Turbulence à l’horizon? Bell Helicopter condamné à des dommages punitifs
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925Québec(Québec)CanadaG1V0B9Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
TURBULENCEÀL’HORIZON?BELLHELICOPTERCONDAMNÉÀDES
DOMMAGESPUNITIFS
A.SASHAMANDY*
ROBIC,SENCRL
AVOCATS,AGENTSDEBREVETSETDEMARQUESDECOMMERCE
DanssadécisionEurocopterc.BellHelicopterTextronCanadaLimitée,laCour
fédéraleduCanadaa,pourunerarefois,accordédesdommages-intérêtspunitifs
pourlacontrefaçond’unbrevet.CettedécisionaégalementpermisàlaCourde
confirmerquel’absenced’utilitépeutêtreutiliséepourinvaliderdesrevendications
d’inventionsmécaniquesrelativementsimples.
Lesfaits
EurocopteretBellHelicoptersontlesprincipauxjoueursdel’industriemanufacturière
d’hélicoptères.En1997,Eurocopteradéposéunedemandedebrevetvisantà
protégeruntraind’atterrissageamélioré(désignécommeétantletraind’atterrissage
«Moustache»).Lebrevetcanadiend’Eurocopteraétédélivréle31décembre2002,
portantlenuméro2,207,787(‘787).
Audébutdesannées2000,BellHelicopteracommencéàdévelopperunnouveau
modèled’hélicoptère,le«429».Letraind’atterrissageoriginaldumodèle429était
désignéparlenom«Legacy».Cemodèle,leLegacy,fututiliséparBellHelicopter
pourtoutessesactivitésreliéesau429.
EurocopterapoursuiviBellenalléguantqueleLegacycontrefaitlesrevendications
dubrevet‘787.Presqueimmédiatementaprèss’êtrefaitsignifierlapoursuite,Bell
Helicopteracommencéàtravailleravecunnouveautraind’atterrissage,le«
Production».
Jugement
Aprèsavoirstatuéqueletraind’atterrissageProductionnecontrefaitpasles
revendicationsdubrevet‘787,maisquelemodèleLegacylescontrefait,laCour
acondamnéBellàverserdesdommagesintérêts-punitifs.
©CIPS,2012.*DeROBIC,S.E.N.C.R.L..uncabinetmultidisciplinaired’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarques
decommerce.PubliédansleBulletinPrintemps2012(vol.16no1)ducabinet.Publication068.148F.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925Québec(Québec)CanadaG1V0B9Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
2
Avantd’enarriveràunetelleconclusion,laCouradûsepenchersurl’allégationde
BellHelicopter,selonlequellebrevet‘787estinvalide.Eneffet,BellHelicopterafait
valoirquelesrevendicationdubrevet‘787étaientinvalidesenraisondeleurmanque
d’utilité.Lalégislationcanadienneenmatièredebrevetexigequetoutedemandede
brevetdémontrel’utilitérevendiquéedel’inventionàladatededépôt,ouqu’ilyaitau
moinsuneprédictionvalabledecetteutilitédanslademande.Ilestànoterqueles
attaquesenverslesrevendicationsdansdesinventionsmécaniquespourmanque
d’utilitésontplutôtraresauCanada.
Lebrevet‘787prévoyaitdesavantagestrèsspécifiquespoursontraind’atterrissage
Moustache,sansdémontrerl’utilitédanslademande.Cesavantagessontenfait
devenusl’utilitépromisedubrevet‘787.BellHelicopteraargumentéquel’utilitéde
touteslesconfigurationsdutraind’atterrissageMoustachen’étaitpasétablieàla
datededépôtounepouvaitêtrevalablementprédite.LaCouraacceptécet
argument,enpartie.Ellea,eneffet,jugétouteslesrevendicationscommeétant
invalidesenraisondumanqued’utilité,àl’exceptiond’uneseule.Cefaisant,laCour
ajugéqueseulecetterevendicationvalide(larevendicationindépendante15)aété
contrefaiteparletraind’atterrissageLegacydeBellHelicopter.
LaCouraensuitecondamnéBellHelicopteràdesdommagespunitifspouravoir
contrefaitl’objetdelarevendication15.ContrairementauxEtats-Unisparexemple,
lesdommagespunitifsenmatièredecontrefaçondebrevetsontextrêmementrares
auCanada.Lesdommages-intérêtspunitifssontaccordéslorsquelaconduited’une
partie«aétémalveillante,opprimanteetabusive,choquelesensdeladignitédu
tribunaloureprésenteunécartmarquéparrapportauxnormesordinairesenmatière
decomportementacceptable».LaCouratrouvéqueBellHelicopters’était
effectivementconduitdetellefaçon.BellHelicopteravaitconnaissancedubrevet
‘787etatoutdemêmeprocédéàlaconstructiondumodèleLegacycontrefacteur;
BellHelicopteraprocédéaudéveloppementdumodèleLegacy,endépitdes
inquiétudesquantàsaressemblanceaveclemodèlerevendiquéparlebrevet‘787;
etfinalement,BellHelicopterapubliquementfaitlapromotionduBellHelicopter429
équipédutrainLegacycommeétantlepremiermodèledecegenreconçudans
l’industrie,reconnaissantaumoinsimplicitementsonutilitéetsavaleur.
Conclusion
Cettedécisionsoulèvedenouvellesoptionsetpréoccupationsjusque-làmoins
connuesdelalégislationcanadienneenmatièredebrevet.Lesplaideursauront
dorénavantunprécédantsurlequelilspourronts’appuyerafinderéclamerdes
dommages-punitifspourunecontrefaçondebrevet.Pourleurpart,lesagentsde
brevet,lorsdeconsultationsavecdesinventeursnotammentdansledomainedela
mécanique,devrontsemontrerplusprudentsavantd’attribuerdesavantages
spécifiquesàuneinvention,oudémontrerqu’ilspeuvent,dumoins,fournirces
avantages,carl’utilitédeceux-cidoitêtredémontréedanslademande.
ROBIC,S.E.N.C.R.L.www.robic.cainfo@robic.com
MONTREAL1001,Square-Victoria-BlocE-8eétageMontréal(Québec)CanadaH2Z2B7Tél.:+1514987-6242Téléc.:+1514845-7874
QUEBEC2828,boulevardLaurier,Tour1,bureau925Québec(Québec)CanadaG1V0B9Tél.:+1418653-1888Téléc.:+1418653-0006
3
Cettedécisionaétéportéeenappelle29février2012.LaCourd’appelfédérale
auraainsil’occasiond’examinerlesquestionssoulevéesparlaprésenteaffaire.
ROBIC,ungrouped’avocatsetd’agentsdebrevetsetdemarquesdecommercevouédepuis1892à
laprotectionetàlavalorisationdelapropriétéintellectuelledanstouslesdomaines:brevets,dessins
industrielsetmodèlesutilitaires;marquesdecommerce,marquesdecertificationetappellations
d’origine;droitsd’auteur,propriétélittéraireetartistique,droitsvoisinsetdel’artisteinterprète;
informatique,logicielsetcircuitsintégrés;biotechnologies,pharmaceutiquesetobtentionsvégétales;
secretsdecommerce,know-howetconcurrence;licences,franchisesettransfertsdetechnologies;
commerceélectronique,distributionetdroitdesaffaires;marquage,publicitéetétiquetage;poursuite,
litigeetarbitrage;vérificationdiligenteetaudit.ROBIC,agroupoflawyersandofpatentand
trademarkagentsdedicatedsince1892totheprotectionandthevalorizationofallfieldsofintellectual
property:patents,industrialdesignsandutilitypatents;trademarks,certificationmarksandindications
oforigin;copyrightandentertainmentlaw,artistsandperformers,neighbouringrights;computer,
softwareandintegratedcircuits;biotechnologies,pharmaceuticalsandplantbreeders;tradesecrets,
know-how,competitionandanti-trust;licensing,franchisingandtechnologytransfers;e-commerce,
distributionandbusinesslaw;marketing,publicityandlabelling;prosecutionlitigationandarbitration;
duediligence.
COPYRIGHTER
IDEASLIVEHERE
ILATOUTDEMÊMEFALLUL’INVENTER!
LAMAÎTRISEDESINTANGIBLES
LEGERROBICRICHARD
NOSFENÊTRESGRANDESOUVERTESSURLEMONDEDESAFFAIRES
PATENTER
R
ROBIC
ROBIC+DROIT+AFFAIRES+SCIENCES+ARTS
ROBIC++++
ROBIC+LAW+BUSINESS+SCIENCE+ART
THETRADEMARKERGROUP
TRADEMARKER
VOSIDÉESÀLAPORTÉEDUMONDE,DESAFFAIRESÀLAGRANDEURDELAPLANÈTE
YOURBUSINESSISTHEWORLDOFIDEAS;OURBUSINESSBRINGSYOURIDEASTOTHE
WORLD
MarquesdecommercedeROBIC,SENCRL(«ROBIC»)