmédicauxetdebiotechnologie.
Cetteréductionet/ouéliminationdestarifsdouanierssontconsidéréescommel’une
desforcesmotricesqui,espérons-le,favoriseralecommerceentrelesdeux
économies.Cependant,lestarifsdouaniersnereprésententpasleseulobstacle
affectantlalibrecirculationdesbiensoudesservicesàtraverslesfrontières:telque
mentionnéprécédemment,desobstaclestechniquescommelaconformité
réglementaireouencorelestestsdenormesdesécuritéetdecertificationcréent
égalementunerésistanceàunmarchélibre.Detellesconsidérationstechniquesou
réglementairessontégalementabordéesparl’AECG.
MarquageCE,l’AECGetlacoopérationréglementaire
Àtitred’exempledesnombreusesexigencesréglementairesapplicablesàtout
produitouservicedistribuéoufournidansl’UE,lemarquageCEestnécessairepour
montrerlaconformitéd’unproduitàunregroupementdedirectiveseuropéennes.Le
marquagereconnaissableCEpermetlacirculationdesproduitsmarquésCEsurle
marchéeuropéen.Plusprécisément,lemarquageCEindiquequ’unproduitportant
cemarquagepeutêtrevendudansn’importequelÉtatmembredel’espace
économiqueeuropéenetindiquequelefabricantduproduitavérifiéetconfirméque
leproduitenquestionestconformeauxexigencesénoncéesdanslesdirectivesen
vigueurrelativesàcettecatégoriespécifiquedeproduit.Lorsqu’unedirectivel’exige,
leproduitpeutégalementêtreévaluéparunorganismederéglementation
indépendantpourétablircetteconformité.Parexemple,disonsqu’unmanufacturier
quifabriqueunjouetpopulairedéjàenventeenAsiedésirevendreetdistribuerce
jouetdansquelquesétatseuropéens.Pourcefaire,ildevrad’abordvérifierauprès
desautoritéscompétentessidesdirectivesCEspécifiquesexistentpourcetteclasse
deproduit.S’ilexisteunedirectivequiestspécifiquementapplicableàlasécuritédes
jouets,lemanufacturierdevrasatisfaireauxexigencesdeladirectivepourpouvoir
marquerCEsursonproduitetpourledistribuerdanslesétatseuropéens.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
Cetteresponsabilitéincombenaturellementaumanufacturier/fournisseur.Un
marquageCEindiquequetouteslesexigenceslégalesnécessairesontété
satisfaites.
Cependant,ceci,ainsiqued’autresconsidérationsréglementaires,aétéunesource
deconfusion;etl’obtentiond’unmarquageCE,oudetouteautreformede
certificationréglementairerequise,estreconnuepourcauserdesretardsetdes
dépensesimprévuesàceuxquicherchentàentrersurlemarchédel’UEdepuis
l’étranger.
Parconséquent,afind’encouragerleséchangesetdevraimentbénéficierdutarif«
0%»,letexteconsolidédel’AECGcomprendun«chapitresurlacoopérationen
matièrederéglementation»,unepremièredugenrepourun«traitécanadiende
libre-échange»,quiaétémisenplaceprincipalementpourrépondreaux
préoccupationsréglementairesquipeuventdécoulerd’uneaugmentationdu
commerce.
Lechapitresurlacoopérationenmatièrederéglementationdel’AECGviseàcréer
uncadredanslequellacoopérationentrelesautoritésderéglementation
canadienneseteuropéennesseraitfacilitéegrâceàlacomparaisondedonnées,une
analysedespratiques,uneévaluationdesrisquesainsiqueparuneévaluationde
l’impactglobaldelaréglementation.Sicen’estpasuncoupdepoucepour«
l’harmonisationdelaréglementation»ensoi,unetellecoopérationréglementaire
devraitnéanmoinsdiminuerlesbarrièrescommercialesetfaciliterl’accèsau
processusd’élaborationdesrèglementsetdesévaluationsdeconformité,etcede
manièreplusrapideetmoinscoûteuse.Celaneveutpasdirequ’ilyaunegarantie
deséquivalencesréglementairesdesstandardsentrelesdeuxmarchés,maiscela
impliquequ’unmécanismeseramisenplacepouroffrirdemeilleuresdirectiveset
unemeilleurecommunicationentrelesorganismesderéglementationquirégissentet
validentcesexigences.
Àceteffet,voiciquelquesextraitsdignesdementionprovenantdutexteconsolidéde
l’AECG,section26portantsurlaCoopérationenmatièrederéglementation:
ArticleX.2.4:Principes
[…]lesPartiess’engagentàpoursuivreleurcoopérationenmatièrede
réglementationentenantcomptedeleurintérêtmutuel,envued’atteindreles
objectifssuivants:a)préveniretéliminerlesobstaclesnonnécessairesau
commerceetàl’investissement;b)créerunclimatpropiceàlaconcurrenceetà
l’innovation,ycomprisparlacompatibilitédesrèglements,lareconnaissancedes
équivalencesetlapromotiondelaconvergence;c)favoriserlesprocessusde
réglementationtransparents,efficientsetefficacesquiappuientmieuxlesobjectifsde
lapolitiquepubliqueetpermettentauxautoritésderéglementationderemplirleur
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
4
mandat,ycomprisenfavorisantlamiseencommundel’informationetl’utilisation
accruedepratiquesexemplaires.
ArticleX.5:Compatibilitédesrèglements
UnePartieexaminelesmesuresouinitiativesréglementairesdel’autrePartiequi
portentsurlemêmesujetousurdessujetsconnexesdanslebutd’accroîtrela
convergenceetlacompatibilitédeleursmesuresréglementairesrespectives,lecas
échéant.Cetexamenn’empêcheaucunedesPartiesd’adopterdesmesures
différentesoudechoisirdesapprochesdifférentes,enraisonnotammentde
démarchesinstitutionnellesetlégislativesdifférentes,oudecirconstances,devaleurs
oudeprioritéspropresàunePartie.»
Encequiconcernel’évaluationdesstandards,l’AECGchercheégalementàétablir
unprotocolequipermettral’acceptationréciproquedesrésultatsdetestset
d’évaluationsdecertificationdesproduitsparlesorganismesderéglementation
respectifsreconnusauCanadaetenUE.Enoutre,afindefaciliterl’évaluationetla
certificationd’unproduit,unorganismedecertificationcanadienauraitlepouvoirde
demanderl’accréditationd’unorganismesituéentièrementàl’intérieurdel’UE.Siune
telleaccréditationestobtenue,lesessaisetlacertificationquiendécoulepeuvent
doncêtrereconnuscommefaisantpartied’uneaccréditationmutuellepourlesdeux
régionsmêmesicetteaccréditationneseproduiraitdanslesfaitsquedansune
seuledecesrégions.Ceciaurapoureffetderéduirelescoûtsdecertificationet
d’éviterdesretardsréglementairesinutiles(dumoinsonpeutl’espérer).
Parailleurs,voicid’autresextraitsdignesd’intérêtprovenantdutexteconsolidéde
l’AECG,section6portantsurlesObstaclestechniqueaucommerce(OTC):
Article3:Coopération
LesPartiesrenforcentleurcoopérationdanslesdomainesdesrèglements
techniques,desnormes,delamétrologie,desprocéduresd’évaluationdela
conformité,delasurveillanceetdusuividesmarchésetdesactivitésd’applicationde
laréglementationafindefaciliterlecommerceentreelles,conformémentauchapitre
XXX(Coopérationenmatièrederéglementation).LesPartiespeuventnotamment
promouvoiretencouragerlacoopérationentreleursorganismespublicsouprivés
respectifsresponsablesdelamétrologie,delanormalisation,desmisesàl’essai,de
lacertificationetdel’accréditation,delasurveillanceetdusuividesmarchésetde
l’applicationdelaréglementation,et,plusparticulièrement,encouragerleurs
organismesd’accréditationetd’évaluationdelaconformitéàparticiperàdes
ententesdecoopérationfavorisantlareconnaissancedesrésultatsdel’évaluationde
laconformité.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
5
Article7:Marquageetétiquetage
[…]lesPartiesveillentàcequel’élaboration,l’adoptionoul’applicationdes
règlementstechniquesrelatifsaumarquageetàl’étiquetagen’aientnipourobjetni
poureffetdecréerdesobstaclesnonnécessairesaucommerceinternational.Ainsi,
lesexigencesenmatièred’étiquetageoudemarquagenesontpasplusstrictespour
lecommercequenécessairepourréaliserunobjectiflégitime,comptetenudes
risquesquelanon-réalisationentraînerait.»
Ilfautdirecependantquelaportéeetl’effetdecetengagementàcoopérerresteà
voiretilesttrèsprobablequ’ilyauradesvariationsd’unsecteurindustrielàl’autre.
L’approchedel’AECGàl’égarddelacoopérationenmatièrederéglementaireest
néanmoinsannoncéecommeunepromessequiélimineradesobstaclesau
commerceunefoisquesesdispositionsentrerontenvigueur.L’Accordprescrit
égalementunecoopération«sectorielle»spécifiqueàl’égarddelasécuritédes
biensdeconsommation.
Enconclusion,ilestdifficiled’évaluertousleschangementsquel’AECGaurasur
l’environnementactuelducommerceentreleCanadaetl’Unioneuropéenne.Ilva
sansdire,cependant,queceuxquisontdéjàfamiliersavecl’exportationdeproduits
etdeservicesversl’UEenprovenanceduCanada,ouceuxquisontentrain
d’évaluerlapossibilitédelefaire,devraientdemeurerattentifsauxautresmisesà
jourconcernantl’AECGetdevraientconsulterunprofessionneldudroitafinqu’ilsne
sefassentpasprendredanscettenouvelletoileréglementaire.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
6
Pourdesservicesdeconseilsdansledomainedelapropriété
intellectuelleetdestechnologiesdel’informationetdescommunications
(incluantlesservicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)
demêmequedesservicesjuridiques.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
oumarquestylisée«R»stylisé
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
7
ROBIC®/MD
oumarquestyliséeROBIC++++
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
oumarquestyliséeROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
MarquesdecommercedeROBIC,S.E.N.C.R.L.poursesservicesde
conseilsdansledomainedelapropriétéintellectuelleetdes
technologiesdel’informationetdescommunications(incluantles
servicesd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommerce)demême
quesesservicesjuridiques
************************************************************************************************
**
Forservicespertainingtointellectualproperty,technologyand
communicationlawandrelatedmatters(includingpatentandtrade-mark
agencyservices)aswellaslegalservices.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesde
commercevouédepuis1892àlaprotectionetàlavalorisationdelapropriété
intellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessinsindustrielsetmodèles
utilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetde
l’artisteinterprète;informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,
pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;secretsdecommerce,know-howet
concurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;commerce
électronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéet
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
8
étiquetage;poursuite,litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,
agroupoflawyersandofpatentandtrademarkagentsdedicatedsince1892to
theprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectualproperty:patents,
industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksand
indicationsoforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,
neighbouringrights;computer,softwareandintegratedcircuits;
biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,know-
how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnology
transfers;e-commerce,distributionandbusinesslaw;marketing,publicityand
labelling;prosecutionlitigationandarbitration;duediligence.
®/MD
COPYRIGHTER
TM/MC
IDEASLIVEHERE
®/MD
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
®/MD
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
®/MD
LEGERROBICRICHARD
®/MD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
®/MD
PATENTER
®/MD
orstylizedR
®/MD
ROBIC®/
MD
orstylizedROBIC++++
®/MD
orstylizedROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
®/MD
orstylizedROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
®/MD
THETRADEMARKERGROUP
TM/MC
TRADEMARKER
TM/MC
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDE
LAPLANÈTE
®/MD
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.ca
info@robic.com
MONTRÉAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétage
Montréal(Québec)CanadaH2Z2B7
Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874QUÉBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925
Québec(Québec)CanadaG1V0B9
Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
9
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOUR
IDEASTOTHEWORLD
®/MD
Trade-marksofROBIC,LLPforitsservicespertainingtointellectual
property,technologyandcommunicationlawandrelatedmatters
(includingpatentandtrade-markagencyservices)aswellaslegal
services